Καισαρικές στην Ελλάδα

[Argirios Argiriou]

13/03/2017

«Πρωτιά» της χώρας μας στις καισαρικές, με σχεδόν τετραπλάσιο ποσοστό από τον παγκόσμιο μέσο όρο και διπλάσιο της ΕΕ.

Στοιχεία, που καταδεικνύουν ότι η συχνότητα των καισαρικών τομών στην χώρα μας βρίσκεται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τα αποδεκτά σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, δημοσιοποίησε ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός, αναδεικνύοντας ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που δημιουργεί «θύματα», επιφέρει πλήγμα στο ΕΣΥ και εκθέτει την Ελλάδα και την επιστημονική κοινότητα.

Σύμφωνα με το πόρισμα του ελληνικού παραρτήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στο σύνολο των γεννήσεων, το 56,8% είναι καισαρικές.

Αυτό συνιστά για την Ελλάδα, αυξημένη συχνότητα καισαρικών τομών πολύ πάνω από τα αποδεκτά ποσοστά: Το φυσιολογικό ποσοστό καισαρικών τομών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι το 15%. Οι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπερβαίνουν το φυσιολογικό ποσοστό αυτό, κατά το διπλάσιο, φθάνοντας το 30% σε καισαρικές, στο σύνολο των τοκετών. Η Ελλάδα, υπερβαίνει στο διπλάσιο και την διπλάσια υπέρβαση των χωρών της ΕΕ, εκτινάσσοντας περίπου στο 60% το ποσοστό των καισαρικών στο σύνολο των γεννήσεων.

Tο γεγονός αυτό, όπως τόνισε ο υπουργός Υγείας, εκθέτει την χώρα μας και την επιστημονική κοινότητα, εκθέτει τις επίτοκες σε αυξημένο κίνδυνο (λόγω της χειρουργικής πράξης που υφίστανται), επιβαρύνει το Σύστημα Υγείας (καθώς η αποζημίωση για χειρουργική πράξη καισαρικής είναι κατά 66% υψηλότερη από τον φυσιολογικό τοκετό).

Με αιτιολόγηση οι ιατρικές πράξεις

Απαντώντας στην ερώτηση, που έθεσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Δημαράς για το θέμα, ο Ανδρέας Ξανθός, περιέγραψε ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που χρήζει αντιμετώπισης και ανακοίνωσε ένα πλέγμα μέτρων για την άμβλυνση του φαινομένου με καμπάνια ενημέρωσης, αλλά και ελεγκτικούς μηχανισμούς όπως και αιτιολόγηση των ιατρικών πράξεων.

«Η καισαρική εμφανίζεται σαν μια πιο βολική επιλογή και για τον γιατρό και την επίτοκο» εξήγησε ο Ανδρ. Ξανθός και μίλησε για «ιατρικοποίηση» μιας φυσιολογικής διαδικασίας, όπως είναι η γέννα.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Αδαμάντιος Σκούφαλος]

«Αποδείχθηκε -είπε ο Ανδρέας Ξανθός- ότι όπου τηρούνται οι οδηγίες και υπάρχει και εμπειρία, το ποσοστό των καισαρικών πέφτει», και επικαλέστηκε το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα», στο οποίο το ποσοστό των γεννήσεων με καισαρική τομή είναι μειωμένο κατά 10%.

Θα τρελαθούμε; Δηλαδή θεωρούμε το (56,8 - 10) 46,8% στο Αλεξάνδρα ως απόδειξη ότι τηρούνται οι οδηγίες;

Σύμφωνα με έκθεση του ΠΟΥ
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

15-03-2017
Καθημερινή, Πεννυ Μπουλουτζα.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

24/04/2017 Καθημερινή
Της Πεννυς Μπουλουτζα.



Ακρως ανταγωνιστικές με τον ιδιωτικό τομέα «επιδόσεις» έχουν τα δημόσια νοσοκομεία στις καισαρικές τομές. Το υπερβολικά υψηλό ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα, όπου έξι στις δέκα εγκύους φέρνουν το παιδί τους στον κόσμο με χειρουργική επέμβαση, δεν είναι μόνο φαινόμενο των ιδιωτικών μαιευτηρίων αλλά απαντάται και στα δημόσια νοσοκομεία, ανεξαρτήτως του μεγέθους τους. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και σε μικρά νοσοκομεία της περιφέρειας, τουλάχιστον οι μισοί τοκετοί γίνονται με καισαρική. Και αυτό, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει ότι ιατρικά αποδεκτή είναι η καισαρική τομή στο 15% των τοκετών, και στις χώρες της Ε.Ε. ο μέσος όρος των καισαρικών δεν ξεπερνάει το 30%.

Στην Ελλάδα σχεδόν το 58% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή, ποσοστό που σε επίπεδο χωρών του ΟΟΣΑ «ανταγωνίζεται» μόνο η Τουρκία, στην οποία το 51% των τοκετών γίνεται με καισαρική. Πέρυσι, ο ΕΟΠΥΥ κλήθηκε να αποζημιώσει σε ιδιωτικά και δημόσια μαιευτήρια 38.159 καισαρικές τομές έναντι 28.319 φυσιολογικών τοκετών. Τους πρώτους δύο μήνες του 2017, οι αντίστοιχοι αριθμοί είναι 5.210 καισαρικές και 3.840 φυσιολογικοί τοκετοί. Στο ΕΣΥ το 54% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή. Το ποσοστό αυτό δεν αφορά μόνο τα δημόσια νοσοκομεία των μεγάλων αστικών κέντρων αλλά και της περιφέρειας. Είναι ενδεικτικό ότι σε δημόσια νοσοκομεία της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας, από τους 3.767 τοκετούς που πραγματοποιήθηκαν το 2016, οι 1.983 (52,65%) ήταν με καισαρική τομή και οι 1.784 (47,35%) φυσιολογικοί. Στο Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου» με καισαρική τομή γέννησε πέρυσι το 55,7% των επιτόκων (927 έναντι 738 με φυσιολογικό τοκετό), στο Νοσοκομείο Βέροιας το 52,2%, στο Εδεσσας το 56,3%, στο Γιαννιτσών το 50,4%, στο Κοζάνης το 54,2% και στο Καστοριάς το 60,1% των επιτόκων. Τα μόνα νοσοκομεία της 3ης ΥΠΕ όπου οι φυσιολογικοί τοκετοί ήταν περισσότεροι από τις καισαρικές τομές ήταν τα Φλώρινας, Κατερίνης, Πτολεμαΐδας και Γρεβενών, και αυτά με ποσοστά πολύ κοντά στο 50% των τοκετών.

Στα νοσοκομεία της Κρήτης το 2016 πραγματοποιήθηκαν 3.795 τοκετοί, η πλειονότητα με καισαρικές τομές: 2.205 (58%) έναντι 1.590 φυσιολογικών (42%). Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου το 60% των τοκετών έγινε με καισαρικές (522 έναντι 349 φυσιολογικοί), στο Βενιζέλειο το 50% (505 έναντι 512), στο Χανίων το 64%, στο Ρεθύμνου το 56% και στο Αγίου Νικολάου το 63%. Στο Νοσοκομείο-Κέντρο Υγείας Σητείας πέρυσι πραγματοποιήθηκαν 14 τοκετοί. Ολοι με καισαρική τομή!

«Βολική» μέθοδος

Στην Ελλάδα, οι καισαρικές τομές μετατράπηκαν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, από μια αναγκαστική επιλογή για καθαρά ιατρικούς λόγους, σε μια κοινωνικά αποδεκτή μέθοδο, «βολική» από άποψης χρόνου για γιατρούς και γονείς. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, στο οποίο το 2016 έγιναν 795 καισαρικές τομές (64,6%) και μόλις 436 φυσιολογικοί τοκετοί (35,4%). Στο ίδιο νοσοκομείο μόλις πριν από 15 χρόνια ο αριθμός των φυσιολογικών τοκετών ήταν τριπλάσιος έναντι των καισαρικών τομών: 388 καισαρικές τομές το 2001 (25,3%) έναντι 1.142 φυσιολογικών τοκετών (74,7%).

Ως μη ιατρικές αιτίες για το υψηλό ποσοστό των καισαρικών αναφέρονται συνήθως η «αμυντική» άσκηση ιατρικής, υπό τον φόβο των συνεχώς αυξανόμενων αγωγών-μηνύσεων από γονείς που κατηγορούν τους γιατρούς ότι δεν έκαναν καισαρική. Ρόλο διαδραματίζει η πιο μεγάλη ηλικία στην οποία πλέον επιλέγουν να διευρύνουν την οικογένειά τους οι Ελληνίδες, ενώ, ειδικά για το ΕΣΥ, η υποστελέχωση του συστήματος (μαιευτήρες, μαίες και αναισθησιολόγοι) έχει ως αποτέλεσμα να μην παρέχονται υπηρεσίες απρόσκοπτα για όλο το 24ωρο. Ετσι, μπορεί να μην υπάρχει η δυνατότητα επισκληρίδιου αναλγησίας από αναισθησιολόγο σε 24ωρη βάση ώστε να εξυπηρετήσει μια επίτοκο όταν θα έρθει η ώρα του τοκετού.

Κατάρτιση γιατρών και ενημέρωση εγκύων

Στην αναβάθμιση του ρόλου των μαιών-μαιευτών, μέσα από το προωθούμενο σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), προσβλέπει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας για την «ανάσχεση» του μεγάλου αριθμού των καισαρικών τομών. Στο προσχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας για την ΠΦΥ προβλέπεται η συγκρότηση σε επίπεδο Υγειονομικής Περιφέρειας ενός δικτύου πρωτοβάθμιων υπηρεσιών μαιών-μαιευτών, σκοπός του οποίου θα είναι πρωτίστως η παροχή συμβουλευτικής και ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της λοχείας. Επιπλέον, ο ίδιος ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός έχει ζητήσει από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας ένα πλαίσιο κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων βάσει των οποίων θα επιλέγεται η διενέργεια καισαρικής τομής. Πρόσφατα το ΚΕΣΥ ενέκρινε κατευθυντήριες οδηγίες που είχε εκδώσει από το 2014 η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία. Η ενίσχυση του ρόλου των μαιών και οι κατευθυντήριες οδηγίες είναι μεταξύ των προτάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) προς το υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση του υψηλού ποσοστού των καισαρικών, όπως περιγράφονται σε σχετικό πόρισμα που παραδόθηκε στο υπουργείο πριν από δύο μήνες. Ο ΠΟΥ προτείνει επίσης την εξασφάλιση της εκπαίδευσης και συνεχούς κατάρτισης γιατρών για τον φυσιολογικό και τον επεμβατικό τοκετό, και τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία μητέρας και νεογνού της «περιττής (ιατρογενούς) προωρότητας».

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

17/04/2018

Οι καισαρικές στην Ελλάδα εκτοξεύονται πριν από τις… επίσημες αργίες!

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021

Οι γεννήσεις με καισαρικές αυξάνονται τις τελευταίες δεκαετίες σε όλον τον κόσμο. Τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δείχνουν ότι τα ποσοστά των γεννήσεων με καισαρική (αριθμός τοκετών με καισαρική ανά 100 γεννήσεις) έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί ανάμεσα
στο 1990 και το 2015 (από το 6,7% το 1990 στο 19,1% το 2015), με το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης να καταγράφεται στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη μας .
Με δεδομένο ότι η καισαρική είναι μια χειρουργική επέμβαση που οδηγεί στη μείωση της μητρικής και περι-γεννητικής θνησιμότητας σε όσες χώρες η θνησιμότητα γύρω από τον τοκετό είναι εξαιρετικά υψηλή, η τάση αυτή δεν μας εκπλήσσει. Έκπληξη αντιθέτως προκαλεί η περαιτέρω
αύξησή τους σε ανεπτυγμένες χώρες, στις οποίες η μητρική και προγεννητική θνησιμότητα είναι εδώ και δεκαετίες εξαιρετικά χαμηλή. H αύξηση αυτή εν μέρει μόνον δικαιολογείται από την αύξηση της μέσης ηλικίας στη γέννηση ως και των πολλαπλών γεννήσεων που προκύπτουν από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Δεν έχει σχέση με τη βελτίωση της θνησιμότητας μητέρας και νεογνού, και εκτιμάται ότι ένα μεγάλο τμήμα των επεμβάσεων αυτών δεν οφείλεται σε ιατρικούς λογούς. Κατ’ επέκταση, από αυτή την οπτική γωνία θωρούνται «περιττές», ενέχουν επιπλέον
κινδύνους , επιβαρύνουν σημαντικά χωρίς λόγο τα συστήματα υγείας και ως εκ τούτου αρχίζουν να προβληματίζουν τόσο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας όσο και τις διεθνείς ιατρικές ενώσεις. Δεν είναι δε τυχαίο ότι και η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής έχει
κινητοποιηθεί, διατυπώνοντας προτάσεις για τον περιορισμό της κατάχρησης των καισαρικών .
Στο ερώτημα δε ποιο είναι το «βέλτιστο» ιατρικά ποσοστό γεννήσεων με καισαρική, παρόλες τις αντιγνωμίες, η διεθνής επιστημονική κοινότητα κλείνει προς το ότι, σε ποσοστά κάτω του 10% και άνω του 15%, είτε υπάρχει θέμα δημοσίας υγείας (ελλιπής φροντίδα για τη μητέρα και το
νεογνό), είτε υπάρχει αναιτιολόγητη χρήση, καθώς οι επεμβάσεις αυτές αφενός μεν δεν οδηγούν σε μείωση των ποσοστών μητρικής και νεογνικής θνησιμότητας, αφετέρου δε ενέχουν κινδύνους. Έτσι, ο ΠΟΥ το 2015 δημοσίευσε μια σύσταση-δήλωση θέτοντας το εύρος από 10% έως 15% ως
βέλτιστο.
Παρόλα αυτά, ακόμη και στις χώρες εκείνες που τα ποσοστά υπερέβαιναν το 15% πριν μερικές δεκαετίες παρατηρείται ότι αυτά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αυξάνονται, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τις πρόσφατες εκθέσεις του ΟΟΣΑ . Ένα μοντέλο «σύγχρονου» και χωρίς κίνδυνο τοκετού με καισαρική διαχέεται με αποτέλεσμα η συχνότητα των χειρουργικών τοκετών να αυξάνεται λόγω της αύξησης της «ζήτησης» και της «προσφοράς» καθώς συγκλίνουν παράγοντες όπως η «άνεση» της μητέρας , η δυνατότητα «προγραμματισμού» τόσο για τους γυναικολόγους όσο και τις εγκυμονούσες, η ευκολία της επέμβασης καθαυτής (για το ιατρικό σώμα) και προφανώς και το διαφοροποιημένο κόστος, σημαντικό κίνητρο
για τους γιατρούς καθώς στις περισσότερες χώρες η «τιμολόγηση» του τοκετού διαφοροποιείται (σαφώς υψηλότερο στην περίπτωση του μη φυσιολογικού τοκετού).
Οι καισαρικές στην Ελλάδα και στις άλλες ανεπτυγμένες χώρες
Με βάση πρόσφατες εκτιμήσεις τα ποσοστά των καισαρικών στις 150 περίπου χώρες για τις οποίες διαθέτουμε δεδομένα κυμαίνονται από 1% έως 58% . Οι διαφορές ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες είναι φυσικά πολύ μικρότερες. Τα ποσοστά αυτά κυμαίνονται π.χ. στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ το 2017 ανάμεσα στο 53% (Τουρκιά, μέγιστο) και το 15 % (ελάχιστο, Ισραήλ), με έναν μέσο όρο στις 34 χώρες του Οργανισμού αυτού της τάξης του 28% (Σχήμα 1). Οι διαφορές αυτές οφείλονται κατά τον ΟΟΣΑ σε πλήθος παραγόντων, όπως τα διαφοροποιημένα οικονομικά κίνητρα, η αντιμετώπιση της αστικής ευθύνης των μαιευτήρων, οι διαφορές στον αριθμό και την εκπαίδευση των μαιών και των νοσηλευτών, το ποσοστό των τοκετών σε ιδιωτικά νοσοκομεία, κ.ο.κ.
*Στην Ιρλανδία, το Μεξικό, τη Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα δεδομένα καλύπτουν μόνο τα δημόσια χρηματοδοτούμενα νοσοκομεία (ωστόσο, στην Ιρλανδία όλες οι υπηρεσίες μητρότητας βρίσκονται σε δημόσια χρηματοδοτούμενα νοσοκομεία και, στη Νέα Ζηλανδία, ο αριθμός των ιδιωτικά χρηματοδοτούμενων γεννήσεων είναι αμελητέος). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια υποεκτίμηση των ποσοστών καισαρικών στις χωρες αυτές δεδομένου ότι τα ιδιωτικά νοσοκομεία τείνουν να χρησιμοποιούν αυτήν την πρακτική περισσότερο από τα δημόσια.
Στη χώρα μας δεν διαθέταμε μέχρι και το 2018 δεδομένα και η Ελλάδα ήταν απούσα στις υφιστάμενες βάσεις δεδομένων του ΠΟΥ και του ΟΟΣΑ.
Το 2019 όμως, για πρώτη φορά, η ΕΛΣΤΑΤ συνέλεξε στοιχεία τα οποία και μας παραχώρησε πρόσφατα. Με βάση αυτά, σε 1000 γεννήσεις το 2019, οι 531 έγιναν με καισαρική, οι 417 προήλθαν από έναν φυσιολογικό τοκετό ενώ για 52 εξ αυτών δεν διαθέτουμε την πληροφορία. Αν όμως
θεωρήσουμε ότι ένα τμήμα των μη δηλωθέντων δεν προήλθε από φυσιολογικό τοκετό, δυνάμεθα βάσιμα να συμπεράνουμε ότι, σε 1000 τοκετούς, οι με καισαρική εγγίζουν τους 550 (διπλάσιοι σχεδόν από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ ) θέτοντας τη χώρα μας στην πρώτη θέση ανάμεσα στις 35
χώρες μέλη του Οργανισμού αυτού, και στις 10 υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως (Χάρτης 1).
Σύνολο Με καισαρική φυσιολογικός τοκετός Δ.Δ Με καισαρική (%) φυσιολογικός τοκετός (%) Δ.Δ (%)

Βύρων Κοτζαμάνης*

Pour 100 naissances vivantes
Καισαρικές ανα 100 γεννήσεις
Πηγή : OECD 2019
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ
ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από τ ο ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΓΙΑΣΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Π.Θ
Boerma T., Ronsmans C., Melesse D. Y., Barros A. J., Barros F. C., Juan L., Moller A. B., Say L., Hosseinpoor A. R., Yi M., Neto D. D., Temmerman, M., 2018, Global
epidemiology of use of and dispari􀆟es in caesarean sec􀆟ons, The Lancet, 392(10155), 1341–1348 & Betrán, A.P, Jianfeng, Y., Moller, A-B., Zhang, J, A., Me􀆟n
Gülmezoglu, A., Torloni, M.R The Increasing Trend in Caesarean Sec􀆟on Rates: Global, Regional and Na􀆟onal Es􀆟mates: 1990-2014, 2016, PLoS ONE 11 (2):
e0148343. doi:10.1371/journal.pone.0148343
Keag O. E., Norman J. E., Stock S. J., 2018, Long-term risks and benefits associated with cesarean delivery for mother, baby, and subsequent pregnancies:
Systema􀆟c review and meta-analysis, PLoS Med, 15(1), e1002494.
World Health Organiza􀆟on, 2018, WHO recommenda􀆟ons: Non-clinical interven􀆟ons to reduce unnecessary Caesarean sec􀆟on, Geneva, WHO
FIGO, 2020, Ethics and Professionalism Guideline, h􀆩ps://www.figo.org/decision-making-about-vaginal-and-caesarean-delivery
World Health Organiza􀆟on, 2015, WHO statement on Caesarean sec􀆟on rates, Geneva, WHO
Φιλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία, Ολλανδία, Σουηδία, Λιθουανία, Εσθονία, Γαλλία, Ισραήλ και Ιαπωνία όπου το % καισαρικών είναι μικρότερο του 20%
OECD, 2017 & 2019, Health at a Glance, OECD INDICATORS, OECD Publishing, Paris, h􀆩p://dx.doi.org/10.1787/health_glance-2017-en & h􀆩ps://www.oecd-ilibrary.
org/social-issues-migra􀆟on-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en
Stoll, Κ., Hauck,Υ., Downe,S., Payne, D., Hall, W. & Interna􀆟onal Childbirth A􀆫tudes- Prior to Pregnancy (ICAPP) Study Team, 2017, Preference for cesarean sec􀆟on
in young nulligravid women in eight OECD countries and implica􀆟ons for reproduc􀆟ve health educa􀆟on, Reproduc􀆟ve Health 14:116, DOI
10.1186/s12978-017-0354-x- & Schantz C., Loenzien M. de, Goyet S., Ravit M., Dancoisne A., Dumont A., 2019, How is women’s demand for caesarean sec􀆟on
measured? A systema􀆟c literature review, PLoS One, 14(3), e0213352.

Η προτίμηση των γυναικών για καισαρική διαιφερει μεταξύ των χωρών, γεγονός που μπορεί
να αντικατοπτρίζει τις θεσμικές ρυθμίσεις του συστήματος μητρικής υγείας και τις πολιτισμικές στάσεις απέναντι στον τοκετό. Σε νεαρές γυναίκες, αυτή η επιλογή μπορεί επίσης να οφείλεται σε ψυχολογικούς λόγους, συμπεριλαμβανομένου του φόβου του ανεξέλεγκτου πόνου που σχετίζεται με τον τοκετό
Boerma et al., & Betrán et al., op. cit. OECD, 2019, op. cit.
WHO, 2018, op. cit., & Betrán, A.P., Temmerman, M., Kingdon, C., Mohiddin,A., Opiyo, N., Torloni, M.R., Zhang, J., Musana, O., Wanyonyi, S., Gülmezoglu, A.M., Downe, S. 2018, Interven􀆟ons to reduce unnecessary caesarean sec􀆟ons in healthy women and babies, Lancet, 392: 1358-68.

κλικ στις εικόνες για μεγένθυση

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος