Μια σύντομη ιστορία, του πως το Ελληνικό ποδόσφαιρο έγινε επαγγελματικό (το πρώτο επαγγελματικό πρωτάθλημα στην Ελλάδα έγινε το 1979 - 80).Καθημερινή, 30/10/2022
του Χρηστου Κοντου
Ο ατελής εκσυγχρονισμός του ποδοσφαίρουΗ καθυστερημένη προσπάθεια μετατροπής του αθλήματος σε επαγγελματικό δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα
Η σύσταση της Α΄ Εθνικής κατηγορίας το 1959 ήταν το πρώτο ουσιαστικό βήμα για να οργανωθεί σε καλύτερες βάσεις το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα και να ξεφύγει από τα στενά τοπικιστικά όρια που από τα νηπιακά του βήματα, τρεις δεκαετίες νωρίτερα, το είχαν μετατρέψει σε ένα κλειστό κλαμπ: ο πρωταθλητής κρινόταν συνήθως σε αγώνες μεταξύ… τριών ομάδων, με ορισμένες εξαιρέσεις ενίοτε που αύξαναν κάποιες φορές τον αριθμό των συμμετεχόντων, αλλά όχι και τον ανταγωνισμό.
Ενα χρόνο αργότερα, το 1960, το άνοιγμα των συνόρων με τη θέσπιση των ευρωπαϊκών διοργανώσεων έδωσε την ευκαιρία σε παράγοντες, παίκτες και φιλάθλους να αντιληφθούν ότι το ποδόσφαιρο είχε ήδη μπει σε άλλα καλούπια και άλλη λογική. Οι ομάδες, κυρίως στη Δυτική Ευρώπη, είχαν αρχίσει από τα πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής εποχής να οργανώνονται σε επαγγελματικά πρότυπα και πολύ γρήγορα το ποδόσφαιρο ξέφυγε από τον χαρακτήρα ενός ψυχαγωγικού αθλήματος. Εξελίχθηκε σε μια βαριά βιομηχανία, με τζίρους που ναι μεν δεν προκαλούσαν ζάλη όπως τώρα, αλλά άνοιγαν λεωφόρους εκεί που κάποτε υπήρχαν μόνο κακοτράχαλα δρομάκια. Η πορεία του Παναθηναϊκού μέχρι τον τελικό του «Γουέμπλεϊ» το 1971 έδειξε ότι η… σταχτοπούτα Ελλάδα μπορούσε να διεκδικήσει επιτυχίες και έριξε στο τραπέζι την ιδέα να απαγκιστρωθεί το ποδόσφαιρο από τον ερασιτεχνισμό για να αποκτήσει επαγγελματικό χαρακτήρα, συνθήκη απαραίτητη προκειμένου να γεφυρωθεί κάποια στιγμή η απόσταση από τις προηγμένες ποδοσφαιρικά χώρες. Αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση η ιδέα άρχισε να ωριμάζει και οι διεργασίες έδειχναν ότι πλησίαζε η ώρα της μεγάλης αλλαγής, με θετικά διακείμενους όλους τους εμπλεκόμενους με τον χώρο.
Τα προσδοκώμενα οφέλη για ομάδες και παίκτες
Μέχρι να αλλάξει το καθεστώς οι Ελληνες ποδοσφαιριστές ήσαν στα χαρτιά ερασιτέχνες, αλλά στην ουσία ημιεπαγγελματίες, υπό την έννοια ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο οι καλύτεροι εξ αυτών απολάμβαναν μια ποιότητα ζωής πολύ ανώτερη από τον μέσο όρο. Είτε με τα «οδοιπορικά» και τα πριμ είτε με την εξεύρεση μιας καλής εργασίας, συνήθως στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, οι ομάδες προσπαθούσαν να κρατούν ευχαριστημένους τους ποδοσφαιριστές τους και να τους πιέζουν ώστε να αφοσιωθούν περισσότερο στο άθλημα, με πιο ποιοτική προπόνηση και καλύτερη εξωγηπεδική ζωή.
Ως βασικοί πρωταγωνιστές, οι ποδοσφαιριστές θα ήταν οι άμεσα ωφελημένοι από τη θέσπιση του επαγγελματισμού. Με τα συμβόλαια θα αποκτούσαν εγγυημένα δικαιώματα και περισσότερα χρήματα. Εχοντας λύσει έτσι σε μεγάλο βαθμό το βιοποριστικό τους πρόβλημα, θα μπορούσαν να αφοσιωθούν αποκλειστικά στο άθλημα, συμβάλλοντας στην ποιοτική αναβάθμισή του. Ο επαγγελματισμός, όμως, δεν στόχευε μόνο να μετατρέψει την πορτοκαλάδα της αμοιβής των παικτών σε… σαμπάνια. Ναι μεν η επαγγελματική θωράκισή τους ήταν το επίκεντρο των θεσμικών αλλαγών, και όντως βελτιώθηκε η θέση τους, αλλά απώτερος στόχος ήταν να αλλάξουν οι δομές του αθλήματος και να μπουν τα πράγματα σε μια τάξη.
Ο επαγγελματισμός θα έφερνε (υποτίθεται) καλύτερες υποδομές και οργάνωση, αύξηση των εσόδων, μετατροπή των ομάδων από ερασιτεχνικούς συλλόγους σε επιχειρήσεις, με συνθήκες λειτουργίας συμβατές με τις ανάγκες της εποχής και την πίεση που γεννούσε ο πιο υψηλός ανταγωνισμός. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 είχε φτάσει η ώρα να γυρίσει επιτέλους η σελίδα κι ας είχε αργήσει περίπου… 90 χρόνια, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 1888 υπήρχαν ήδη 12 επαγγελματικές ομάδες στο αγγλικό ποδόσφαιρο και τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1892, είχαν γίνει 28!
Με διαγραφή των χρεών η γέννηση των ΠΑΕ
Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα έγινε επαγγελματικό το 1979 με τον Ν. 879/1979, με πρώτο «δώρο» της πολιτείας τη διαγραφή των χρεών των ομάδων μέσω μιας νομοθετικής ρύθμισης που άνοιξε τον δρόμο σε ουκ ολίγα αντίστοιχα τεχνάσματα στο μέλλον, συντηρώντας μέχρι τις μέρες μας τον
ομφάλιο λώρο των κυβερνήσεων με τις Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες. Ο λόγος προφανής: αν και ήταν επιχειρήσεις πλέον, παρέμειναν αστείρευτες δεξαμενές φιλάθλων-ψηφοφόρων. Εκείνα τα χρόνια η UEFA και η FIFA δεν είχαν εξασφαλίσει νομοθετικά το περίφημο «αυτοδιοίκητο», ούτε και είχαν τη δύναμη να το επιβάλουν. Ετσι οι κυβερνήσεις έβρισκαν πιο εύκολα χώρο για να κάνουν το «παιχνίδι» τους σε ένα λαοφιλές άθλημα, με έντονη διεισδυτικότητα σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Η ευθύνη της διοργάνωσης του
πρώτου επαγγελματικού πρωταθλήματος (1979-80) ανατέθηκε στην ΕΠΑΕ υπό την εποπτεία της ΕΠΟ, με πρώτο (εκλεγμένο) πρόεδρο τον Μάκη Ιθακήσιο.
Οι 18 ομάδες που μετείχαν στην Α΄ Εθνική όφειλαν να γίνουν ΠΑΕ και να αποκοπούν διοικητικά από τα ερασιτεχνικά σωματεία, ξεκινώντας από μια εντελώς διαφορετική βάση: δεν υπήρχαν πλέον εκλεγμένες διοικήσεις, αλλά νέοι ιδιοκτήτες, κυρίως εφοπλιστές και επιφανείς επιχειρηματίες, οι οποίοι είχαν αποκτήσει με ένα σεβαστό ποσό το πλειοψηφικό πακέτο των ομάδων, διατηρώντας τον απόλυτο έλεγχο.Η πρώτη ομάδα που μετατράπηκε σε ΠΑΕ ήταν ο Ολυμπιακός. Στις 13 Ιουλίου 1979 ένας όμιλος εφοπλιστών, με επικεφαλής τον Σταύρο Νταϊφά, κατέθεσε την πρώτη μέρα της δημόσιας εγγραφής 61 εκατ. δραχμές και απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών. Με τη συνδρομή άλλων μετόχων και του απλού κόσμου, το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας έφτασε τελικά στα 110 εκατ. δρχ., ποσό λίγο μικρότερο από τα 114 εκατ. δραχμές που κατέβαλε λίγες μέρες αργότερα ο Ομιλος Βαρδινογιάννη για να αποκτήσει τον Παναθηναϊκό, επικρατώντας σε ένα άτυπο «μπρα ντε φερ» με ανταγωνιστές τον Παύλο και τον Θανάση Γιαννακόπουλο. Πολύ ψηλά (100 εκατ. δρχ.) μπήκε ο πήχυς και για την ΑΕΚ υπό τον Λουκά Μπάρλο, ο οποίος είχε αποφασίσει να κάνει χώρο στον Ανδρέα Ζαφειρόπουλο, ενώ πολύ πιο χαμηλά κινήθηκαν οι ομάδες της Θεσσαλονίκης. Το μετοχικό κεφάλαιο του ΠΑΟΚ (Γ. Παντελάκης) ήταν 37,1 εκατ. δρχ., του Αρη (Μεν. Χατζηγεωργίου) 29,4 εκατ. και του Ηρακλή (Κ. Περτσινίδης) 15 εκατ. δραχμές.
Οι νεοφώτιστες ΠΑΕ (Κόρινθος, Δόξα Δράμας) είχαν ένα χρόνο περιθώριο για να μετατραπούν σε ΠΑΕ, ενώ οι υπόλοιπες ομάδες κάλυψαν με λιγότερα χρήματα το μετοχικό τους κεφάλαιο: Απόλλων Αθηνών (Εμβαλωμένος) 5.000.000, Εθνικός (Παπανικολάου) 15.500.000, Καβάλα (Μπαλτσής) 10.130.000, Καστοριά (Σιάνος) 8.000.000, Λάρισα (Καντώνιας) 10.842.000, ΟΦΗ (Δουλουφάκης) 40.000.000, Παναχαϊκή (Σωτηράκης) 20.000.000, Πανιώνιος (Παπαθανασίου) 14.000.000, ΠΑΣ Γιάννινα (Αναστασίου) 8.000.000 και Ρόδος (Καραμάριας) 5.000.000. Το Μ.Κ. της Κορίνθου (Μεταξάς) και της Δόξας Δράμας (Ευμοιρίδης) έκλεισε τελικά στα 10 εκατ. δραχμές.
Τα χρήματα δεν έλυσαν τελικά τα πολλά προβλήματα
Παρά τη διαγραφή των χρεών και την εισροή μεγάλων ποσών στα ταμεία των ΠΑΕ, οι αλλαγές αποδείχθηκαν κυρίως επιδερμικές και δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αν και δόθηκαν μέσα σε ένα καλοκαίρι 200 εκατ. δραχμές συνολικά για μεταγραφές, ποσό μυθικό για την εποχή, οι παθογένειες ήταν πολλές, τα προβλήματα αμέτρητα, η έλλειψη οργάνωσης και η απροθυμία για τη δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων – υποδομών εμφανέστατες, με συνέπεια το προφίλ του ελληνικού ποδοσφαίρου να παραμείνει περίπου ίδιο στα επόμενα χρόνια κι ας μπήκε σε τροχιά επαγγελματισμού. Μέσω των συμβολαίων και της εμβόλιμης μεταγραφικής περιόδου του Δεκεμβρίου, η θέση των παικτών βελτιώθηκε μεν, αλλά πολλά αιτήματά τους έμειναν στον αέρα, με κυριότερο «αγκάθι» το θέμα της ασφάλισής τους.
Η πρώτη απεργία κηρύχθηκε από τον ΠΣΑΠ στις 4 Δεκεμβρίου 1979 και συνάντησε τη σθεναρή αντίδραση της πολιτικής ηγεσίας, η οποία αρνήθηκε τη δημιουργία νέου ασφαλιστικού ταμείου με το επιχείρημα ότι θα ήταν «θνησιγενές». Ο σύνδεσμος προπονητών τάχθηκε με το μέρος των ποδοσφαιριστών, θέση που παραδόξως πήρε και η ΕΠΑΕ. Η Ενωση των ομάδων ζήτησε χρόνο για να κάνει μια σχετική μελέτη και προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να φέρει τις δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η 9η αγωνιστική της Α΄ αλλά και της Β΄ Εθνικής αναβλήθηκε, αλλά βρέθηκε τελικά συμβιβαστική λύση και τα πρωταθλήματα συνεχίστηκαν κανονικά στις 16 Δεκεμβρίου, με την υπόσχεση της πολιτείας ότι εντός του επόμενου διμήνου θα δοθούν λύσεις στα αιτήματα των παικτών.
Η πρώτη σεζόν
Για την Ιστορία, το πρώτο επαγγελματικό πρωτάθλημα κατέκτησε ο Ολυμπιακός, έπειτα από αγώνα μπαράζ με τον Αρη στον Βόλο, όπου επικράτησε με 2-0. Σε αγώνα μπαράζ κρίθηκε και η 3η θέση, που έδινε ευρωπαϊκό εισιτήριο. Την κατέκτησε ο Παναθηναϊκός νικώντας την ΑΕΚ 1-0 στο «Καραϊσκάκη». Υποβιβάστηκαν ο Απόλλων Αθηνών και η Ρόδος, με τη βαθμολογία (2 βαθμούς η νίκη – 1 η ισοπαλία) να διαμορφώνεται ως εξής: Ολυμπιακός 47, Αρης 47, Παναθηναϊκός 45, ΑΕΚ 45, ΠΑΟΚ 41, ΠΑΣ Γιάννινα 37, Εθνικός 36, Ηρακλής 34, Λάρισα 34, Κόρινθος 33, ΟΦΗ 32, Δόξα Δρ. 29, Παναχαϊκή 28, Καστοριά 27, Πανιώνιος 27, Καβάλα 27, Απόλλων 20, Ρόδος 19.
Επιμέλεια: Ευάνθης ΧατζηβασιλείουΔεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
Είσοδος
Θέμα: Ο διαρκής αφελληνισμός του ελληνικού ποδοσφαίρου (Αναγνώστηκε 10260 φορές)
24 Ιουνίου 2010, 17:08:40