ΠΦΥ -Εκπαίδευση > Αποσπάσματα από τον έντυπο & ηλεκτρονικό τύπο
Ιστορία της Ιατρικής.
Argirios Argiriou:
Καθημερινή, 17/12/2010.
[spoiler]Προπύργιο στη μάχη κατά των αφροδισίων
Αναμνηστικό λεύκωμα για τα εκατό χρόνια του νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός»
Της Ολγας Σελλα
Παναγιωτης Σταυροπουλος
100 χρόνια νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός»
σελ. 156
Στις 4 Ιανουαρίου 1910, «εκ του παλαιού νοσοκομείου εν Πειραιεί και εν αξιοθρηνήτω καταστάσει» μεταφέρθηκαν οι 20 πρώτες εκδιδόμενες γυναίκες που έπασχαν από αφροδίσια νοσήματα στο νεόκτιστο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», στην περιοχή των Ιλισίων, που δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου με το ποσόν που διέθεσε ο ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός. Σκοπός του, η δωρεάν νοσηλεία και θεραπεία γυναικών και ανδρών που έπασχαν από αφροδίσια νοσήματα, αλλά και η εκπαίδευση φοιτητών των ιατρικών σχολών στο γνωστικό αντικείμενο της Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας. Μοναδικός όρος του ευεργέτη, το νοσοκομείο να φέρει το όνομά του.
Εκατό χρόνια ζωής μετρούν ήδη τα χαμηλά κεραμοσκεπή κτίρια που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Ε. Μεταξάς. Διατηρούν, δίπλα στα πολυώροφα και πολυτελή ξενοδοχεία της περιοχής, την αισθητική και την αύρα των πρώτων χρόνων του 20ού αιώνα. Και την ίδια στιγμή, κλείνουν μέσα τους ένα σημαντικό κομμάτι από την ιστορία της πόλης, αλλά και από την ιστορία της δημόσιας υγείας.
Eξάπλωση της σύφιλης
Είναι η εποχή που το «αφροδίσιον πάθος» δεσπόζει· που οι γιατροί «σπάνια καταδέχονται» να αναφέρουν στα δελτία της ιατρικής της ταυτότητας την ειδικότητά τους σωστά και αντί για «δερματολόγος-αφροδισιολόγος» γράφουν απλώς «συφιλιδολόγος». Είναι η εποχή που η «αγυρτεία» ακμάζει, και ταυτόχρονα είναι τα χρόνια που η επίπτωση των αφροδισίων νοσημάτων στον γενικό πληθυσμό είναι εντυπωσιακά μεγάλη. Κι όταν άνοιξε το νοσοκομείο «Α. Συγγρός», το 1910, έπασχε από σύφιλη το 49,2% των ασθενών, για να αυξηθεί δύο χρόνια αργότερα και να φτάσει το 51,5%.
Ολη αυτή την άγνωστη, αλλά ενδιαφέρουσα και γοητευτική ιστορία, μας αποκαλύπτει ο γιατρός δερματολόγος του νοσοκομείου «Α. Συγγρός», Παναγιώτης Σταυρόπουλος, ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη της έρευνας αλλά και της συγγραφής των κειμένων ενός αναμνηστικού λευκώματος με αφορμή τα 100 χρόνια ύπαρξης του νοσοκομείου. Μια έκδοση που δεν θα γινόταν πραγματικότητα, χωρίς τη διορατική στήριξη του διευθυντή του νοσοκομείου, καθηγητή Ανδρέα Κατσάμπα. Ενα λεύκωμα που κυκλοφόρησε σε 2.000 αντίτυπα, διανέμεται δωρεάν και πάει για ανατύπωση!
Για μία ακόμη φορά ένα νοσηλευτικό ίδρυμα αποφασίζει να αφηγηθεί την ιστορία του και κάποιοι γιατροί, παράλληλα με τις ιατρικές τους υποχρεώσεις, ανοίγουν αρχεία, εντοπίζουν τεκμήρια από την ιστορία και τη λειτουργία του ιδρύματος, και αφηγούνται την ιστορία όχι ενός νοσηλευτικού ιδρύματος μόνο, αλλά πολύ περισσότερες. Ετσι, στις σελίδες του λευκώματος για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός» υπάρχει ένα μέρος από την ιστορία των εθνικών ευεργετών, της Αθήνας, των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων στα 100 χρόνια που πέρασαν, και της δημόσιας υγείας και των διαδρομών της στα χρόνια που το νεότερο ελληνικό κράτος προσπαθούσε να εγκαθιδρύσει θεσμούς και κράτος πρόνοιας.
Ο γιατρός Παναγιώτης Σταυρόπουλος έγραψε μέσα σ’ έναν μήνα τα κείμενα του λευκώματος. «Ηταν μια προσέγγιση μέσω των εποχών που σημάδεψαν το νοσοκομείο και των καθηγητών που το διηύθυναν», λέει στην «Κ». Και πιστεύει ότι σήμερα υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον του κοινού για την ιστορία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Κι επειδή «το δημόσιο νοσοκομείο θα είναι σε λίγο δέκτης μεγαλύτερου πληθυσμού», θεωρεί ότι είναι καλό να γνωρίζουμε πώς έδρασαν στην ιατρική ιστορία αυτού του τόπου.
Δύσκολες μάχες
Στις σελίδες του λευκώματος, που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από καλαίσθητες επαγγελματικές εκδόσεις, συνυπάρχουν οι πρώτοι ασθενείς, οι πρώτοι γιατροί, τα πρώτα μηχανήματα. Και στα κείμενα διαβάζουμε τα δύσκολα βήματα, τις δύσκολες μάχες των επιστημόνων να ανατρέψουν φοβίες και ιδεοληψίες:
«Η συμβολή όμως του Γ. Θ. Φωτεινού (σ. σ.: του πρώτου διευθυντή του νοσοκομείου) υπήρξε καθοριστική στη σταυροφορία ενημέρωσης του ελληνικού πληθυσμού για τα αφροδίσια νοσήματα. Με προπύργιο το νοσοκομείο “Α. Συγγρός”, το οποίο λειτουργούσε σαν πανελλήνιο Κέντρο Αναφοράς, οργάνωσε έναν έντονο και συνεχή αντιαφροδισιακό αγώνα. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας εξέδωσε το εγχειρίδιο με τίτλο “Σωθείτε από τα αφροδίσια πάθη. Συμβουλές για υγιείς και αρρώστους”, στο οποίο με απλή, καθημερινή και κατανοητή γλώσσα παρέθετε την κλινική εικόνα, τη θεραπευτική αγωγή και κυρίως τα μέτρα προφύλαξης από τα αφροδίσια νοσήματα», διαβάζουμε στο λεύκωμα. Κι επειδή η εξέλιξη της επιστήμης ήταν γοργή τον περασμένο αιώνα, ο Παν. Σταυρόπουλος μάς δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των μεθόδων, των φαρμάκων, των αντιλήψεων και των πολιτικών στη δημόσια υγεία. Αλλά και τη διαρκή επαγρύπνηση των ερευνητών και των γιατρών, αφού οι «εχθροί» του ανθρώπινου σώματος δεν σταματούν. Απλώς αλλάζουν πρόσωπο και όνομα.[/spoiler]
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Argirios Argiriou:
Καθημερινή, 18-06-2011
Της Πεννυς Μπουλουτζα.
[spoiler]Aπό απλά σιρόπια, κολλύρια, αλοιφές, σταγόνες, χάπια έως και κολπικά υπόθετα που συνδύαζαν δεκάδες ουσίες, η φαρμακευτική αποτέλεσε από την αρχαιότητα μία ιδιαίτερα λεπτομερή επιστήμη για την αντιμετώπιση σχεδόν όλων των γνωστών ασθενειών. Τα γραπτά του Ιπποκράτη αναφέρουν περίπου 250 φαρμακευτικά φυτά. Ο Γαληνός, που χαρακτηρίζεται ως ο δεύτερος σπουδαιότερος γιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη, στις γραφές του περιέγραψε τα περίφημα «Γαληνικά Φάρμακα», μερικά εκ των οποίων περιείχαν έως και 100 διαφορετικές ουσίες έκαστο. Ο Νικόλαος Μυρεψός (το 1.300 μ.Χ.) συνέταξε συνταγολόγιο με περισσότερα από 2.200 φάρμακα, πολλά εκ των οποίων αφορούσαν μείγματα 3 - 5 διαφορετικών υλικών. Η αρχαία αυτή γνώση κρατάει έως και σήμερα μέσα από γραπτά, τα οποία σημαντικοί εξειδικευμένοι επιστήμονες ερευνούν και ανακαλύπτουν συνεχώς νέες θεραπευτικές ιδιότητες. Στα αρχαία φάρμακα εστίασαν επιστήμονες κατά τη διάρκεια της 3ης Αμφικτυονίας Εταιρειών και Συλλόγων Ιστορίας και Ηθικής - Δεοντολογίας που διοργανώθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο από το Διεθνές Ιπποκράτειο Ιδρυμα στην Κω.
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του ιδρύματος καθηγητής Χειρουργικής κ. Στέφανος Γερουλάνος, για την παρασκευή των φαρμάκων χρησιμοποιούνταν επί το πλείστον βότανα και φυτά, καθώς και ορυκτά και ζωικά υλικά, όπως π. χ. ελαφαντοστούν, δόντι λιονταριού ή ακόμα και κόπρανα ζώων.
Μεταξύ των πλέον γνωστών αρχαίων φαρμακευτικών ορυκτών ήταν η «λήμνια γη» (εξαγώγιμο φάρμακο), που εθεωρείτο ότι βοηθούσε στην επούλωση πληγών. Η «λήμνια γη» εξορυσσόταν σε τοποθεσία περίπου στο κέντρο της Λήμνου και αναμειγνυόταν με το αίμα ζώων που θυσιάζονταν. Επλαθαν το «μείγμα» σε μικρό σχήμα και το σφράγιζαν με ειδική σφραγίδα, για την προστασία του από οποιαδήποτε νοθεία. Το προϊόν είτε χρησιμοποιούνταν με νερό για την αντιμετώπιση τραυμάτων είτε το έδιναν μαζί με το φαγητό. Λόγω της αιμοσφαιρίνης περιείχε σίδηρο, ενώ ακριβώς επειδή είχε χώμα ήταν και καθαρτικό. Σε πολλές περιπτώσεις πάντως, τα «αρχαία φάρμακα» ήταν καθαρά θέμα αυθυποβολής. Αυτό ισχύει για τον χρυσό που έως και πρόσφατα εικαζόταν ότι ήταν δυνατό θεραπευτικό για τους ρευματισμούς, ενδεχόμενο που δεν έχει επιβεβαιωθεί. Η σκόνη χρυσού χρησιμοποιούνταν ως ουσία σε φαγητά. Οπως αναφέρει ο κ. Γερουλάνος, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του βιεννέζικου σνίτσελ, το οποίο αποτελεί εφεύρεση και μυστικό της κουζίνας των Παλαιολόγων του Βυζαντίου. Η συνταγή μαθεύτηκε μέσω «προξενιού» στη Σαραγόσα της Ισπανίας και μετά στη Βιέννη. Η αρχική συνταγή αφορούσε τη χρήση σκόνης χρυσού πάνω στο κρέας, στην οποία όφειλε το «ξανθό» του χρώμα. Αργότερα, το ξανθό χρώμα αντιγράφεται με μουστάρδα στο «πανέ».
Πάντως, οι φυτικές ουσίες είναι οι πλέον χρησιμοποιούμενες στην αρχαία φαρμακευτική και «κρατούν» καλά ακόμα και σήμερα. Οι κουμαρίνες είναι γνωστά αντιπηκτικά, περιέχονται ως ουσίες στα κούμαρα, και τα χρησιμοποιούσε ο Ιπποκράτης για τη θρομβοφλεβίτιδα. Από τον ταξό (κωνοφόρο αειθαλές δένδρο, πολύ διαδεδομένο ως φράχτης σε κήπους) μπορεί να παραχθεί από την ταμοξιφαίνη που αποτελεί σήμερα θεραπεία επιλογής για τον καρκίνο του μαστού. Το λουλούδι βίνκα περιέχει βινκριστίνη που είναι αντικαρκινική ουσία (χημειοθεραπεία). Το αψέντι (αρτεμισία το αψίνθιον) χρησιμοποιείται σήμερα ξανά ως ισχυρό αντιελονοσιακό. Και φυσικά η ασπιρίνη των 110 ετών έχει ως βασικό στοιχείο το σαλικυλικό οξύ. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε φλούδα ιτιάς (salix alba) ως αναλγητικό.
Συνταγές από την αρχαιότητα
«Το καλύτερο φάρμακο για τον πονόλαιμο είναι το χαμομήλι με μέλι και λεμόνι.
Η πολύ διαδεδομένη αυτή γνώση έρχεται από την αρχαιότητα, όταν οι Ελληνες θεραπευτές έφτιαχναν σιρόπια με βάση το μέλι», επισημαίνει στην «Κ» ο πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος, καθηγητής κ. Στέφανος Γερουλάνος.
Οπως αναφέρει ο κ. Γερουλάνος, χρησιμοποιούσαν σαν βάση το μέλι αραιωμένο είτε με νερό είτε με ξίδι στο οποίο προσέθεταν τις φαρμακευτικές ουσίες από τα διάφορα φυτικά εκχυλίσματα.
Οι ουσίες εξάγονταν από τα φυτά είτε με βρασμό, είτε με τον εμποτισμό τους για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κρασί ή λάδι.
Αλλη μία συνταγή που «κρατάει» από την αρχαιότητα και χρησιμοποιείται και σήμερα από πολλούς φαρμακοποιούς είναι η αλοιφή για την αντιμετώπιση των πανάδων στα χέρια.
Σύμφωνα με τον κ. Γερουλάνο, η συνταγή είναι πολύ απλή και έχει ως συστατικά το λάδι (θα πρέπει να ζεσταθεί για λίγο), το κερί μέλισσας και τη μαστίχα.
«Εάν προστεθούν αυτά τα συστατικά γίνεται μία άσπρη αλοιφή που βοηθά πολύ στο “σβήσιμο” των πανάδων στα χέρια», σημειώνει ο καθηγητής.
Και φυσικά η μαλακτική ιδιότητα της αλόης, που χρησιμοποιείται κατά κόρον σε κρέμες και αλοιφές για το δέρμα, είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους.[/spoiler]
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Argirios Argiriou:
Από πρόσφατο μήνυμα του συναδέλφου Παναγιώτη Λουμάκη:
"Ελληνική Ιατρική στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο".
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Argirios Argiriou:
Από πρόσφατο μήνυμα του συναδέλφου Βασίλη Παπαδόπουλου.
Ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο για την Ιατρική στο Βυζάντιο γραμμένο από τη μεριά ενός μη ιατρού:
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Argirios Argiriou:
Από πρόσφατο μήνυμα του medicus.
Η γέννηση του Νοσοκομείου στο Βυζάντιο
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Πλοήγηση
[0] Λίστα μηνυμάτων
[#] Επόμενη σελίδα
Μετάβαση στην πλήρη έκδοση