ΠΦΥ -Εκπαίδευση > Αποσπάσματα από τον έντυπο & ηλεκτρονικό τύπο
Ιστορία της Ιατρικής.
Argirios Argiriou:
Του Σπύρου Σεραφείμ.
Ο οραματιστής του το είχε πει ξεκάθαρα: «Ναι, μπορούμε. Μπορεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας να ανταποκριθεί, αλλά με την προϋπόθεση ότι είναι πραγματικά εθνικό, ότι είναι σύστημα και ότι είναι υγείας». Τρεις δεκαετίες μετά τι έχει απομείνει από όλα αυτά;
Ηταν 16 Δεκεμβρίου, το 1983, όταν ψηφίστηκε από τη Βουλή ο πρώτος νόμος για το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Πρόκειται για μία από τις πιο ιστορικές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον χώρο της Υγείας. Θα φέρει για πάντα ανεξίτηλη τη σφραγίδα τού ΠΑΣΟΚ τού Ανδρέα Παπανδρέου και, βέβαια, του Γεώργιου Γεννηματά, ο οποίος υπήρξε εμπνευστής τού συστήματος, «πατέρας» του. Φυσικά, υπήρξαν κι άλλοι που συνέβαλαν στη θεσμοθέτησή του με τον νόμο 1397/83, όπως ο Παρασκευάς Αυγερινός. Αυτό το Εθνικό Σύστημα Υγείας, στο πλαίσιο μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της δημόσιας Υγείας και της λειτουργικής ενοποίησης των δημόσιων υποδομών περίθαλψης, απέβλεπε στην ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών του ελληνικού πληθυσμού: μέσω της παροχής δωρεάν υπηρεσιών, με νέα νοσοκομεία, περιφερειακά και νομαρχιακά -δημιουργία υποδομών και εξοπλισμό τους- ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε αυτά, Κέντρα Υγείας και τη δημιουργία του ΕΚΑΒ. Αυτή είναι, συνοπτικά, η ιστορία τού συστήματος που είχε ως στόχο να επιφέρει τομή στη δημόσια Υγεία της Ελλάδας… Το χρονολόγιο των προσπαθειών ίασης ενός συστήματος Περίπου πενήντα χρόνια πριν από τη θεσμοθέτηση του ΕΣΥ, θα μπορούσαμε να πούμε πως η πρώτη αντίστοιχη προσπάθεια έλαβε χώρα από την κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου, 1928-1932. Ομως δεν προχώρησε, λόγω οικονομικής δυσπραγίας του κράτους. Ας μην παραβλέψουμε και την εχθρότητα που επέδειξαν οι ιατρικοί σύλλογοι της εποχής, όπως και η πανεπιστημιακή ιατρική κοινότητα. Το νομοθετικό διάταγμα 2592 του 1953, «περί οργανώσεως της ιατρικής αντιλήψεως», είχε ως βασικό στόχο τη δημιουργία μονάδων πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Περιφέρεια. Εκεί, για πρώτη φορά, γίνεται λόγος περί Ενιαίου Λογαριασμού Υγείας – αντίστοιχου του πολύφερνου Εθνικού Φορέα Υγείας, λέγε με ΕΦΥ. Ο νόμος 3487/1955, «περί κοινωνικής ασφαλίσεως των αγροτών», προέβλεπε την ίδρυση δικτύου «κοινοτικών και αγροτικών ιατρείων» σε όλη τη χώρα. Το 1960 ακολούθησε η προσπάθεια καθιέρωσης θεσμού οικογενειακού γιατρού από το ΙΚΑ, στα πρότυπα του ιδεώδους βρετανικού συστήματος. Η επόμενη σοβαρή προσπάθεια πραγματοποιήθηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’70 από τον τότε υπουργό Σπύρο Δοξιάδη. Ηταν γιατρός και πολιτικός, με ένα αξιοζήλευτο βιογραφικό: ιδρυτής του κέντρου Βρεφών «Μητέρα», πρωτοπόρος της κοινωνικής παιδιατρικής στην Ελλάδα. Χρημάτισε βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία, από το 1977 ως το 1981. Ως υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών κατάργησε το προγαμιαίο πιστοποιητικό και το αντικατέστησε με τα Κέντρα Ενημέρωσης. Εγραψε πολλά επιστημονικά έργα και ως υπουργός ξεκίνησε, το 1978, την πρώτη εκστρατεία κατά του καπνίσματος στη χώρα μας και ίδρυσε την Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας, όπως επίσης και την Ελληνική Αντικαπνιστική Εταιρεία. Το 1976, η ιδέα για το ΕΣΥ είχε ήδη «ωριμάσει» από μια ομάδα πρωτοπόρων γιατρών (Παρασκευάς Αυγερινός, Φραγκλίνος Παπαδέλης, Αρης Σισσούρας και άλλων) αλλά και συνδικαλιστών, βλέπε Γεώργιος Γεννηματάς. Το 1977 -στο πλαίσιο του προγράμματος του ΠΑΣΟΚ για την οικονομία και την κοινωνία -που συνέτασσε η, υπό τον Απόστολο Λάζαρη, επιτροπή προγραμματισμού και ανάπτυξης- διατυπώνεται η αρχή για ένα σύστημα Υγείας: Εκεί, γίνεται αναφορά για Κέντρα Υγείας και νοσοκομεία στα οποία θα υπηρετούν γιατροί πλήρους απασχόλησης, ενώ προβλεπόταν και ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού. Αλλά το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν, ακόμα, κυβέρνηση… Πάντα το 1977, έπειτα από τη σύνοδο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) -στην Alma Ata, την ίδια χρονιά- ο Σπύρος Δοξιάδης ξεκίνησε την προσπάθεια για να ανταποκριθεί στις προτάσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας «υγεία για όλους το 2000». Να οργανώσει, δηλαδή, τις υπηρεσίες Υγείας, μέχρι το -πολύ μακρινό για την εποχή εκείνη- 2000. Η προσπάθεια του Δοξιάδη συμπυκνώθηκε στην οργάνωση των υπηρεσιών Υγείας και στη λειτουργία των νοσοκομείων, εστιάζοντας στην πρωτοβάθμια φροντίδα – «πρωτοβάθμια περίθαλψη», όπως την ανέφερε. Γενικότερα, πίστεψε κι αγωνίστηκε για ένα νέο σύστημα Υγείας, αλλά βρήκε αρκετούς πολέμιους. Ακόμα και μέσα στο ίδιο του το κόμμα… Η δεκαετία που γιάτρεψε την Υγεία Φτάνουμε στο 1981, όπου ο Παρασκευάς Αυγερινός δεν μετείχε στις εκλογές εκείνου του Οκτωβρίου, κατά τις οποίες το ΠΑΣΟΚ τα σάρωσε όλα και αναδείχτηκε πρώτο κόμμα, ήρθε η «Αλλαγή» στην Ελλάδα. Παρά το ότι ο Αυγερινός ήταν εξωκοινοβουλευτικός, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αναγνωρίζοντας την προσφορά του, τον όρισε πρώτο υπουργό Υγείας. Ο Αυγερινός σήκωσε μανίκια – και δεν αποτελεί κλισέ, αφού με τους συνεργάτες του ρίχτηκε αμέσως στη δουλειά. Η Ελλάδα ερχόταν πιο κοντά στο όραμα του Γεώργιου Γεννηματά. Πέρασαν 13 μήνες και έτσι, τον Δεκέμβριο του 1982, το σχέδιο νόμου για το ΕΣΥ είχε ετοιμαστεί και δόθηκε στους ενδιαφερόμενους προκειμένου να δηλώσουν τις απόψεις τους. Ηταν Φεβρουάριος του 1983 και ο Αυγερινός, στο υπουργικό συμβούλιο, ζήτησε να κατατεθεί στη Βουλή το έτοιμο νομοσχέδιο και να προωθηθεί για ψήφιση. Ομως, αυτό το αίτημα δεν προχώρησε, επειδή υπήρξαν πολλές αντίθετες απόψεις επί του θέματος – εντός και εκτός ΠΑΣΟΚ. Για παράδειγμα, ο Μένιος Κουτσόγιωργας -από την αρχή ήταν αντίθετος- εισηγήθηκε στον Ανδρέα να αδρανοποιηθεί το νομοσχέδιο επειδή «γιατροί, φαρμακοποιοί, φαρμακοβιομήχανοι και πολλοί άλλοι, θα φύγουν από το ΠΑΣΟΚ». Τον Μάρτιο ο Αυγερινός επανήλθε στο αίτημα της κατάθεσης, του ζητήθηκε, όμως, να ετοιμάσει ένα νέο σχετικό σχέδιο, στο οποίο θα συμμετείχαν πρόσωπα που του υποδείχθηκαν. Προς τιμήν του το αρνήθηκε, οπότε ορίστηκαν 15-20 βουλευτές και 2-3 εξωκοινοβουλευτικοί – γιατροί, στην πλειονότητά τους. Να σημειωθεί πως οι περισσότεροι από αυτούς ήταν όχι μόνο αρνητικοί, αλλά εχθρικοί απέναντι στο νομοσχέδιο. Ο Αυγερινός κλήθηκε σε τρεις συνεδριάσεις τους και εκεί του ζήτησαν -επιμόνως- να διαγράψει τα, κατά εκείνους, «ενοχλητικά» εδάφια τού νομοσχεδίου. Ο Παρασκευάς Αυγερινός, βιώνοντας μία από τις πιο μαύρες στιγμές απέναντι στο κόμμα του, επέμεινε ότι το νομοσχέδιο για την Υγεία αποτελεί δέσμευση του ΠΑΣΟΚ, ότι το είχαν εξαγγείλει και δεν μπορούσαν να το πάρουν πίσω, το περιμένει ο ελληνικός λαός και αυτό αποτελούσε πολιτική υποχρέωση για το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Του απάντησαν πως «δεν έχουν ωριμάσει ακόμη οι συνθήκες», «θα είναι μεγάλο το κόστος επειδή οι γιατροί δεν θα ξαναψηφίσουν ΠΑΣΟΚ», «δεν θα το στηρίξει ο πολιτικός κόσμος» κ.λπ. Επειτα από δυο μήνες, τον Μάιο του 1983, από την καθυστέρηση της κατάθεσης και τον φόβο απόσυρσης του νομοσχεδίου για το ΕΣΥ, ξεκίνησε μια θύελλα αντιδράσεων: από τον Τύπο, τα εργατικά συνδικάτα, τον υγειονομικό κόσμο, το οργανωμένο ΠΑΣΟΚ, τους συνδικαλιστές του, αλλά και από ισχυρές ομάδες γιατρών που στήριξαν την προσπάθεια δυναμικότατα. Ετσι, κανένας κυβερνητικός ή άλλο στέλεχος δεν μπορούσε, πια, να δικαιολογήσει την καθυστέρηση της κατάθεσης του νομοσχεδίου για το ΕΣΥ. Βρήκαν και καλή δικαιολογία: ότι, επιτέλους, κάμφθηκαν οι αντιρρήσεις από το υπουργείο Οικονομικών! Τον Δεκέμβριο του 1983 ήρθε στη Βουλή και πάρα πολλοί έσπευσαν να το υπερασπιστούν. Ο Γιάννης Αλευράς, όμως, που ήταν τότε πρόεδρος του Κοινοβουλίου, κατέβηκε από την έδρα και ως απλός βουλευτής, όπως είπε, δήλωσε πως «αν ψηφιστεί το άρθρο 16 θα κατεβώ στο πεζοδρόμιο επικεφαλής του τραπεζικού χώρου για την ανατροπή αυτού του νόμου». Αυτό το άρθρο προέβλεπε την ενοποίηση των Ταμείων Υγείας και -όπως και τώρα, έτσι και τότε- το συνδικάτο των υπαλλήλων της Τραπέζης Ελλάδος προάσπιζε τα προνόμιά του… Η επόμενη μέρα της Υγείας Ο Παρασκευάς Αυγερινός έμεινε ως υπουργός Υγείας της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι και τις 17 Ιανουαρίου 1984 – ανάμεσα στα υπόλοιπα είχε προχωρήσει και στη σύσταση του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, αφού είχε καταργήσει το υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών. Ο Γεώργιος Γεννηματάς ήταν ο επόμενος αντίστοιχος υπουργός: Η πρώτη του θητεία έληξε στις 5 Ιουνίου 1985 και αμέσως, την ίδια ημέρα, ξεκίνησε η επόμενη – μέχρι τις 26 Ιουλίου 1985. Με το ξεκίνημά του είχε καταργήσει το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας και προέβη στη σύσταση του υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Εμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου 1987. Ο Γεννηματάς θεωρείται «πατέρας» του ΕΣΥ επειδή οι τομές που έκανε στον χώρο της Υγείας ήταν τολμηρές, αλλά και αποτελεσματικές. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πολλά. Και μόνο το ότι άνοιξαν πολλά νοσοκομεία στην περιφέρεια, ενώ είχαν περίθαλψη και οι φτωχοί άνθρωποι που πέθαιναν στο σπίτι γιατί δεν είχαν χρήματα, ήταν αρκετό. Η προσπάθειά του και, αντίστοιχα, η έλλειψή του σε αυτή τη θέση φάνηκε έναν χρόνο αργότερα, από τη στιγμή που δεν ήταν, πια, υπουργός Υγείας. Το 1988 δεν υλοποιήθηκαν οι διατάξεις για να γίνουν ενιαίες οι μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας, όπως και η δημιουργία των Κέντρων Υγείας αστικού τύπου. Και να φανταστείτε, υπήρχε ομόφωνη αποδοχή από την ολομέλεια του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας των προτάσεων της ειδικής επιτροπής «για την επέκταση του προγράμματος στα αστικά κέντρα και την ένταξη των υπηρεσιών υγείας του ΙΚΑ στο ΕΣΥ». Κι ας υπήρχαν, επίσης, και οι δεσμεύσεις των κομμάτων που συμμετείχαν στην οικουμενική κυβέρνηση, το 1989, για βελτίωση της λειτουργίας των Κέντρων Υγείας. Οι παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας συνεχίστηκαν, ουσιαστικά, με την υιοθέτηση του Ν. 2519/1997 για την «Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό του Εθνικού Συστήματος Υγείας, οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών, ρυθμίσεις για το φάρμακο και άλλες διατάξεις». 4 χρόνια αργότερα υπήρξε η υιοθέτηση του Ν. 2889/2001 «Βελτίωση και εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος Υγείας και άλλες διατάξεις» και του Ν. 2955/2001 «Προμήθειες Νοσοκομείων και λοιπών μονάδων υγείας των ΠεΣΥ και άλλες διατάξεις». Ο Ν.2889/01 εισήγαγε σημαντικές τροποποιήσεις στην οργανωτική διάρθρωση του συστήματος Υγείας, αφού προχώρησε και στην ίδρυση των Περιφερειακών Συστημάτων Υγείας (ΠεΣΥ) – δηλαδή, αποκεντρωμένα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που εποπτεύουν όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα του ΕΣΥ. Το ΕΣΥ σήμερα Τι ήθελε ο Γεννηματάς να σημαίνει ΕΣΥ, πέραν της επεξήγησης των αρχικών του; Εθνικό, δηλαδή ολοκληρωμένο σύστημα που θα καλύπτει τις ανάγκες όλων των πολιτών, σε πανεθνικό επίπεδο. Σύστημα, σύνολο μονάδων και υπηρεσιών που θα έχουν λειτουργική σύνδεση μεταξύ τους και συνεργασία, με στόχο την προστασία της υγείας των πολιτών. Υγείας, ένα σύστημα που δεν θα εστιάζει μόνο στην αντιμετώπιση της αρρώστιας, αλλά και στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας των πολιτών, με κορωνίδα την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Ο ίδιος, είχε πει: «Ναι, μπορούμε. Μπορεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας να ανταποκριθεί, αλλά με την προϋπόθεση ότι είναι πραγματικά εθνικό, ότι είναι σύστημα και ότι είναι υγείας». Το ΕΣΥ, από ένα άκρως λειτουργικό σύστημα δια χειρός Γεννηματά, κατάντησε ένα συνονθύλευμα ασυντόνιστων υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή, σήμερα, «ασθενεί» από δεκάδες προβλήματα. Ο ΕΟΠΥΥ παρουσιάζει «μαύρη τρύπα» ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας λειτουργούν υπό συνθήκες «ασφυξίας», με «κουρεμένους» προϋπολογισμούς, αποδεκατισμένο προσωπικό – που δεν μπορεί να πάρει ούτε ρεπό- και σοβαρές ελλείψεις σε υλικά. Την τελευταία δεκαετία το προσωπικό στα δημόσια νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας μειώθηκε κατά 17.000 άτομα, εξαιτίας των συνταξιοδοτήσεων και του «παγώματος» των προσλήψεων. Ναι, το ΕΣΥ βγαίνει στη σύνταξη: Το 70% των γιατρών που στηρίζει το σύστημα όλα αυτά τα χρόνια έχει «γεράσει» βιολογικά και επαγγελματικά και περιμένει την αναγκαστική συνταξιοδότησή του. Την ίδια ώρα, ο αριθμός των ασθενών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ σε ανοδική τροχιά είναι και ο αριθμός των ανασφάλιστων πολιτών. Οι περισσότερες κλινικές λειτουργούν με διευθυντές και ειδικευόμενους. Σε αυτά, ας προσθέσουμε την ανεξέλεγκτη διαρροή πόρων προς τον ιδιωτικό τομέα μέσω συμβάσεων και από την κοινωνική ασφάλιση, τη σκόπιμη υπερσυνταγογράφηση με ακριβά φάρμακα -«καλώς ήρθες, γενόσημο- την υπερτιμολόγηση των προμηθειών και την κατασπατάληση των υλικών που επιδείνωσαν την οικονομική κατάσταση των νοσοκομείων. Ποιος ξεχνά, επίσης, τα «φακελάκια», τα ράντζα σε διαδρόμους, τα ιατρικά λάθη που στοίχισαν ζωές, τον ανούσιο συνδικαλισμό ή ότι δεν υπάρχουν καύσιμα για να κινηθούν τα ασθενοφόρα; Υπό μια άλλη οπτική, όμως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τις υπερπροσπάθειες του προσωπικού να παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας, χωρίς ούτε καν γάζες. Αν κάνετε μια επίσκεψη σε ημέρα γενικής εφημερίας, σε κάποιο δημόσιο νοσοκομείο, θα έρθετε πρόσωπο με πρόσωπο με την αυταπάρνηση πολλών εργαζομένων και την άοκνη προσπάθεια, υπό αντίξοες συνθήκες, να βοηθήσουν τους ασθενείς. Ο Γιώργος Γεννηματάς πέθανε στην Αθήνα -στις 25 Απριλίου 1994- και πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα φέρουν το όνομά του. Ετσι, δεν πρόλαβε να δει ότι σήμερα ελάχιστα έχουν απομείνει ζωντανά από το όραμά του. Θεμελιώδη στοιχεία -που νομοθετήθηκαν εκείνον τον Δεκέμβριο του 1983- δεν εφαρμόζονται πλέον και το ΕΣΥ του νόμου 1397 είναι, πλέον, μακρινό, ανίατο όνειρο. Περαστικά μας…
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Argirios Argiriou:
Του Αλέξανδρου Γιατζίδη M.D.,
Ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος (1940-1941)
Στον τομέα της Υγειονομικής Υπηρεσίας, εξαιτίας του αγώνα σε ιδιαίτερα ορεινό έδαφος, αρχικά παρουσιάστηκαν πολλές δυσχέρειες και προβλήματα. Από την Έκθεση του Διευθυντή της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (ΤΣΗ), από τις 18 Δεκεμβρίου 1940 μέχρι τη διάλυσή του, διαβάζουμε:
«… Η φύσις του εδάφους και η τακτική του πολέμου ιδίως με τας αεροπορικός επιδρομάς, ως και αι εκτάσεις των τομέων εκάστης μεραρχίας εκώλυον την ταχείαν και έγκαιρον ιατρικήν περίθαλψιν των τραυματιών και ασθενών …».Στη συνέχεια όμως, για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Στρατού ενισχύθηκαν τα στρατιωτικά νοσοκομεία, δημιουργήθηκαν νέα, αναπτύχθηκαν νοσηλευτικοί σχηματισμοί εκστρατείας, ορεινά χειρουργεία, μετακινήθηκαν ανεφοδιαστικά όργανα και συστάθηκαν ειδικά σώματα διακομιδής. Οι διακομιδές πραγματοποιούνταν κατ’ ανάγκη τη νύχτα για την αποφυγή των αεροπορικών επιδρομών, με αποτέλεσμα τις γνωστές δυσμενείς επιπτώσεις για τους διακομιζόμενους και το προσωπικό.
Τέλος, η υγειονομική υποστήριξη των μαχομένων υπήρξε αρκετά ικανοποιητική και με τη βοήθεια του Υπουργείου Εθνικής Πρόνοιας, την εθελοντική προσφορά υπηρεσιών των Αδελφών Νοσοκόμων, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, διαφόρων οργανώσεων και συλλόγων και τέλος πολλών επώνυμων και ανώνυμων Ελληνίδων.
Ένα άλλο σοβαρότατο πρόβλημα που δημιουργήθηκε και στους δύο αντιμαχόμενους εξαιτίας του ορεινού εδάφους, του ύψους του χιονιού και του πολικού ψύχους που επικρατούσε, ήταν τα κρυοπαγήματα που τις περισσότερες φορές προκαλούσαν μεγαλύτερες απώλειες απ’ αυτές των σκληρών μαχών (25.000 Έλληνες – 22.000 Ιταλοί παγόπληκτοι). Στην Έκθεση της Διευθύνσεως Υγειονομικής Υπηρεσίας του Γενικού Στρατηγείου αναφέρεται συγκεκριμένα:
«… Καθ’ όλον το εξάμηνον διάστημα διεκομίσθησαν εβδομήντα πέντε χιλιάδες (75.000) σχεδόν τραυματίαι, παγόπληκτοι και ασθενείς ήτοι αναλυτικώς τριάκοντα χιλιάδες (30.000) περίπου τραυματιαι, είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) παγόπληκτοι και είκοσι χιλιάδες (20.000) ασθενείς… ».
Από ελληνικής πλευράς, παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό, το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με επιτυχία με τη χρήση λιπαντικών ουσιών και ειδικών μάλλινων επιδέσμων και καλτσών, που κατά χιλιάδες οι Ελληνίδες κάθε ηλικίας έπλεκαν και έστελναν στο μέτωπο.
Την περίοδο 1940-41 η κάλυψη του Κεντρικού μετώπου από υγειονομικής πλευράς γινόταν κυρίως από τους υγειονομικούς σχηματισμούς που αναπτύχθηκαν στα χωριά Κοσίνα, Πακομίτι, Κούταλι και Λεσκοβίκι Πρεμετής. Στο χειρουργείο παρέμεναν οι ετοιμοθάνατοι, κατόπιν διαλογής. Οι Α΄ τραυματίες και ασθενείς διακομίζονταν αναλόγως του επείγοντος της θεραπείας στο χειρουργικό χειρουργείο του Β’ Σώματος Στρατού στο Λεσκοβίκι. Οι Β’ ανάγκης διακομίζονταν επίσης στο Λεσκοβίκι και οι Γ’ ανάγκης τραυματίες και ασθενείς στο Νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων.
Στις 22 Δεκεμβρίου 1940 στο χωριό Κοσίνα αναπτύχθηκαν το Β1 Πεδινό χειρουργείο, το Β1 Πεδινό νοσηλευτικό τμήμα της XV Μεραρχίας καθώς και το Σ7 Εφεδρο χειρουργικό συνεργείο, στα οποία διακομίζονταν από τους τραυματιοφορείς και τα κτήνη της (μεταγωγικά) οι απώλειες υγείας της, με καιρικές συνθήκες πολύ δυσμενείς και άθλιο οδικό δίκτυο.
Αυτός ο σχηματισμός ήταν ο μεγαλύτερος και ο πιο προωθημένος υγειονομικός σχηματισμός χειρουργικών επεμβάσεων Α’ ανάγκης τραυματιών και ο μεγαλύτερος σχηματισμός διαλογής και διακομιδής προς τους μετόπισθεν υγειονομικούς σχηματισμούς με τελικό προορισμό το νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων. Στο χειρουργείο παρέμεναν οι ετοιμοθάνατοι, κατόπιν διαλογής. Οι Α΄ τραυματίες και ασθενείς διακομίζονταν αναλόγως του επείγοντος της θεραπείας στο χειρουργικό χειρουργείο του Β’ Σώματος Στρατού στο Λεσκοβίκι. Οι Β’ ανάγκης διακομίζονταν επίσης στο Λεσκοβίκι και οι Γ’ ανάγκης τραυματίες και ασθενείς στο Νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων. Ολες οι μονάδες αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες στο ζήτημα της διακομιδής των απωλειών υγείας. Τα δρομολόγια γίνονταν από δύσβατα μέρη και πολλές φορές αποκλείονταν από τα χιόνια.
Άλλος παράγοντας που επέδρασε δυσμενώς στο δύσκολο έργο των διακομιδών ήταν η ιταλική αεροπορία.
Στις 31 Δεκεμβρίου 1940 βομβάρδισε και πυροβόλησε το χωριό Κοσίνα, όπου ήταν ανεπτυγμένοι οι υγειονομικοί σχηματισμοί των I και XV Μεραρχιών.
Το Ελληνικό Ναυτικό το 1940
Κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το Εκπαιδευτικό του Πολεμικού Ναυτικού «Άρης» χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο. Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στη Γαλλία το 1926 –27 και ήταν εκτοπίσματος 2.380 τόνων. Διέθετε 110 κλίνες και 3 δωμάτια για τη νοσηλεία Αξιωματικών. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη νοσηλεία ασθενών των Πολεμικών Πλοίων αλλά και για διακομιδές ασθενών και τραυματιών του Στρατού Ξηράς. Για το λόγο αυτό πραγματοποίησε δύο πλόες από το Μεσολόγγι και διακόμισε περί τους 500 ασθενείς και τραυματίες.
Ένα άλλο Πλωτό Νοσοκομείο, με σημαντική προσφορά, ήταν και το «Αττική», χωρητικότητας 2.561 τόνων και δυνάμεως 362 κλινών. Ωστόσο, η προσφορά αυτή σταμάτησε βίαια, όταν στις 11.25 την νύκτα της 11ηςΑπριλίου 1941 κατευθυνόμενο προς τη Σύρο (με σκοπό να αποβιβάσει το Προσωπικό του εκκενωθέντος Νοσοκομείου Δράμας), πλέοντας κατάφωτο και φέρον τα διεθνή χαρακτηριστικά των Π/Ν στο στενό του Καφηρέα, δέχθηκε επίθεση από γερμανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο. Το αποτέλεσμα ήταν να βυθισθεί και τα θύματα να ανέλθουν σε 27. Αριθμός ναυαγών, χρησιμοποιώντας τις σωστικές λέμβους, αποβιβάσθηκαν σε ακτή της Εύβοιας, ενώ άλλος αριθμός ναυαγών περισυλλέχθηκε, το άλλο πρωί, από το Αντιτορπιλλικό Κουντουριώτης. Διευθυντής του Π/Ν «Αττική» ήταν ο Υποπλοίαρχος Ιατρός Θ. Θωμόπουλος.
Την ίδια τύχη είχε και ένα άλλο Πλωτό Νοσοκομείο, το επίτακτο επιβατηγό «Πολικός», το οποίο είχε χωρητικότητα 870 τόνους και διέθετε 200 κλίνες. Στις 23 Απριλίου του 1941, στο λιμένα της Κορίνθου, δέχθηκε επίθεση από σμήνος γερμανικών αεροπλάνων, χωρίς όμως να βυθισθεί. Κάτι όμως που δεν απέφυγε δύο μέρες αργότερα, στο λιμάνι του Πόρου, όταν εκ νέου βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε.
Αναφέρεται επίσης και το επίτακτο επιβατηγό «Έσπερος», το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο και βυθίστηκε στις 21 Απριλίου 1941 έξω από το Μεσολόγγι. Επίσης και το επίτακτο επιβατηγό «Ελληνίς» χωρητικότητας 876 τόνων που χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο 263 κλινών. Ομοίως και αυτό δέχθηκε αεροπορική επίθεση και βυθίστηκε στις 21 Απριλίου πλησίον της Πάτρας. Αναφέρεται ότι ήταν πλήρες τραυματιών πριν βυθισθεί, αλλά χάρη σε υπεράνθρωπες προσπάθειες, κατόρθωσε να προσαράξει και να αποβιβάσει όλους σχεδόν τους διακομισθέντες τραυματίες, ώστε τελικά οι απώλειες να είναι σχετικά ελάχιστες. Την ίδια επίσης ημέρα, εβλήθη από γερμανικά αεροπλάνα και το Π/Ν «Σωκράτης», το οποίο ευρισκόταν αγκυροβολημένο στον όρμο των Αντικυθήρων, και ήταν κι αυτό ένα επίτακτο επιβατηγό πλοίο, που διέθετε 190 κλίνες.
Τέλος, εκτός από τα ανωτέρω, κατά την περίοδο 1940 – 41 ως Πλωτά Νοσοκομεία αναφέρεται, για ιστορικούς λόγους, ότι χρησιμοποιήθηκαν και τα επίτακτα επιβατηγά πλοία «Άνδρος», «Αρντένα», «Αλμπέρτα», «Πύλαρος», «Τήνος», και «Μοσχάνθη». Συνολικά, η μεταφορική ικανότητα όλων αυτών έφθανε τους 2.220 τραυματίες και ασθενείς, διακομιζομένους σε κλίνες και καθήμενους.
Ο Ερυθρός Σταυρός και οι Νοσηλεύτριες Ερυθροσταυρίτισσες το 1940
Το 1935 ιδρύθηκε το πρώτο Κέντρο Υγείας στην Αθήνα, στην περιοχή Αμπελοκήπων. Πρώτη Διευθύνουσα του Κέντρου τοποθετήθηκε η Ευριδίκη Αποστολάκη, που εκπαιδεύτηκε σαν Επισκέπτρια Αδελφή Υγιεινής στο Παρίσι. Το 1938 ιδρύθηκε στην Υγειονομική Σxολή Αθηνών στους Αμπελοκήπους, η Σxολή Επισκεπτριών Αδελφών και Νοσοκόμων, με πρώτη διευθύνουσα την Ελένη Βασιλοπούλου, την οποία στη συνέχεια διαδέχτηκε η Ευριδίκη Αποστολάκη. Στον πόλεμο του 1940 οι Αδελφές εργάστηκαν υποδειγματικά κάτω από δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός παρέχει νοσηλευτική φροντίδα, στελεχώνει νοσοκομειακές μονάδες και σταθμούς πρώτων βοηθειών για την περίθαλψη των τραυματιών, διοργανώνει συσσίτια και διανέμει κουβέρτες και είδη ρουχισμού. Σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, υποκαθιστά, στην ουσία, το κράτος προσφέροντας υπηρεσίες πρόνοιας και διαθέτοντας τις υποδομές του για τη στήριξη του ελληνικού λαού μέσα στις κακουχίες του πολέμου και της επώδυνης Κατοχής.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός όπως ήταν φυσικό και όπως προβλέπεται από τις Συμβάσεις της Γενεύης ήρθε συμπαραστάτης και βοηθός στην Υγειονομική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατεύματος. ΄Έθεσε στη διάθεση του μαχόμενου Στρατού, χειρουργεία εκστρατείας, ένα νοσοκομείο διακομιδής, το Νοσοκομείο του στην Αθήνα και το τμήμα του στη Θεσσαλονίκη.
Έγινε ο διαμεσολαβητής της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό προς τον άμαχο πληθυσμό. Συγκρότησε το Σώμα Αδελφών Νοσηλευτικής που πρόσφερε πολύ μεγάλη συνδρομή στη λειτουργία των Νοσηλευτικών Σχηματισμών. Συνολικά διατέθηκαν περίπου 2800 Εθελόντριες Αδελφές και Νοσηλευτικά Στελέχη. Οι υπηρεσίες τους ήταν πολυτιμότατες στη ζώνη των πρόσω όπου οι τραυματίες, οι ασθενείς και οι κρυοπαγημένοι μαχητές έβρισκαν τη θερμή μητρική στοργή και περίθαλψη.
Κυρίες και δεσποινίδες προερχόμενες από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και αρκετές με πολλές ανέσεις και οικονομική ανεξαρτησία εγκατέλειψαν την άνετη ζωή, παρακολούθησαν ένα ταχύρυθμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και προσέτρεξαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για να απαλύνουν τον πόνο των ηρωικών μαχητών. Ο μικρός αυτός στρατός συναγωνιζόμενος σε ενθουσιασμό, επιμέλεια και εργατικότητα τις μόνιμες Αδελφές του Στρατού νοσήλευσε 55.000 τραυματίες και ασθενείς στρατιώτες κατά τη διάρκεια του πολέμου σε 58 Στρατιωτικά Νοσοκομεία, σε πολυάριθμους Υγειονομικούς Σταθμούς, σε Ορεινά Χειρουργεία του Μετώπου, σε Νοσοκομεία Εκστρατείας, σε Νοσοκομεία Διακομιδής, σε Υγειονομικούς Σιδηροδρομικούς Συρμούς, σε 4 πλωτά Νοσοκομεία, σε Κέντρα Διαλογής, σε Σταθμούς Πρώτων Βοηθειών και Παθητικής Αεράμυνας. Αλλά και στη ζώνη των μετόπισθεν η παρουσία των Εθελοντριών ήταν ουσιαστική σε όλους τους Υγειονομικούς Σχηματισμούς του Στρατού, όπως οι Γωνιές του Τραυματία, το Δέμα του Στρατιώτη, το Γραφείο Αιχμαλώτου και το τμήμα Ψυχαγωγίας του Στρατιώτη.
Την τεράστια ευθύνη της προετοιμασίας του σχεδίου επιστράτευσης των Εθελοντριών και της εφαρμογής του είχαν τα Νοσηλευτικά Στελέχη με κορυφαία την Αθηνά Μεσολωρά. Αν η εργασία του Νοσηλευτικού Προσωπικού είναι τόσο δύσκολη και τόσο απαιτητική σε δυνάμεις, χρόνο και μέσα στους ήσυχους καιρούς ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι ηρωισμός χρειάζεται να καλυφθούν οι νοσηλευτικές ανάγκες πολιτών και στρατεύματος σε περιόδους πολέμου κάτω από την απειλή των βομβαρδισμών σε χώρους ακατάλληλους για νοσηλεία ασθενών και τραυματιών και με ελάχιστα μέσα.
Παντού όπου εργάστηκαν οι Αδελφές του Ερυθρού Σταυρού πρόσφεραν με αυταπάρνηση ανεκτίμητες υπηρεσίες, ξαγρύπνησαν, ταλαιπωρήθηκαν, αποκλείσθηκαν από τα χιόνια, δέχθηκαν εχθρικές αεροπορικές επιθέσεις, αιχμαλωτίστηκαν και κάποιες από αυτές έδωσαν και τη ζωή τους. Οι γενναίες αυτές Ελληνίδες Ερυθροσταυρίτισσες αντιμετώπισαν άξια τις οξυμένες νοσηλευτικές ανάγκες πρόσφεραν κουβέρτες για ζεστασιά, σκηνές για στέγαση, τρόφιμα στους πεινασμένους, εμβολιασμοί για πρόληψη, φάρμακα για τους αρρώστους, έδεσαν τραύματα και φρόντιζαν τα κρυοπαγημένα πόδια των ηρώων στρατιωτών.
ΠΗΓΕΣ:
1. ΓΕΣ Η υγειονομική υπηρεσία του Στρατού κατά τον πόλεμο 1940-41
2.Κ. Χατζής, «Στοιχεία από τη δράση της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Π.Ν. κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», Ιατρική Επιθεώρηση Ενόπλων Δυνάμεων, τ.22, 1988, σ. 65 – 93.
3. Της Πόπης Κεσίδου, εθελόντριας του παραρτήματος Λάρισας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Αρχίατρος:
Ο Ε.Σ ήταν ανεπαρκέστατα προετοιμασμένος για το ψύχος και μαντέψτε, ΤΟ ΙΔΙΟ συμβαίνει και σήμερα, τα ατομικά υλικά του Έλληνα στρατιώτη είναι ΑΝΕΠΑΡΚΗ, φτηνά υλικά και ακατάλληλα.
Το ημιάρβυλο που είχαμε εμείς στο Ναυτικό τραγικό, ανεπαρκής πρόσφυση στο κατάστρωμα των πλοίων, ενώ ήταν και βαρύ. Ήθελα να αγοράσω νέα άρβυλα απο υλικό Gore Tex όπως τα στελέχη και μου έλεγαν ότι αυτό δεν... προβλέπεται για τους στρατεύσιμους !
Ακόμα και σήμερα κράνη κατσαρόλες, χωρίς να προσφέρουν επαρκή αντιβαλλιστική προστασία, δεν υπάρχουν σε επαρκείς αριθμούς αλεξίσφαιρα γιλέκα κτλ.
Επαναλαμβάνω, εν έτει 2018 ο Έλληνας στρατιώτης δεν έχει σωστά υλικά, μετά από τόσα δις ευρώ που έχουν δοθεί σε εξοπλισμούς και με το ανθρώπινο δυναμικό πολύτιμο. Τουλάχιστον ας επιτρέπουν στους στρατεύσιμους να προμηθεύονται υλικά του εμπορίου.
Για υλικά περίδεσης να μιλήσουμε ; :-\
Argirios Argiriou:
Ο Αβραάμ Τζακόμπι γεννήθηκε στο χωριό Χαρτούμ κοντά στο Μίντεν της Βεστφαλίας στην Πρωσία στις 6 Μάη 1830 από μια απλή οικογένεια περιορισμένων οικονομικών. Ήταν ένα φιλάσθενο παιδί που πιθανόν υπέφερε από υποσιτισμό και ραχιτισμό. Πατέρας του ήταν ο Eleasar Jacobi που είχε σαν ασχολία το εμπόριο βοοειδών και μητέρα του ήταν η Julie(Abel) Jacobi που εργαζόταν σαν υπάλληλος σε κατάστημα. Η οικογένειά του – όπως και πολλές άλλες εβραϊκές οικογένειες τής τότε γερμανικής κοινωνίας- είχαν αφομοιωθεί πλήρως και είχαν έναν εντελώς κοσμικό τρόπο ζωής.
Είχε ειπωθεί στους γονείς του, να μην χαλάσουν χρήματα για την εκπαίδευσή τού Εϊμπράχαμ, γιατί δεν επρόκειτο να ζήσει πολύ. Η μητέρα του όμως επέμεινε να λάβει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Τον καιρό της αποφοίτησης τού Τζακόμπι το πολιτικό κλίμα ήταν πολύ βαρύ. Βρισκόμαστε στην μεγάλη γερμανική επανάσταση του 1848. Λογοκρισία, διχόνοια μέσα στην κοινωνία, στενή παρακολούθηση των αντιφρονούντων. Οι συλλήψεις είχαν γίνει καθημερινή συνήθεια. Ο Τζακόμπι ανήκε σε μια ομάδα που ακολουθούσε ευλαβικά τον Rudolf Virchow.
Ο Φίρχωφ ο περίφημος κυτταρολόγος, έλεγε ότι η Ιατρική είναι μια κοινωνική επιστήμη και η Πολιτική δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιατρική σε μεγαλύτερη κλίμακα. Οι γιατροί υποστήριζε ότι είναι οι φυσικοί πληρεξούσιοι των φτωχών! Οι γιατροί οδηγούν τις κοινωνικές αλλαγές.
Το μότο του ήταν: Medical practice – social reform.
Ο Φίρχωφ μίλαγε εκείνη την εποχή για το δικαίωμα κάθε πολίτη για υγιή ύπαρξη και γοήτευε το ιατρικό και όχι μόνον ακροατήριό του.
Ο μεγάλος κυτταρολόγος πίστευε ότι τα κύτταρα είναι ισότιμα εξαρτήματα σε ένα ελεύθερο σώμα, όπως ισότιμοι πρέπει να είναι οι άνθρωποι σε ένα δημοκρατικό κράτος. Η απουσία Δημοκρατίας και οι φτωχές συνθήκες ζωής έλεγε ότι δημιουργούν άρρωστους πληθυσμούς. Καταλαβαίνει ο καθένας πόσο σοβαρός ήταν ο σπόρος του Φίρχωφ στο πνευματικό χωράφι του Τζακόμπι.
Το 1851 πήρε το MD από το πανεπιστήμιο της Βόννης. Φτάνοντας στο Βερολίνο συνελήφθη με την κατηγορία της προδοσίας και με άλλους 11 συντρόφους του, δικάστηκε στην περίφημη δίκη της Κολωνίας. Μετά από δύο χρόνια φυλακής απέδρασε και διέφυγε στην Αγγλία.
Στην Αγγλία φιλοξενήθηκε στο Λονδίνο από τον Καρλ Μάρξ για μια εβδομάδα όπου η έρευνα αγοράς δεν απέδωσε, οπότε και έφυγε για το Μάντσεστερ τόπο διαμονής του Ένγκελς. Εκεί έφτασε με το τραίνο στις 4 τα ξημερώματα, γεγονός που θεώρησε ο Ένγκελς μεγάλη απρέπεια , αποδίδοντας του μάλιστα βαρύτατους χαρακτηρισμούς στον στενό περίγυρό του και δεν τον βοήθησε καθόλου οπότε και αναγκάστηκε να φύγει για τις Η.Π.Α. με την προτροπή του καρδιακού φίλου του Carl Schurz, μια φιλία που κράτησε ολόκληρη τη ζωή τους.
Το 1871 συναντήθηκαν ο 41χρονος Αβραάμ και η 39χρονη γιατρίνα Μαίρη Πούτναμ (Mary Putnam). Ανέπτυξαν μια ασυνήθιστη ερωτοτροπία στα πλαίσια της ιατρικής συνεργασίας τους. Όταν δεν βρίσκονταν, τότε αλληλογραφούσαν καθημερινά στα γερμανικά.
Το 1873 ενώθηκαν με πολιτικό γάμο στο Δημαρχείο της Νέας Υόρκης. Τον μήνα του μέλιτος τον πέρασαν στην λίμνη Τζώρτζ (George) .Η λίμνη αυτή που θεωρείται η βασίλισσα των αμερικάνικων λιμνών, βρίσκεται βορειοανατολικά της Πολιτείας της Νέας Υόρκης σε έναν οδικό άξονα που ξεκινάει από την πόλη της Νέας Υόρκης και φτάνει στο Μόντρεαλ.
Στις πρώτες μέρες της κοινής ζωής τους, ασχολήθηκαν με την διατροφική αξία του μητρικού θηλασμού και την υγιεινή του βρέφους.
Ο γάμος τους στην ουσία ήταν μια ιδεολογική και πολιτική ένωση δύο ανθρώπων που είχαν την αντίληψη ότι η ιατρική έχει την δύναμη να προάγει και να δημιουργεί μεγαλύτερη κοινωνική ισότητα.
Η μεγάλη θητεία του Τζακόμπι στο πανεπιστήμιο Κολούμπια από το 1870 μέχρι το 1902, είναι η πλέον παραγωγική περίοδός του.
Γίνεται ο υπέρμαχος του βρασίματος του γάλατος. Η φράση « Boil the milk until it bubbles » δηλαδή ‘’βράσε το γάλα μέχρι να φουσκώσει’’ αποτέλεσε την προμετωπίδα της εκστρατείας του. Επί των ημερών και μετά από επίμονες και επίπονες προσπάθειες ιδρύθηκαν ξεχωριστά παιδιατρικά τμήματα στα μεγάλα νοσοκομεία της εποχής.
Το 1912 σε ηλικία 82 χρόνων εξελέγη πρόεδρος της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρίας.
Στο μέρος που πέρασε το γαμήλιο ταξίδι του- το Lake George- πέρασε 50 καλοκαίρια σε ένα αγροτόσπιτο που είχε φτιάξει. Αυτό κάηκε το καλοκαίρι του 1918 και ο ίδιος κινδύνεψε να καεί όντας μέσα και κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να σωθεί. Η ιστορία αυτή του στοίχισε ψυχολογικά πολύ. Πέθανε το επόμενο καλοκαίρι, στις 10 Ιουλίου 1919.
Βιβλιογραφία: - Mary Putnam Jacobi and the politics of medicine in nineteenth century America Carla Bittel - Abraham Jacobi MD father of American Pediatrics and Advocate for Children’s Health B.Lee Ligon Borden PhD
Γρηγόρης Μαρκέτος
Παιδίατρος Διευθυντής ΕΣΥ
Πάτρα
Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΑΥΓΗ στις 27 Οκτώβρη 2018
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Argirios Argiriou:
09 September 2015
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Πλοήγηση
[0] Λίστα μηνυμάτων
[#] Επόμενη σελίδα
Μετάβαση στην πλήρη έκδοση