Ψήνομαι τρελά να πάρω μέρος στη συζήτηση. Φοβάμαι , όμως ,ότι θα χαωθώ και πιθανώς να περιγράψω αντιφατικά πράγματα. Η ουσία ης συζήτησης είναι ότι πραγματικά υπάρχει μια τεράστια σύγχυση γύρω από την έννοια της, αλλά κυρίως στο τι αντιλαμβάνεται ο καθένας μας . Ακόμα περισσότερο όταν κάποιος αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερός και πως προσπαθεί ή όχι να υπερασπιστεί αυτή την τοποθέτησή του.
Το πρώτο ερώτημα είναι αν με την έννοια αριστερά περιγράφουμε ένα σύνολο ιδεών , στάσεων , μιας συγκεκριμένης πολιτικής κουλτούρας . Πιο απλά αν η αριστερά αποτελεί ένα κυρίως (φυσικά όχι μόνο ) διανοητικό κατασκεύασμα. Στην περίπτωση αυτή αρκεί κάποιος να δηλώσει τη συμφωνία με αυτό το βασικό πλέγμα ιδεών για να αυτοπροσδιοριστεί ως αριστερός . Για λόγους ευκολίας δε θα αναφερθώ καθόλου στις τεράστιες συγκρούσεις γύρω από τα ιδεολογικά εργαλεία της αριστεράς. Είναι προφανές ότι « ταξική» θέση του ατόμου δεν έχει μεγάλη σημασία. Στη βάση αυτής της λογικής έχουν προκύψει τραγωδίες. Φανταστείτε μια ομάδα αστών διανοητών ή φοιτητών , να προσπαθεί να επιβάλει ένα πολιτικό πρόγραμμα στο όνομα της εργατικής τάξης, χωρίς να έχει ουσιαστική ώσμωση με αυτήν. Στην καλύτερη περίπτωση αυτό που μπορεί να συμβεί είναι να προβάλλονται οι ανάγκες της ομάδας διανόησης ως ανάγκες της εργατικής τάξης. Και αν σε κάποιο βαθμό συμπίπτουν το πράγμα κάπως στρώνει. Στην κατηγορία αυτή χοντρικά θα εντάξω την παράδοση του « αντάρτικου πόλης» ή « ένοπλου» , το οποίο θεωρώ ότι -ειδικά στην Ελλάδα- ήταν και είναι παντελώς στερημένο κοινωνικής αναφοράς . Βεβαίως οι φορείς του μπορεί να ισχυρίζονται ότι αντιπροσωπεύουν ( και η χρησιμοποιώ το αντιπροσωπεύουν σα να πρόκειται για αντιπροσωπεία αυτοκινήτων) , την κοινωνική βία ή « αντιβία». Προσοχή δεν απαξιώνω καθόλου την αξία των ιδεών και της « διανόησης» . Συμβαίνει όμως πολύ συχνά και πολύ εύκολα η ιδεολογία να μετατρέπεται σε ιδεοληψία .
Κάποια στιγμή διαπληκτιζόμενος με μια συμφοιτήτρια οργανωμένη σε ομάδα της άκρας αριστεράς και προερχόμενη από την ΚΝΕ άκουσα το εξής αμίμητο.
« Δηλαδή τι θες να μας πεις Μακρέα, ότι ο καλός κομμουνιστής δε μπορεί να γυρίζει το βράδυ στο σπίτι του και να δέρνει τη γυναίκα του?»
Περιττό να πω ότι η συζήτηση περί αριστεράς σταμάτησε εκεί!
Αυτή είναι μια διαφορετική αντίληψη περί αριστεράς κατά την οποία ο άνθρωπος έχει σημασία μόνο ως ταξικό υποκείμενο. Από τη στιγμή, επομένως, που ο καλός κομμουνιστής δίνει τη μάχη στο συνδικάτο, στο εργοστάσιο , στο γιαπί , από τη στιγμή που τσακίζει την εργοδοσία και οργανώνει νέα μέλη για το κόμμα της εργατικής τάξης , δικαιούται να πνίγει την οργή του στη ράχη της γυναίκας του! Εννοείται , φυσικά ότι αυτό αποτελεί ακραίο παράδειγμα , μιας υπαρκτής , όμως, λογικής στην αριστερά. Εδώ τοποθετώ και το πασίγνωστο σύνθημα « Έλληνες και ξένοι εργάτες ενωμένοι». Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που « κεφάλαιο» και κράτος αντιμετωπίζουν τους μετανάστες ως εργατική δύναμη ( φτηνή και χωρίς δικαιώματα) , μεγάλη μερίδα της αριστεράς αντιλαμβάνεται τους μετανάστες μόνο με την ταξική τους ιδιότητα! Βέβαια το κίνητρο συνήθως είναι η ανάγκη να βρεθεί το κοινό σημείο πάλης ανάμεσα σε έλληνες και μετανάστες. Από την άλλη εγώ δε μπορώ να καταλάβω γιατί ο μετανάστης πρέπει υποχρεωτικά να είναι εργάτης. Γιατί δε μπορεί να είναι ποιητής ή μουσικός ή μικρο(μεγάλο)εργολάβος ή τεμπέλης χαραμοφάης για να απαιτεί τα δικαιώματα που προκύπτουν από την υπόσταση του ως άνθρωπος.
Κάπου εδώ πρέπει να αναφέρω ότι έχει σημασία και η παράδοση κάθε κοινωνίας στο πως αντιλαμβάνεται την αριστερά. Χωρίς να το έχω ψάξει ιδιαίτερα οι περίπτωση της Γαλλίας αφορά πολύ περισσότερο την αριστερά με το ιδεολογικό της φορτίο με τεράστιο ρόλο στην κατασκευή του ιδεολογικού οπλοστασίου της αριστεράς . Δεν είναι τυχαίο ότι ανέκαθεν αποτελούσε σημείο αναφοράς για τον κόσμο της «διανόησης» και φιλοξένησε πολλά από τα λαμπρότερα μυαλά της αριστεράς . Από την άλλη στην Αγγλία υπήρχε μια τεράστια συνδικαλιστικά- εργατιστική παράδοση , η οποία έφαγε τα μούτρα της στις μάχες της δεκαετίας του 80 με τη Θάτσερ. Να μην ξεχνάμε ότι και οι δύο χώρες κουβαλούσαν μερικούς αιώνες αποικιοκρατίας . Στην Ελλάδα αντίστοιχα μεγάλο ρόλο στη συγκρότηση της αριστεράς έπαιξε η ταύτιση της με την Εθνική Αντίσταση , την υπεράσπιση της πατρίδας ( σε πείσμα της γερμανο-αγγλο-αμερικανόφιλης «ξεπουλημένης» δεξιάς) , τον εμφύλιο, τους διωγμούς από το κράτος της δεξιάς. Οδήγησε με μαζικούς όρους στη συγκρότηση μιας « πατριωτικής» αριστεράς που σε πολλά σημεία αγγίζει τα όρια του εθνικισμού ( με την κακή έννοια). Επίσης μεγάλο ρόλο έπαιξε στην ψυχολογία του έλληνα αριστερού το αίσθημα του ριγμένου. « Μια ζωή στην απέξω» το μόνιμο παράπονο . Μόνο που μέχρι το 80 οι αριστεροί το έλεγαν με περηφάνια. Από το 85 και μετά για να δικαιολογήσουν τη διολίσθησή τους στον κόσμο του ρουσφετιού και του μπαξισιού και λίγο αργότερα για να καταλάβουν εξέχουσες θέσεις στον πολιτικό και επιχειρηματικό στίβο. Αυτό είναι κάτι που ποτέ δε θα συγχωρήσω στο ΠΑΣΟΚ. Κοινωνικοποίησε το ρουσφέτι στερώντας από τον κόσμο της αριστεράς την περηφάνια , το καθαρό της πρόσωπο. Οι απέξω απέκτησαν τη δυνατότητα να γίνουν από μέσα ξεπουλώντας όνειρα και ιδεολογίες, αλλά και δεκαετίες κοινωνικών αγώνων. Φυσικά μιλώντας για την ελληνική αριστερά ( βασικά για το ΚΚΕ) δε μπορούμε να παραλείψουμε την πρόσδεσή της στον «υπαρκτό» , σε τέτοιο βαθμό που κάποιοι «αριστεροί» (τα εισαγωγικά δεν είναι τυχαία) ακόμα νιώθουν την υποχρέωση να υπερασπίζονται το σταλινισμό.
Και τώρα αρχίζουν τα δύσκολα! Πως θα μπορούσα να περιγράψω αυτό που αντιλαμβάνομαι ως αριστερά. Ακόμα καλύτερα αυτό που θα ήθελα να είναι η αριστερά. Η γνώμη μου είναι ότι κάθε άνθρωπος κρύβει τεράστιες αντιφάσεις και συγκρούσεις . Είναι ικανός για πράξεις απίστευτου μεγαλείου, αλλά και απόλυτης μιζέριας. Πολλές φορές η θεωρητική ιδεολογική του τοποθέτηση , ,έρχεται σε σύγκρουση με την κοινωνική του πρακτική. Έτσι δε μπορώ να διανοηθώ « φακελάκια» να αυτοπροσδιορίζεται αριστερός ούτε καν « αριστερός». Από την θεωρώ ότι ο συντηρητικός « δεξιός» γιατρός που επιμένει να δουλεύει στο ΕΣΥ καθαρά, γνωρίζοντας ότι αν ιδιώτευε θα θησαύριζε ,κουβαλάει πολύ από αυτό που αντιλαμβάνομαι ως αριστερά. Τη συνειδητή του δηλαδή επιλογή να προσφέρει την ατομική του δεξιότητα προς όφελος της κοινωνίας. Σε καμία περίπτωση δεν ισχυρίζομαι ότι οι ιδιώτες είναι δεξιοί και οι ΕΣΥτες αριστεροί. Αυτό που αντιδιαστέλω είναι την ιδιωτική λογική έναντι της συλλογικής. Και αυτό δεν έχει να κάνει απλώς με το αν κάποιος πληρώνεται από το κράτος. Εδώ είναι ευκαιρία να αναφέρω μια βασική σύγχυση ανάμεσα στην έννοια του κρατικού και του δημόσιου που ταλαιπωρεί την αριστερά . Θα κάνω μια υπόθεση εργασίας. Ας υποθέσουμε ότι το ελληνικό κράτος έχει στην κατοχή του (όπως την ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ) ένα σύγχρονο στόλο πλοίων τα οποία για να είναι κερδοφόρα νηολογεί στις εμπορικές γραμμές. Ταυτόχρονα δίνει τις άγονες γραμμές σε ιδιωτικές εταιρίες με παλιά καράβια .Ποιος προσφέρει το δημόσιο αγαθό της μετακίνησης και επικοινωνίας των κατοίκων στη μεθόριο? Με την ίδια λογική η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ δεν ποτέ επί της ουσίας δημόσια , από τη στιγμή που οι υπηρεσίες της απευθύνονταν κατά κύριο λόγο σε κόσμο με υψηλά εισοδήματα. Θα ισχυριστώ επίσης ότι τα νοσοκομεία για επιτελούν δημόσιο ρόλο είναι υποχρεωτικό να είναι ελλειμματικά, να μην καλύπτουν τα έξοδά τους από τα νοσήλεια. Βέβαια η κουβέντα αυτή δε μπορεί να λήξει με μια πρόταση. Πόσο μάλιστα για τη «δημόσια παιδεία» και το πραγματικό περιεχόμενο που προσδιορίζει την έννοιά της και τον κοινωνικό της ρόλο.
Από την άλλη προκύπτει το ερώτημα πως μπορείς να υπερασπίζεσαι το ρόλο σου ως αριστερός σε μια καπιταλιστική-ιδιοτελή κοινωνία χωρίς να οδηγείσαι στο περιθώριο ? Η απάντησή μου είναι ότι προσπαθείς να δημιουργείς με τη στάση σου και τις ιδέες σου μια διαφορετική – διακριτή κοινωνική πρακτική. Τις περισσότερες φορές αυτό είναι και δύσκολο αλλά και πολύ λίγο μπροστά σε όλα όσα θα ήθελα να είναι διαφορετικά. Μπορεί το μόνο που καταφέρνουμε να είναι να ικανοποιήσουμε την αυταρέσκειά μας. Μια ελαφρώς ελιτίστικη αντίληψη για την αριστερά στο βαθμό που υποκρύπτει μια άλλου είδους ιδιοτέλεια. Θέλει πολύ προσοχή και συνεχή επαφή με τα βαθύτερα κίνητρα των πράξεών μας! Την ίδια στιγμή υπάρχουν ανοιχτές κοινωνικές συγκρούσεις στις οποίες καλούμαστε να πάρουμε θέση συχνά ως θεατές, αλλά και ως πολιτικά υποκείμενα. Κεντρικό ζήτημα θεωρώ αυτό της μετανάστευσης . Πες μου τη γνώμη σου για το «πρόβλημα» της μετανάστευσης( τα εισαγωγικά όχι τυχαία) να σου πω πόσο αριστερός είσαι. Έχω την εντύπωση ότι γύρω από το μεταναστευτικό εντοπίζεται μια βαθύτατα συντηρητική στροφή της ελληνικής κοινωνίας και μια αλλαγή στην αντίληψη του «καλού» και του «κακού». Μέσα σε 20 μόλις χρόνια χάθηκαν 30 τουλάχιστον αιώνες παράδοσης σεβασμού στον «ξένο» . Και αυτό λέει πολλά.
Φυσικά οι συγκρούσεις αυτές είναι πολλές και εξίσου σημαντικές . Σταματάω , όμως , εδώ γιατί πραγματικά κουράστηκα πολύ. Ελπίζω να μην κούρασα πολύ. Ελπίζω να γίνεται κατανοητό η αγωνία μου για το περιεχόμενο αυτής της συζήτησης που ανέλπιστα άνοιξε στο φόρουμ!
Θέμα: επάγγελμα ο αριστερός.... (Αναγνώστηκε 13808 φορές)
25 Οκτωβρίου 2011, 19:50:18