«Ο πόλεμος που διεξάγεται στις σκιές» – Οι υβριδικές επιχειρήσεις της Ρωσίας.

[Argirios Argiriou]

Ertnews, 12/03/2025

«Ο πόλεμος που διεξάγεται στις σκιές» – Δημοσιογραφική έρευνα της EBU ρίχνει φως στις υβριδικές επιχειρήσεις της Ρωσίας στην Ευρώπη

Σύνοψη

Η ερευνητική ομάδα που αποτελούνταν από δημοσιογράφους από 11 χώρες της Ευρώπης, διήρκησε πέντε μήνες και επικεντρώθηκε σε σχεδόν 80 περιστατικά που συνέβησαν πριν από περισσότερο από ένα χρόνο στην Ευρώπη και τα οποία συνδέθηκαν από τις Αρχές ή τον Τύπο με δρώντες που συνδέονται με τη Ρωσία.

Σύμφωνα με την έρευνα 10 από αυτές τις επιχειρήσεις είχαν αποδεδειγμένη σύνδεση με τη Ρωσία, είτε νομικά είτε με ανάληψη ευθύνης από παράγοντες που συνδέονται με τη Ρωσία είτε ως αποτέλεσμα επίσημης έρευνας.

Η χρήση μεσαζόντων αποδυναμώνει τον έλεγχο της επιβολής και συνεπάγεται μεγαλύτερο κίνδυνο.

Το συνολικό αποτέλεσμα αυτών των ρωσικών υβριδικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη είναι αυτό που η Κάγια Κάλλας αποκάλεσε «ο πόλεμος που διεξάγεται στις σκιές».

Τις υβριδικές επιχειρήσεις που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη, πολλές εκ των οποίων συνδέονται ή αποδίδονται Ρωσία ερεύνησε ομάδα δημοσιογράφων του Δικτύου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας της EBU. Μερικές από αυτές τις απειλές είναι τα σαμποτάζ, οι εμπρησμοί, οι εκστρατείες παραπληροφόρησης με ψευδείς ειδήσεις και hoaxes που πολλές φορές αποσκοπούν στην παρέμβαση σε εκλογές, η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης και οι κυβερνοεπιθέσεις.

Σύμφωνα μάλιστα με υπουργούς, κυβερνητικούς, αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών και στρατιωτικούς αξιωματούχους και εμπειρογνώμονες που μίλησαν στους δημοσιογράφους που διεξήγαγαν την έρευνα αυτού του τύπου οι επιχειρήσεις γίνονται όλο και πιο συχνές και τολμηρές.

«Βλέπουμε μια αυξημένη όρεξη για ρίσκο από τη Ρωσία», διαβεβαίωσε ο Τζέιμς Απαθουράι, αναπληρωτής βοηθός γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ για την Καινοτομία, τις Υβριδικές Απειλές και τον Κυβερνοχώρο. «Όταν λέω ρίσκο, δεν εννοώ ρίσκο γι’ αυτούς, αλλά ρίσκο για εμάς, για τις οικονομίες μας και την ασφάλεια των πολιτών μας», προσέθεσε.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τσεχίας, Γιαν Λιπάβσκι έδωσε συγκεκριμένο αριθμό για τις ρωσικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκές χώρες το 2024. Όπως είπε πρόκειται για «500 ύποπτα περιστατικά, εκ των οποίων τα 100 αποδίδονται στη Ρωσική Ομοσπονδία».

Τις υβριδικές επιχειρήσεις που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη, πολλές εκ των οποίων συνδέονται ή αποδίδονται Ρωσία ερεύνησε ομάδα δημοσιογράφων του Δικτύου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας της EBU. Μερικές από αυτές τις απειλές είναι τα σαμποτάζ, οι εμπρησμοί, οι εκστρατείες παραπληροφόρησης με ψευδείς ειδήσεις και hoaxes που πολλές φορές αποσκοπούν στην παρέμβαση σε εκλογές, η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης και οι κυβερνοεπιθέσεις.

Σύμφωνα μάλιστα με υπουργούς, κυβερνητικούς, αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών και στρατιωτικούς αξιωματούχους και εμπειρογνώμονες που μίλησαν στους δημοσιογράφους που διεξήγαγαν την έρευνα αυτού του τύπου οι επιχειρήσεις γίνονται όλο και πιο συχνές και τολμηρές.

«Βλέπουμε μια αυξημένη όρεξη για ρίσκο από τη Ρωσία», διαβεβαίωσε ο Τζέιμς Απαθουράι, αναπληρωτής βοηθός γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ για την Καινοτομία, τις Υβριδικές Απειλές και τον Κυβερνοχώρο. «Όταν λέω ρίσκο, δεν εννοώ ρίσκο γι’ αυτούς, αλλά ρίσκο για εμάς, για τις οικονομίες μας και την ασφάλεια των πολιτών μας», προσέθεσε.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τσεχίας, Γιαν Λιπάβσκι έδωσε συγκεκριμένο αριθμό για τις ρωσικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκές χώρες το 2024. Όπως είπε πρόκειται για «500 ύποπτα περιστατικά, εκ των οποίων τα 100 αποδίδονται στη Ρωσική Ομοσπονδία».

Τα συμπεράσματα της έρευνας

Η ερευνητική ομάδα που αποτελούνταν από δημοσιογράφους από 11 χώρες της Ευρώπης, διήρκησε πέντε μήνες και επικεντρώθηκε σε σχεδόν 80 περιστατικά που συνέβησαν πριν από περισσότερο από ένα χρόνο στην Ευρώπη και τα οποία συνδέθηκαν από τις Αρχές ή τον Τύπο με δρώντες που συνδέονται με τη Ρωσία.

Σύμφωνα με την έρευνα 10 από αυτές τις επιχειρήσεις είχαν αποδεδειγμένη σύνδεση με τη Ρωσία, είτε νομικά είτε με ανάληψη ευθύνης από παράγοντες που συνδέονται με τη Ρωσία είτε ως αποτέλεσμα επίσημης έρευνας.

Σε 17 άλλες περιπτώσεις, οι Αρχές απήγγειλαν κατηγορίες για ρωσική παρέμβαση, με τη διαδικασία να είναι ακόμη σε εξέλιξη. Η πλειονότητα των περιστατικών, συνολικά 34, βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση. Σε 16 περιπτώσεις, η αρχική σύνδεση με τη Ρωσία διαψεύστηκε ή τα γεγονότα οφείλονταν σε άλλα αίτια.

Κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις μπορούν να θεωρηθούν υβριδικές απειλές, σύμφωνα με το στρατιωτικό δόγμα. «Σε πολλές περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται τέτοιου είδους ενέργειες που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως πόλεμος, αλλά αποτελούν μέρος της έννοιας του υβριδικού πολέμου. Ωστόσο, ο υβριδικός πόλεμος αποτελεί πραγματικότητα, όταν υπάρχει ένοπλη σύγκρουση», εξήγησε ο Χοσέ Λούις Κάλβο Αλμπέρο, συνταγματάρχης του ισπανικού στρατού.

Οι περιπτώσεις που αναλύθηκαν στην έρευνα περιλαμβάνουν επιθέσεις ή συνωμοσίες για την πραγματοποίηση δολιοφθορών σε πολιτικές, στρατιωτικές και υποθαλάσσιες υποδομές, βανδαλισμούς, εμπρησμούς, επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ή επιχειρήσεις επιρροής, συμπεριλαμβανομένης μεταξύ άλλων της παρέμβασης σε εκλογές.

Ορισμένα περιστατικά έγιναν γνωστά μόνο μήνες μετά την εκδήλωσή τους, όταν μια σύλληψη ή μια έκθεση ασφαλείας, τα έφερε στο φως.

Οι ειδικοί και αξιωματούχοι που μίλησαν στους δημοσιογράφους στο πλαίσιο της έρευνας, αποδίδουν τις ρίζες των συγκεκριμένων πρακτικών στο σοβιετικό στρατιωτικό δόγμα, καθώς ο στρατηγικός σκοπός τους είναι διαφορετικός από εκείνον των συμβατικών πολέμων. Όπως υπενθύμισε ο Ισπανός συνταγματάρχης «ο Πούτιν ήταν μέλος της KGB, γνώριζε πολύ καλά αυτό το είδος του δόγματος» και επεσήμανε ότι, αν και οι Ρώσοι είναι «μάστορες» στην τέχνη των υβριδικών απειλών, δεν είναι το μόνο κράτος που τις χρησιμοποιεί. Η Μόσχα αρνείται επανειλημμένα τις κατηγορίες και έφτασε στο σημείο να αποκαλέσει τον πόλεμο στην Ουκρανία «υβριδικό πόλεμο της Δύσης» εναντίον της Ρωσίας.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ο στόχος που επιδιώκει το Κρεμλίνο έχει επιτευχθεί, ιδίως στις χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στη Ρωσία. «Την ώρα που υπάρχει μια ένοπλη σύρραξη κατά την οποία η Ρωσία έχει επιτεθεί στον γείτονά της, σε κάποιο βαθμό είναι κατανοητό ότι έχουν αυτό το επίπεδο συναγερμού. Αυτό που πιθανώς θα επιδίωκε η Ρωσία θα ήταν να προσπαθήσει να διασπάσει τη συνοχή αυτού του είδους των κοινωνιών, να δυσφημίσει τους ηγέτες τους, να παράγει ψευδείς ειδήσεις που σε μια δεδομένη στιγμή δημιουργούν τεράστια ανησυχία», διαβεβαίωσε ο συνταγματάρχης Κάλβο Αλμπέρο.

«Τα πάντα επιτρέπονται σε αυτόν τον πόλεμο»

Ένας δημοσιογράφος της ερευνητικής ομάδας, της βελγικής δημόσιας τηλεόρασης VRT, κατάφερε να διεισδύσει στα κοινωνικά δίκτυα όπου, σύμφωνα με τις δυνάμεις ασφαλείας, στρατολογούνται πράκτορες χαμηλού επιπέδου. Σε αυτά προσφέρονται χρήματα με αντάλλαγμα διάφορες εργασίες, από την παροχή ονομάτων δημοσιογράφων μέχρι την ανακοίνωση τρόπων σαμποτάζ σε μια εγκατάσταση ύδρευσης ή τη στρατολόγηση πρακτόρων για προπαγανδιστικές δραστηριότητες.

Έλαβε ένα κουτί με αυτοκόλλητα κατά του ΝΑΤΟ και του υποσχέθηκαν χρήματα σε αντάλλαγμα για την τοποθέτησή τους στην ευρωπαϊκή συνοικία των Βρυξελλών.

«Το αποτέλεσμα που χρειάζονται είναι ένταση στις κοινωνίες μας, να αποδυναμώσουν την εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις μας και να αποδυναμώσουν την υποστήριξη προς την Ουκρανία», είπε ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών, Κεστούτις Μπούντρις, ο οποίος κατηγόρησε για τις συγκεκριμένες πρακτικές τη Ρωσία. «Χρησιμοποιούν τους λεγόμενους φτηνούς, ανεκπαίδευτους πράκτορες, τους οποίους μπορούν να στρατολογήσουν στο διαδίκτυο ή σε άλλα μέρη, με πολύ γρήγορα αποτελέσματα», είπε χαρακτηριστικά.

Η χρήση μεσαζόντων αποδυναμώνει τον έλεγχο της επιβολής και συνεπάγεται μεγαλύτερο κίνδυνο. Χρησιμοποιούνται επίσης μικροεγκληματίες. «Είναι ένας τρόπος για να ξεφύγεις από την απόδοση ευθυνών, για να πεις: δεν ήμουν εγώ. Είναι πολύ δύσκολο να διαπιστωθεί αν οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών βρίσκονται πραγματικά πίσω από αυτό ή όχι. Και δεν είναι ένδειξη αδυναμίας (…), αλλά σημαίνει απλώς ότι θέλει να κρύψει τις ενέργειές του, θέλει να τις διαχωρίσει από τους κρατικούς αξιωματούχους», εξήγησε από την πλευρά του ο Ισπανός συνταγματάρχης.

«Πρόκειται για μικροεγκληματίες που στρατολογούνται για αυτές τις πράξεις. Αν μπορέσουμε να τους δείξουμε ότι θα τους πιάσουμε και θα πάνε φυλακή, μπορούμε επίσης να δούμε τον αριθμό τους να μειώνεται, διότι θα είναι πιο δύσκολο να στρατολογήσουν ανθρώπους», προσθέτει η Κάγια Κάλλας ,ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας.

συνέχεια στην αμέσως επόμενη ανάρτηση:



Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

συνέχεια από την προηγούμενη ανάρτηση:

Εκστρατείες παραπληροφόρησης στις γερμανικές εκλογές

Στο πλαίσιο της έρευνας εξετάστηκαν οι κυβερνοεπιθέσεις και οι προσπάθειες παραπληροφόρησης των εγκληματικών δικτύων που συνδέονται με τη Ρωσία και δραστηριοποιήθηκαν ιδιαίτερα στις πρόσφατες γερμανικές εκλογές.

Τα μηνύματά τους διεισδύουν πέρα από τα συνήθη ρωσικά bots και τους ψεύτικους ιστότοπους. «Οι εκστρατείες είναι αποτελεσματικές όταν καταφέρνουν να προσελκύσουν γνήσιους παράγοντες επιρροής ή πολιτικούς», είπε χαρακτηριστικά η Τζούλια Σμιρνόβα, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Παρακολούθησης, Ανάλυσης και Στρατηγικής (CEMAS) στη Γερμανία.

Μια εκστρατεία συνδέθηκε με το Ίδρυμα για την Καταπολέμηση της Αδικίας που είχε ιδρύσει ο άλλοτε στενός συνεργάτης του Βλαντίμιρ Πούτιν, Γεβγκένι Πριγκόζιν (έχασε τη ζωή του σε αεροπορικό δυστύχημα στις 23 Αυγούστου 2023), το οποίο παρήγαγε το hoax ότι οι τόσο Ουκρανοί αξιωματούχοι όσο και αξιωματούχοι του κόμματος των «Πρασίνων» στη Γερμανία στρατολογούσαν μετανάστες στη Γερμανία για να διαπράξουν εγκλήματα με σκοπό να κατηγορήσουν το AfD. Ήταν ένας εντελώς ψευδής ισχυρισμός, αλλά τον αναπαρήγαγε ένας βουλευτής του AfD και τον διέδωσε στο X, στο Facebook και στο Telegram.

Διαδόθηκε επίσης σε άλλες σελίδες των τοπικών παραρτημάτων του κόμματος. Η ίδια ομάδα δημιούργησε και ενίσχυσε αναρτήσεις που ισχυρίζονταν ότι η Γερμανία θα επαναφέρει τη στρατιωτική επιστράτευση έως και 500.000 στρατιωτών για μια «στρατιωτική αποστολή στην Ανατολική Ευρώπη τον Μάιο του 2025», προέβη σε κατηγορίες για κακοποίηση παιδιών κατά του αντικαγκελάριου Ρόμπερτ Χάμπεκ, κατά του υποψηφίου του CDU Φρίντριχ Μερτς και κατά της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Υπήρξαν και άλλες επιχειρήσεις παραπληροφόρησης, όπως η λεγόμενη εκστρατεία «Doppelganger», που αποσκοπούσε στην «υποκίνηση οικονομικών φόβων, προσπαθώντας να ενισχύσει τα ζητήματα που προκαλούν πόλωση», επεσήμανε ακόμα η Σμιρνόβα, υποδεικνύοντας ουσιαστικά μία υποστήριξη προς το ακροδεξιό κόμμα AfD και σε μικρότερο βαθμό, προς το κόμμα BSW, που είναι και τα δύο γνωστά για τις φιλοκρεμλινικές τους θέσεις. «Επιπλέον, το Doppelganger προσπαθεί να απαξιώσει τα καθιερωμένα κόμματα, ιδίως τους Πράσινους, αλλά και το CDU», προσέθεσε. Είναι αδύνατο να παρακολουθήσει κανείς όλες τις περιπτώσεις παραπληροφόρησης και εκστρατειών που δημιουργούνται μέσω ιστότοπων και κοινωνικών δικτύων και ενισχύονται από φιλορωσικά bots ή influencers με συγκεκριμένη ατζέντα.

Η περίπτωση της Βαλτικής

Υπάρχουν επίσης φερόμενες δολιοφθορές σε καλώδια επικοινωνίας και ηλεκτρικής ενέργειας στη Βαλτική Θάλασσα. Οι περισσότερες από τις περιπτώσεις βρίσκονται ακόμη υπό διερεύνηση, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία μεταξύ των αναλυτών και σε πολιτικό επίπεδο ότι πρόκειται για υβριδικές επιθέσεις, αν και η σύνδεση με τη Ρωσία δεν έχει αποδειχθεί.

Η Βαλτική αποτελεί στρατηγικό στόχο με πολλές υποδομές ενέργειας και επικοινωνίας. Σχετίζονται κυρίως με την κοπή καλωδίων από πλοία που σέρνουν τις άγκυρές τους για αρκετά χιλιόμετρα κατά μήκος του βυθού. Παρόλο που ορισμένοι ειδικοί σε θέματα ναυτιλίας δήλωσαν ότι είναι εξαιρετικά απίθανο η ζημιά αυτή να είναι τυχαία, πολιτικές και στρατιωτικές πηγές πληροφοριών λένε ότι δεν υπάρχουν ακόμη αποδείξεις πως είναι σκόπιμη.

«Προς το παρόν, οι υπηρεσίες πληροφοριών μας δεν διαθέτουν αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι πίσω από αυτές τις δραστηριότητες υπήρχε κρατικός φορέας, ο οποίος προκάλεσε προβλήματα στα καλώδιά μας και τα κατέστρεψε», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας.

Τα εμπλεκόμενα πλοία ήταν μέρος του λεγόμενου «ρωσικού στόλου-φάντασμα», δεξαμενόπλοια και πλοία που εξάγουν ρωσικό πετρέλαιο και άλλα προϊόντα μέσω της Βαλτικής υπό ξένη σημαία για να αποφύγουν τις δυτικές κυρώσεις. Οι ζημιές στα σχεδόν 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα υποθαλάσσιων καλωδίων είναι συχνές, με μέσο όρο 150 έως 200 περιστατικά ετησίως, σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή Προστασίας Καλωδίων. Έως και το 80% των ζημιών αυτών προκαλείται από αλιευτικά και ναυτικά ατυχήματα.

«Κανένας ναυτικός δεν ρίχνει κατά λάθος άγκυρα», διαβεβαίωσε ο Μίχιελ Χάιμανς, ειδικός σε θέματα ασφάλειας των θαλάσσιων συνόρων και συνταξιούχος αντιπλοίαρχος του Βασιλικού Ναυτικού της Ολλανδίας. «Μπορεί να υπάρξει κάποια δυσλειτουργία, αλλά ποτέ δεν θα σύρετε μια άγκυρα εκατοντάδες μίλια στον πυθμένα της θάλασσας». Αντιμέτωπο με αυτή την ευάλωτη αλλά απαραίτητη υποδομή, το ΝΑΤΟ ανέπτυξε τον Ιανουάριο την επιχείρηση επιτήρησης Baltic Sentry, στην οποία συμμετέχουν φρεγάτες και αεροσκάφη για θαλάσσιες περιπολίες, με αποστολή τον εντοπισμό ύποπτης δραστηριότητας και την αποτροπή πιθανών πράξεων δολιοφθοράς ή άλλων εχθρικών ενεργειών.

Επιθέσεις όλων των τύπων

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες σε θέματα κυβερνοασφάλειας, οι κυβερνοεπιθέσεις σημειώνονται καθημερινά σε όλη την Ευρώπη. Μεταξύ των πιο μεγάλων επιθέσεων των τελευταίων 15 μηνών συγκαταλέγονται η διαρροή εμπιστευτικών συνομιλιών του γερμανικού στρατιωτικού προσωπικού και οι μαζικές επιθέσεις DDoS (επιθέσεις άρνησης υπηρεσιών) εναντίον σκανδιναβικών τραπεζών ή βελγικών και ολλανδικών λιμανιών, καθώς και εναντίον δημόσιων φορέων γύρω από τις τοπικές εκλογές. Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά μπορούν να αποδοθούν σε φιλορωσικές ομάδες χάκερ.

Αν και η σαφής σύνδεση με τη Ρωσία είναι ακόμη πιο δύσκολη στα περίπλοκα δίκτυα του κυβερνοχώρου, ορισμένες υπηρεσίες ασφαλείας υποστηρίζουν ότι το επίπεδο χρηματοδότησης και οργάνωσης αποκαλύπτει ότι βρίσκεται πίσω από αυτές. «Αν αξιολογήσουμε καθαρά και τεχνικά με βάση τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται, ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιούνται οι κυβερνοεπιθέσεις δείχνει ότι οι ίδιοι δράστες δρουν στην Ουκρανία και είναι ρωσικές υπηρεσίες», υποστήριξε ο Βάρις Τέιβανς, αναπληρωτής διευθυντής του Λετονικού Ιδρύματος Αντιμετώπισης Κυβερνοπεριστατικών.

«Μπορείς να έχεις μια επίθεση στην τσέπη σου, στον υπολογιστή σου», είπε χαρακτηριστικά ο Στεφάν Ντουγκουέν, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ειρήνης στον Κυβερνοχώρο στη Γενεύη, το οποίο παρακολουθούσε τις κυβερνοεπιθέσεις επί δύο χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Εντόπισαν περισσότερες από 3.000 εκστρατείες επιθέσεων από περισσότερους από 120 φορείς απειλών, με στόχο 50 χώρες. «Ακόμα και αν η επίθεση δεν είναι τόσο εξελιγμένη ή επιδραστική, το γεγονός ότι μπορεί να είναι γρήγορη και μεγάλης κλίμακας είναι μέρος του αντίκτυπου», επεσήμανε ακόμα ο Ντουγκουέν. Η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης θα κάνει αυτές τις επιχειρήσεις μόνο ευκολότερες και πιο προσιτές.

Πέρα όμως από τον κυβερνοχώρο, οι επιθέσεις βανδαλισμού που συνδέονται με τη Ρωσία περιλαμβάνουν βόμβες μολότοφ, αλλοιώσεις μνημείων που μνημονεύουν το Ολοκαύτωμα και αντισοβιετικούς ηγέτες ή τοποθέτηση φέρετρων με την επιγραφή «Γάλλοι στρατιώτες της Ουκρανίας» δίπλα στον Πύργο του Άιφελ ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024. Στη Μολδαβία, η αστυνομία έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο με μια ομάδα φιλορώσων Μολδαβών που φέρονται να εκπαιδεύονται σε βίαιες τακτικές για την πρόκληση πολιτικών ταραχών από «ξένους εκπαιδευτές» που συνδέονται με τη ρωσική μισθοφορική ομάδα Wagner, ενόψει του δημοψηφίσματος για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ρωσία έχει συνδεθεί με τουλάχιστον επτά πυρκαγιές ή σχέδια εμπρησμού. Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις, απαγγέλθηκαν κατηγορίες κατά ατόμων, για «πράξεις δολιοφθοράς για λογαριασμό της Ρωσίας». Πριν από δύο εβδομάδες, δικαστήριο στην Πολωνία καταδίκασε έναν Ουκρανό σε οκτώ χρόνια φυλάκισης με τις συγκεκριμένες κατηγορίες.

Η Ρωσία και η Λευκορωσία φέρεται επίσης να έχουν χρησιμοποιήσει τη μετανάστευση ως υβριδική απειλή για την αποσταθεροποίηση των ευρωπαϊκών χωρών και την αύξηση της εσωτερικής πίεσης και του ελέγχου των συνόρων. Στα σύνορα Λευκορωσίας-Λιθουανίας παρατηρήθηκαν οργανωμένες ομάδες μεταναστών που σπρώχνονταν κατά μήκος των συνόρων από πράκτορες της λευκορωσικής πλευράς, σύμφωνα με τον Λιθουανό αναπληρωτή διευθυντή της κρατικής υπηρεσίας συνοριοφυλακής, Σαούλιους Νεκρασεβιτσιους. «Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο ηγέτης της γειτονικής χώρας είπε: “Θα πλημμυρίσουμε την Ευρώπη, τη Λιθουανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδίως με μετανάστες και ναρκωτικά”», υποστήριξε.

Στην Ισπανία

Επίσης τον Ιούλιο του 2024, τρία άτομα συνελήφθησαν στην Ισπανία για την υποτιθέμενη «συμμετοχή τους σε επιθέσεις DDoS κατά δημόσιων ιδρυμάτων και στρατηγικών τομέων στην Ισπανία και σε άλλες χώρες του ΝΑΤΟ», σύμφωνα με την Ισπανική Πολιτοφυλακή (Guardia Civil). Οι επιθέσεις οργανώθηκαν από την ομάδα χακτιβιστών NoName057(16), ένα από τα πιο ενεργά εγκληματικά δίκτυα στον κυβερνοχώρο, το οποίο γεννήθηκε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και θεωρείται φιλορωσικό.

Ωστόσο, δεν έχουν εντοπιστεί σημαντικές περιπτώσεις υβριδικών απειλών που να σχετίζονται με τη Ρωσία στην Ισπανία το τελευταίο διάστημα. «Είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποστηρίζουμε την Ουκρανία. Μπορούμε να γίνουμε στόχος, αλλά μάλλον όχι προτεραιότητα. Λέμε πάντα ότι η ρωσική στρατηγική για την Ισπανία είναι συνήθως καιροσκοπική. Αν δουν μια στιγμή αδυναμίας, ένα γεγονός ή μια εκδήλωση που μπορούν να εκμεταλλευτούν, ιδίως μέσω της παραπληροφόρησης, θα το εκμεταλλευτούν», υπογράμμισε ο συνταγματάρχης, Κάλβο Αλμπέρο.

Τον Μάρτιο του 2024, ξέσπασε πυρκαγιά σε μια αποθήκη στο Λέιτον του Ηνωμένου Βασιλείου. Ένας από τους κατηγορούμενους εμπρηστές δήλωσε ένοχος για «διακινδύνευση ζωών προς όφελος ξένης δύναμης», μια αναφορά στη Ρωσία. Μια άλλη αποθήκη που ανήκε στην ίδια εταιρεία και ανήκε σε Ουκρανό έπιασε φωτιά στα περίχωρα της Μαδρίτης λίγες ημέρες αργότερα.

Υβριδικές απειλές και η πιθανότητα επίκλησης του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ

Το ΝΑΤΟ έχει θέσει σε εφαρμογή το δικό του μηχανισμό παρακολούθησης. «Δεν είναι αδιανόητο», δήλωσε ο Τζέιμς Απαθουράι, προσθέτοντας ότι «οι υβριδικές ή σωρευτικές επιθέσεις θα μπορούσαν να φτάσουν στο επίπεδο μιας ένοπλης σύρραξης για τις χώρες της Συμμαχίας, οι οποίες θα μπορούσαν να επικαλεστούν το Άρθρο 5». Το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ υποχρεώνει τα μέλη του σε αμοιβαία άμυνα, εάν ένα από αυτά το επικαλεστεί, όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

«Πρέπει να υπάρχει μια σαφής επίθεση, κάποιος να έχει εντοπιστεί πίσω από αυτήν, αλλά δεν χρειάζεται να είναι στρατιωτική επίθεση. Ένα ιδιαίτερα σοβαρό σαμποτάζ που προκαλεί τη διακοπή βασικών υπηρεσιών και ειδικά αν προκαλεί θύματα, ναι, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί επίθεση. Και αν εντοπιστεί σαφής δράστης, το κράτος που υπέστη μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να διεκδικήσει την ενεργοποίηση του Άρθρου 5. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι αρκετά σοβαρή», εξήγησε ο συνταγματάρχης Κάλβο Αλμπέρο.

Αν και μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία είναι απίθανη, οι υβριδικές επιθέσεις θα συνεχίσουν να σημειώνονται, σύμφωνα με το ΝΑΤΟ. «Θα συνεχιστούν και μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, επειδή δεν μπορούν να μας επιτεθούν στρατιωτικά και δεν έχουν καμία πρόθεση να το κάνουν. Είναι απογοητευμένοι και θέλουν να πραγματοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους με άλλους τρόπους. Πρέπει λοιπόν να προετοιμαστούμε για ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα με τη Ρωσία, το οποίο θα περιλαμβάνει υβριδικές επιθέσεις», είπε ο Τζέιμς Απαθουράι. Το συνολικό αποτέλεσμα αυτών των ρωσικών υβριδικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη είναι αυτό που η Κάγια Κάλλας αποκάλεσε «ο πόλεμος που διεξάγεται στις σκιές».

«Χρησιμοποιούμε τον όρο υβριδικές απειλές ή υβριδικός πόλεμος, αλλά το σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι αυτού του είδους οι επιθέσεις εναντίον μας αυξάνονται και όχι μόνο στις χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη», κατέληξε.

Την έρευνα πραγματοποίησαν οι δημοσιογράφοι: Indre Makaraityté (LRT), Luc Van Bakel (VRT), Marko Hietikko (Yle), Anna Pihl (ERR), Matiss Arnicans (LTV), Oskar Jönsson (SVT), Peter Keizer (KRO-NCRV Pointer), Adéla Paclíková (CT), Pilar Requena (RTVE), Jenny Hauser (EBU), Maria Flannery (EBU), Eoghan Sweeney (EBU), Lili Rutai (EBU) and Belén López Garrido (EBU) για το Δίκτυο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας της EBU