Η σύγχηση στο μυαλό κάποιον διευθυντών κέντρων υγείας έχει δημιουργηθεί μεταξύ των εννοιών ΄΄εφημερία ετοιμότητας΄΄, που κάνουν μόνο οι ειδικού ιατροί ΕΣΥ και ΄΄επίδομα ετοιμότητας΄΄, που λάμβαναν οι αγροτικοί ιατροί και πλέον δεν λαμβάνουν.
Μέχρι τη θέσπιση του νόμου 3868/2010, θα θυμούνται οι παλιότεροι συνάδεφοι, ότι κάθε χρόνο στην αρχή του έτους έβγαζε το Υπουργείο Υγείας υπουργική απόφαση που έκανε την κατανομή των ποσών για εφημερίες ανά νοσοκομείο (χώριζε τα νοσοκομεία σε τρεις ζώνες κατανομής κονδυλίων για εφημερίες Α,Β, Γ βάση του νόμου 3205/2003 άρθρο 45, δημιουργώντας άλλη σύγχηση αυτή τη φορά στα μυαλά κάποιον διευθυντών ιατρικής υπηρεσίας και διοικητικών υπαλλήλων σε σχέση με τις ζώνες εφημέρευσης του νόμου 3868/2010 όταν άρχισε να εφαρμόζεται ο τελευταίος ). Στις υπουργικές αποφάσεις αυτές, έδινε και οδηγίες για το πώς πρέπει να εκτελούνται οι εφημερίες, ενεργές, μικτές ετοιμότητας και υπήρχε ειδική αναφορά για τις εφημερίες των κέντρων υγείας σχετικά με το πόσα άτομα μπορούν να εφημερεύουν και από ποιές ειδικότητας (γεν. ιατροί, παθολόγοι, παιδίατροι, αγροτικοί). Έτσι λοιπόν επαναλαμβανόταν κάθε χρόνο η εξής οδηγία για τις εφημερίες ετοιμότητας
Οι υποχρεώσεις των γιατρών που εκτελούν εφημερίες ετοιμότητας, καθορίζονται ως εξής
α) Οι γιατροί κατά τη διάρκεια της εφημερίας ετοιμότητας βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία και είναι στη διάθεση του νοσοκομείου και όταν κληθούν προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς πρόσθετη αμοιβή πέραν της προβλεπόμενης από το άρθρο 45 του Ν. 3205/2003.
β) Οι ευρισκόμενη σε εφημερία ετοιμότητας γιατροί οφέιλουν να διαμένουν στην πόλη που εδρεύει η μονάδα τους, ώστε καλούμενοι να προσέρχονται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους.
γ) Υποχρεούνται να είναι προετοιμασμένοι για την αντμετώπιση κάθε περιστατικού της ειδικότητάς τους.
δ) Η πρόσκληση μπορεί να γίνει από τον ενεργά εφημερεύοντα γιατρό του τμήματος, άλλον εφημερεύοντα γιατρό ή όργανα του νοσοκομείου.
ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΕΊΑΣ
Καθημερινά θα εφημερεύει σε ενεργό εφημερία ένας γενικός γιατρός ή παθολόγος και ένας παιδίατρος εφόσον υπηρετεί.
Στην περίπτωση που δεν υπηρετει παιδίατρος ή ο αριθμός των παιδιάτρων δεν επαρκεί, μπορεί να εφημερεύει αντ΄αυτού γενικος γιατρός σύμφωνα με τις ανάγκες.
Επιπλέον μπορεί ανάλογα με τις ανάγκες να εφημερεύει και άλλος ένας γιατρός ή το πολύ δύο συνολικά γιατροί προερχόμενοι από τις κατηγορίες Γενικής Ιατρικής της παρ.1 του άρθρου 26 του Ν. 2519/1997, αγροτικών γιατρών, επιμελητών άνευ ειδικότητας ή ειδικευομένων.
Εφημερίες ενεργείς, μικτή ή ετοιμότητας μπορούν να καθορίζονται σε καθημερινή βάση ανάλογα με τις ανάγκες και να περιλαμβάνουν έναν ειδικευμένο γιατρό ανά υφιστάμενη ειδικότητα.
Διαπιστώνεται ότι γίνεται αναφορά σε ειδικούς ιατρούς, ενώ θέσπιζε εννιαίο τρόπο εφημερίας για τα κέντρα υγείας, ανεξάρτητα απο τη ζώνη στην οποία υπαγόταν το νοσοκομείο στο οποίο ανήκαν. Τα παραπάνω αποτελούσαν υπουργική απόφαση που εκδοδόταν κάθε χρόνο και έδινε και εντολή τρόπου εφημέρευσης, ώσπου θεσπίστηκε ο νόμος 3868/2010 που όριζε μέγιστο αριθμό εφημεριών, από ένα μίγμα εφημεριών ενεργών και ετοιμότητας, ανά βαθμό ιατρού και ζώνη εφημέρευσης στις οποίες κατέτασε τις μονάδες. (Τα κέντρα υγείας αργότερα με το νόμο 3918/2011 άρθρο 55 βρίσκονται ή στη Β ή στη Γ ζώνη, δημιουργώντας δύο κατηγορίες τρόπου εφημέρευσης σε αυτά, από έναν που όριζαν οι ετήιες υπουργικές αποφάσεις).
Επιπλέον στο νόμο 3205/2003 άρθρο 45, παρ. 6 ορίζεται ότι
Οι ιατροί που συμμετέχουν σε ενεργό εφημερία υποχρεούνται να βρίσκονται εντός του νοσοκομείου και των λοιπών μονάδων σε όλη τη διάρκειά της. Σε περίπτωση απουσίας τους, πέραν των πειθαρχικών κυρώσεων, περικόπτεται ολόκληρη η αμοιβή της εφημερίας.
Οι ιατροί που συμμετέχουν σε εφημερία ετοιμότητας υποχρεούνται να προσέρχονται στα νοσοκομεία και στις λοιπές μονάδες όταν και όσες φορές καλούνται για παροχή ιατρικών υπηρεσιών. Σε περίπτωση κλήσης και μη προσέλευσής τους, πέρα από τη στέρηση της αμοιβής της εφημερίας, κινείται αρμοδίως και πειθαρχική διαδικασία εναντίον τους.
Ο χαρακτήρας και ο τρόπος αποζημίωσης των ιατρών που μετέχουν σε πρόγραμμα εφημερίας ετοιμότητας δεν μεταβάλλονται από τις τυχόν σωρευτικές κλήσεις και τη διάρκεια παραμονής τους στους νοσοκομειακούς και λοιπούς χώρους. Η κλήση και η προσέλευση ή μη ιατρών στην περίmωση αυτή διαπιστώνεται από τα στοιχεία της κάθε νοσηλευτικής μονάδας και με ευθύνη του γιατρού της ενεργού εφημερίας.
Επιπλέον στον νόμο 1397/1983 στο άρθρο 18 αναφέρεται
1. Στα κέντρα υγείας μη αστικών περιοχών και στα περιφερειακά τους ιατρεία προσφέρουν υπηρεσίες γιατροί των αντίστοιχων τομέων του νοσοκομείου στο οποίο υπάγεται το κέντρο υγείας, ως εξής:
α) Οι γιατροί που κατέχουν θέσεις γενικού γιατρού υπηρετούν στην έδρα του κέντρου υγείας ή περιφερειακού ιατρείου του που έχει οριστεί ως 24ωρης ετοιμότητας, "και επισκέπτονται τα περιφερειακά ιατρεία που λειτουργούν ορισμένες ημέρες και ώρες".
Η εντός " " φράση προστέθηκε στο εδάφιο α` της παρ. 1, με το άρθρο 12 παράγρ. 4 του Ν. 1579/1985
2. Τα κέντρα υγείας λειτουργούν σε τακτό 8ωρο ωράριο (καταργήθηκε με τον 3754/2009 και έγινε 7ωρο) πέντε (5) ημέρες την εβδομάδα και εφημερεύουν όλες τις λοιπές ημέρες και ώρες. Τα περιφερειακά ιατρεία των κέντρων υγείας λειτουργούν σε τακτό ωράριο, που καθορίζεται από τον υπεύθυνο γιατρό του κέντρου υγείας. Τα περιφερειακά ιατρεία 24ωρης ετοιμότητας λειτουργούν σε τακτό οκτάωρο καθημερινό ωράριο και έχουν εφημερία ετοιμότητας για τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες.
4. Σε έκτακτες ανάγκες κάθε γιατρός του κέντρου υγείας είναι υποχρεωμένος να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο κέντρο υγείας οποιαδήποτε ώρα του 24ώρο, εφόσον κληθεί από το γιατρό εφημερίας.
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι από το ιδρύσεως του ΕΣΥ δεν υπάρχει διάταξη που να αναφέρεται σε 25χλμ απόσταση από την νοσηλευτική μονάδα σε περίπτωση εφημερίας ετοιμότητας (ούτε καν χρόνου προσέλευσης, αρκεί η προσέλευση). Επιπλέον δεν προβλέπεται από το νόμο αγροτικός ιατρός να είναι σε εφημερία ετοιμότητας, καθώς δεν προβλέπονται τέτοιου είδους εφημερίες για αυτή την κατηγορία ιατρών.
Επιπρόσθετα για να εφημερεύσει κάποιος σε ετοιμότητα απαιτείται να υπάρχει γιατρός σε ενεργό εφημερία. Η μόνη περίπτωση να εφημερεύσει γιατρός σε ετοιμότητα και να μην υπάρχει γιατρός σε ενεργό, είναι σε περιφερειακό ιατρείο 24ωρης ετοιμότητας, τα οποία ορίζονται με Προεδρικό Διάταγμα.
Η μόνη περίπτωση να κληθεί αγροτικός ιατρός να εργαστεί πέραν του πρωινού ωραρίου του, είναι στην περίπτωση της παραγράφου 4 του άρθρου 18 του ν.1397/1984, περίπτωση που ισχύει για όλους τους γιατρούς όμως που υηρετούν σε κέντρο υγείας.