Η κρίση του ΕΣΥ είναι κυρίως ηθική

[πρώτη & καλύτερη]

Ο κ. Μάνος Ματσαγγάνης είναι επικ. καθηγητής στο Οικονομικό Παν/μιο Αθηνών. Μπορεί να διαφωνεί κανείς με επιμέρους σημεία, αλλά συνολικά το κείμενο είναι επίκαιρο και εύστοχο. Όπως λέει στο τέλος, η μόνη ελπίδα είναι μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων που διατίθενται να προσφέρουν με μόνο αντάλλαγμα έναν αξιοπρεπή μισθό. Από το ppol.gr


Είναι αλήθεια άχαρο -και ενδεικτικό της δυσκολίας συγκρότησης ενός κοινού τόπου πεποιθήσεων- να συζητάμε κάθε φορά που συναντιόμαστε την πολιτική υγείας εφ’ όλης της ύλης. Πάντως έχει περάσει ένα τέταρτο του αιώνα από την ίδρυση του ΕΣΥ: είναι ώρα για έναν απολογισμό.

Η εμπειρία του ΕΣΥ έχει φωτεινά και λιγότερο φωτεινά σημεία. Τα φωτεινά δεν τα αγνοώ, αλλά τα αντιπαρέρχομαι -έτσι κι αλλιώς, έχουμε το ευρωπαϊκό ρεκόρ του αυτοσυγχαίρεσθαι για ό,τι αντιλαμβανόμαστε ως επιτυχίες μας. Τα λιγότερο φωτεινά σημεία είναι αυτά για τα οποία αξίζει να μιλάμε. Αξίζει να θυμηθούμε ότι η ίδρυση του ΕΣΥ χαιρετίστηκε με ικανοποίηση, ή και με ενθουσιασμό, όχι μόνο από τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και από ένα πολύ ευρύτερο φάσμα κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων (από την αριστερά έως τη «φωτισμένη» κεντροδεξιά) που στις αρχές της δεκαετίας του 1980 πίστεψαν στη ρεαλιστική ουτοπία ενός δημόσιου συστήματος υγείας, η πρόσβαση στο οποίο να εξαρτάται από την ανάγκη για περίθαλψη, όχι από το εισόδημα ή την κοινωνική θέση. Για το λόγο αυτό, η ανάλυση του σήμερα με βάση τις προσδοκίες του τότε είναι ίσως οδυνηρή, αλλά οπωσδήποτε αναγκαία. Τα λιγότερο φωτεινά σημεία του ΕΣΥ είναι γνωστά. Τα θυμίζω επί τροχάδην.

1) Η επιβίωση μιας «υβριδικής» μορφής οργάνωσης του δημόσιου τομέα υγείας, και με «εθνικό σύστημα» και με ταμεία υγείας, όχι επειδή υπήρξε κάποιο σχέδιο αλλά λόγω του εκβιασμού των ευγενών ταμείων (βλ. παρέμβαση του προέδρου της Βουλής Γιάννη Αλευρά στη συζήτηση για τον ιδρυτικό νόμο του ΕΣΥ το 1983, όπου απείλησε ευθέως ότι θα ηγηθεί των κινητοποιήσεων της ΟΤΟΕ, της οποίας μεχρι πρότινος προήδρευε, εάν δεν αποσυρόταν η διάταξη του νομοσχεδίου για την κατάργηση των ταμείων υγείας -όπερ και εγένετο). Μια «υβριδική» μορφή παγκόσμιας πρωτοτυπίας, αλλά με τεράστιο κόστος, οικονομικό και κοινωνικό.
2) Η τεράστια ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα παρά τις διακηρύξεις για «αποεμπορευματοποίηση του αγαθού υγεία» (εισηγητική έκθεση ιδρυτικού νόμου του ΕΣΥ). Με την ιδιωτική δαπάνη στο 5% του ΑΕΠ, ή 50% της συνολικής δαπάνης για την υγεία, η χώρα μας ξεχωρίζει στην Ευρώπη των 25 και πλησιάζει ταχέως τα αντίστοιχα ποσοστά στις ΗΠΑ.
3) Παρά τη σημαντική αύξηση των πόρων που δαπανώνται για την υγεία, τόσο η ικανοποίηση των χρηστών, όσο η εμπιστοσύνη του κοινού στους γιατρούς και στο σύστημα, καθώς και η πρόσβαση των ομάδων χαμηλού εισοδήματος σε υπηρεσίες περίθαλψης, βρίσκονται όλα σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
4)Πάνω από όλα, το ΕΣΥ πάσχει από μια βαθειά ηθική κρίση, η οποία συνοψίζεται στην επικράτηση αξιών (ή «αξιών») που είναι ασύμβατες με τη ρεαλιστική ουτοπία για την οποία μιλούσαμε προηγουμένως.

Είναι κάπως μίζερο, ίσως ακόμη και αγενές, να αναφερθώ σε φαινόμενα όπως:

α) το περιβόητο «φακελάκι»,
β) τη σκανδαλώδη κακοδιαχείριση,
γ) την εκτεταμένη διαφθορά που επικρατεί στις συναλλαγές του ιδιωτικού τομέα με το δημόσιο,
δ) το μαζικό χρηματισμό των γιατρών από τις φαρμακευτικές εταιρείες.

Πρόκειται για φαινόμενα τα οποία αποτελούν τόσο μόνιμα χαρακτηριστικά του τοπίου της υγείας στην Ελλάδα που πλέον δεν τα πολυπροσέχουμε. Ίσως μάλιστα να έχουμε χάσει εντελώς την ικανότητά μας να σοκαριζόμαστε από αυτά. Φυσικά, την ίδια στιγμή, κάποιοι που επιμένουν να ενεργούν με γνώμονα μια αίσθηση αξιοπρέπειας και ίσως δημόσιου συμφέροντος, όχι με βάση το στόχο του όσο το δυνατόν ταχύτερου πλουτισμού, υπάρχουν ακόμη -είναι όμως λίγοι, απομονωμένοι, απογοητευμένοι, συχνά λοιδωρούμενοι ως «γραφικοί». Είναι κάπως μίζερο, ίσως ακόμη και αγενές, που τα θίγω όλα αυτά, αλλά και απαραίτητο. Γιατί εφόσον η ηθική κρίση που ανέφερα εξακολουθεί να μαστίζει το σύστημα υγείας, ακόμη και τα πιο φιλόδοξα μεταρρυθμιστικά σχέδια κινδυνεύουν να βαλτώσουν ή να μείνουν εντελώς ανεφάρμοστα. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξα μετά από 15 χρόνια ενασχόλησης με τα προβλήματα της υγείας εν Ελλάδι -τα 3 μάλιστα από την προνομιακή (ως παρατηρητήριο) θέση του ειδικού συμβούλου του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Ο προσωπικός μου «δρόμος προς τη Δαμασκό» ήταν μια συνομιλία μου πριν λίγα χρόνια με έναν καθόλα συμπαθή και προοδευτικό γιατρό για το θέμα των απογευματινών ιατρείων (την απόπειρα του Αλέκου Παπαδόπουλου ως υπουργού υγείας να νομιμοποιήσει την ιδιωτική ιατρική των γιατρών του ΕΣΥ φέρνοντάς την μέσα στα κρατικά νοσοκομεία). Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο καθόλα συμπαθής γιατρός μου εξήγησε ότι με αμοιβή 50 ευρώ (ανά επίσκεψη των 15 λεπτών) τα απογευματινά ιατρεία «δεν άξιζαν τον κόπο». Τότε λοιπόν μου αποκαλύφθηκε η (πικρή) αλήθεια, ότι δηλαδή κανένα δημόσιο σύστημα υγείας, πουθενά στον κόσμο, δεν είναι σε θέση να πληρώνει σε τόσους πολλούς γιατρούς τόσα πολλά χρήματα, όσα δηλαδή έχουν συνηθίσει να κερδίζουν στη σημερινή κατάσταση της διαπλοκής (εδώ η λέξη διατηρεί ακέραιο το νόημά της) στο χώρο της υγείας.

Κάπως έτσι κατέληξε ένας οικονομολόγος (και μάλιστα της υγείας) σαν εμένα να «ηθικολογεί», όπως μου προσάπτει ο έτερος συν-προσκεκλημένος Μίμης Ανδρουλάκης, αντί να αναζητά «καλύτερα κίνητρα», όπως θα του υπαγόρευε το επαγγελματικό ένστικτό του. Ήταν η εξέλιξη αυτή αναπόφευκτη; Μήπως θα πρέπει να αυτο-αθωωθούμε (άλλο ευρωπαϊκό ρεκόρ αυτό) λόγω ελαφρυντικών, λόγω π.χ. του ότι όταν η Βρετανία και η Σουηδία έχτιζαν κράτος πρόνοιας και σύστημα υγείας εμείς είχαμε εμφύλιο και τα λοιπά; Το επιχείρημα, αν και όχι εντελώς αβάσιμο, λειτουργεί πάνω από όλα ως καθησυχαστική δικαιολογία. Για παράδειγμα, στην Ιταλία το ΕΣΥ ιδρύθηκε το 1978 και στην Ισπανία το 1983. Στη μεν Ιταλία τα ταμεία υγείας καταργήθηκαν εν μια νυκτί (βοηθούσε ότι ήταν ελλειμματικά), στη δε Ισπανία καταργήθηκαν σταδιακά με ορίζοντα 2εικοσαετίας: πράγματι, ανεξαρτήτως κυβερνητικών εναλλαγών, το 2002 οι ασφαλιστικές εισφορές στα ταμεία υγείας μηδενίστηκαν εντελώς και το σύστημα υγείας έγινε πλήρως χρηματοδοτούμενο από τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως ορίζει η θεωρία (και η κοινή λογική). Καμία νομοτέλεια λοιπόν. Η εξέλιξη του τομέα της υγείας στην Ελλάδα έχει να κάνει με τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής κοινωνίας, καθώς και με τις ιδιαιτερότητες του πολιτικού υποκειμένου που ανέλαβε να υλοποιήσει το ΕΣΥ -δηλαδή του ΠΑΣΟΚ. Το θέμα είναι τώρα τι λες, που λέει και ο ποιητής.

Η εμπέδωση ενός πνεύματος (σχετικής, έστω) ανιδιοτέλειας, σεβασμού της δεοντολογίας, σεβασμού στον ασθενή και εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος είναι κάτι που παίρνει πολύ χρόνο -περισσότερο από τη θητεία μιας κυβέρνησης, πόσο μάλλον ενός υπουργού- και μπορεί να μη γίνει ποτέ. Χωρίς περιστροφές. Κατά τη γνώμη μου, η μόνη ελπίδα και το μόνο στοίχημα μιας μελλοντικής μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης θα ήταν η συσσώρευση ενός «κοινωνικού κεφαλαίου»: με άλλα λόγια ο εντοπισμός πρώτα, και η συνειδητή ενίσχυση και υποστήριξη έπειτα, των λίγων γιατρών, νοσηλευτών και διοικητικών που είναι ακόμη διατεθειμένοι να προσφέρουν, με μόνο αντίτιμο ένα αξιοπρεπές, απλώς, εισόδημα -και επιπλέον «κέρδος» την αυτοεκτίμησή τους, τον σεβασμό κάποιων συναδέλφων τους, και την αγάπη των ασθενών τους. Δίχως μια τέτοια κρίσιμη μάζα ανθρώπων, καμμία μεταρρυθμιστική απόπειρα δεν θα καταφέρει όχι να αντιστρέψει αλλά ούτε καν να επιβραδύνει τον καλπάζοντα εκφυλισμό του τομέα της υγείας στη χώρα μας σε εφιαλτικό κακέκτυπο της ρεαλιστικής ουτοπίας ενός δημόσιου συστήματος υγείας, η πρόσβαση στο οποίο να εξαρτάται από την ανάγκη για περίθαλψη, όχι από το εισόδημα ή την κοινωνική θέση…

[πρώτη & καλύτερη]

Δημοσιεύτηκε στα Νέα 9/4/2008:


Απηυδημένος ο φίλος πανεπιστημιακός καθηγητής ορθοπεδικής, όταν του τηλεφώνησα για άσχετο λόγο, άρχισε να μου αναπτύσσει τη «λάιτ» πλευρά της ιατρικής στην Ελλάδα. Μου είπε για τα ξέχειλα πακέτα των εξετάσεων που του φέρνουν παραμάσχαλα κάθε μέρα οι άρρωστοι- εξετάσεις για ψύλλου πήδημα, συνήθως αχρείαστες και πολλές φορές με αντικρουόμενα μεταξύ τους (και αναξιόπιστα) αποτελέσματα. Χιλιάδες αξονικές και μαγνητικές, χιλιάδες υπερηχογραφήματα, χιλιάδες μετρήσεις, άνευ πραγματικού λόγου και σοβαρής αιτίας. Συζητήσαμε για τα ασαφή όρια μεταξύ ιατρικής και μπίζνας στη χώρα όπου τα διαγνωστικά κέντρα κοντεύουν να είναι όσα τα σουβλατζίδικα και η υγεία αποτελεί επένδυση- λουκούμι για κάθε έχοντα και κατέχοντα (από μεγαλέμπορους της λαχαναγοράς έως μεσάζοντες όπλων). Και τελικά φθάσαμε στην πραγματική αιτία του κακού: στον τεράστιο αριθμό των γιατρών (που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι συνδέεται με... αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας) και την τεχνητή ζήτηση των υπηρεσιών τους (κάπως πρέπει να ζήσουν). Πρώτη η Ελλαδίτσα ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ σε αναλογία γιατρών, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, πρώτη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και σε ιδιωτικές δαπάνες υγείας (και μετά τις ΗΠΑ, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ- μα, ποιοι είμαστε;). Όλα αυτά βέβαια θα τα γλιτώναμε- συμφωνήσαμε με ένα στόμα με τον φίλο- εάν εφαρμοζόταν ένας κάποιος ποιοτικός έλεγχος. Κανείς, όμως, δεν τον θέλει, για ευνόητους λόγους. «Οι επιστημονικές εταιρείες;», ρώτησα αφελώς. Αντί να προασπίζουν το κύρος της επιστήμης- ξέσπασε ο καθηγητής - και να κάνουν οι ίδιες τον έλεγχο που δεν κάνει το κράτος, κοιτούν πώς να βγάλουν η μία το μάτι της άλλης. Από την άλλη, τα πιο κοφτερά μυαλά θα κονταροχτυπηθούν κι εφέτος, όπως κάθε χρόνο, για να μπουν στις ιατρικές σχολές. Πόσοι, άραγε, θα θυμούνται ύστερα από μερικά χρόνια ότι κρατάνε την ίδια τη ζωή στα χέρια τους;


Μαίρη Κατσανοπούλου mari@dolnet.gr

[πρώτη & καλύτερη]

Μια μικρή είδηση, αμοιβαίες εξηγήσεις και μια απάντηση του υπουργείου, λίγο πριν η Ελ γιορτάσει την ανάσταση

Στη χώρα των Ελ, ο διοικητής του μεγαλύτερου δημόσιου νοσοκομείου της χώρας οδηγείται σε παραίτηση μετά από δημοσίευμα καθημερινής εφημερίδας, που παρουσιάζει εγκύκλιό του προς τους διευθυντές κλινικών, καλώντας τους να παραπέμπουν ασθενείς σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα, αφού το μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας δεν έχει επαρκή ακτινολογικό εξοπλισμό

Μικρή είδηση σίγουρα. Και τί έγινε? Ένας διοικητής νοσοκομείου θέλει να παραπέμψει τους ασθενείς σε ιδιωτικά κέντρα, ώστε να αποφύγει τις καθυστερήσεις, και να μειώσει το χρόνο ενδονοσοκομειακής νοσηλείας  –άρα λιγότερες λοιμώξεις, λιγότερα έξοδα, κλπ. Μα θα πληρώνουν οι ασθενείς και θα χαθεί ο δημόσιος χαρακτήρας του ΕΣΥ? Μάλλον όχι, αφού σχεδόν όλα τα ταμεία δικαιολογούν την αξονική τομογραφία.

Το πρωί η παραίτηση του διοικητή ήταν σίγουρη. "Μέγα σκάνδαλο". Πολύ καιρό είχε να παραιτηθεί διοικητής νοσοκομείου. Όμως, το υπουργείο με ανακοίνωσή του καλύπτει το διοικητή και λέει: ...η εγκύκλιος διανεμήθηκε, χωρίς να έχει περιέλθει σε γνώση του υπουργείου και η οποία δεν συνάδει με την πολιτική που ασκείται στον τομέα της Δημόσιας Υγείας...... θεωρεί αποσαφηνιστικές τις εξηγήσεις του διοικητή και των αρμόδιων διευθυντών των ιατρικών υπηρεσιών του νοσοκομείου, ενώ απευθύνει αυστηρή προειδοποίηση προς όλα τα νοσοκομεία της χώρας, ότι τέτοιες πράξεις δεν δικαιολογούνται εάν δεν υπάρχει προηγούμενη ενημέρωση της προϊστάμενης αρχής..... Εξυπακούεται ότι, σύμφωνα και με την πάγια πολιτική του υπουργείου Υγείας, δεν θα γίνει ανεκτή καμία ενέργεια που θα πλήττει το δημόσιο χαρακτήρα του Εθνικού Συστήματος Υγείας και την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των Ελλήνων πολιτών...

Κι έχουμε τις εξής παράνοιες-διαπιστώσεις:
1) Το υπουργείο έχει πάγια πολιτική για τη Δημόσια Υγεία. Η οποία πολιτική, διαφωνεί με τη μείωση της ενδονοσοκομειακής νοσηλείας, τη μείωση της επίπτωσης των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, κλπ.
2) Το υπουργείο δε θα δεχτεί πλήγματα του δημόσιου χαρακτήρα του ΕΣΥ. Γι’ αυτό το λόγο δεν έχει προχωρήσει στην ενίσχυση του ΕΣΥ (από όλους τους τομογράφους στην Αθήνα, το ¼ ανήκει στο ΕΣΥ και οι υπόλοιποι είναι ιδιωτικοί).

Η είδηση κυκλοφόρησε το πρωί. Μέχρι το βράδυ η είδηση ξεχάστηκε, το υπουργείο απέρριψε την παραίτηση του διοικητή, εδόθησαν «αμοιβαίες εξηγήσεις» και η τιμή του αρνιού γάλακτος αποτέλεσε αντικείμενο έκτακτης σύσκεψης υπουργών υπό τον Πρωθυπουργό. Ανήμερα, ο υπουργός θα τσουγκρίσει αυγά με νοσηλευόμενους στο δημόσιο ΕΣΥ.

[πρώτη & καλύτερη]

Από μικρός θαύμαζα τον Ράμπο και ήθελα όταν μεγαλώσω να γίνω ένας Ράμπο. Μου άρεσε και ο Κιτ, όπως και ο αστυνόμος Σαΐνι. Πέρασαν τα χρόνια, και ξέμεινα με τον αστυνόμο Μπέκα και τους Ράμπο της Υγείας.

Δείτε αυτό  Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[πρώτη & καλύτερη]

ένα σύστημα κακοδιαχείρισης, ένα σύστημα διαφθοράς

ως αποικία σας προς εκμετάλλευση, εκποίηση, υποστήριξη ευνοουμένων

προσλήψεις επικουρικών γιατρών με αδιαφανή κριτήρια

κακοδιαχείριση και η διαφθορά βασιλεύουν στο Ε.Σ.Υ

παντού κονέ, παντού πελατειακές σχέσεις, παντού διαφθορά, πουθενά αξίες

καταγγελίες για πιράνχας που λυμαίνονταν το σύστημα υγείας

σύστημα άναρχο, δυσκίνητο, αδιάφανο, ένα σύστημα με σημαντικές ελλείψεις προσωπικού

ένα σύστημα με δικαστικές εμπλοκές και σκάνδαλα

φαύλο κύκλο αδιαφάνειας και σχέσεων εξάρτησης

Τα παραπάνω δεν ειπώθηκαν από ανώνυμους συκοφάντες-"κουκουλοφόρους". Ειπώθηκαν από τον Πρωθυπουργό και τον Πρόεδρο της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης στην προχθεσινή συζήτηση στη Βουλή για τη Δημόσια Υγεία. Είμαι βέβαιος ότι δεν μας απασχολεί σε ποιόν ακριβώς αποδίδονται οι φράσεις. Πόση σημασία έχει ποιός είπε τί ? Και οι δύο χρησιμοποιούν τις ίδιες φράσεις. Και αφού και οι δύο συμφωνούν στις ίδιες διαπιστώσεις, η πιθανότητα να ισχύουν μεγαλώνει πολύ.

Εν τω μεταξύ, η ελπίδα υπάρχει αφού: Προετοιμάζουμε ταυτόχρονα τη μεγάλη μεταρρύθμιση          υπεύθυνη δουλειά και στέρεες λύσεις        στο δρόμο της ποιοτικής αναβάθμισής του       σταθερά, εντατικά, με σχέδιο και πρόγραμμα         σύμμαχό μας την ελληνική κοινωνία

[πρώτη & καλύτερη]

Από την Ελευθεροτυπία, για τη ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα λίγο πριν τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Πατρωνάκης Μάνος]

 Aυτή ίσως να είναι και η Ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Aλα Γκρεκ. Καθυστερημένα βέβαια, αλλά 'ντάξ. Ισως και η εφαρμογή της Αντιψυχιατρικής στην πράξη.
Τελευταία όλο και περισσότερος κόσμος μαζεύεται απ' έξω από το Υπουργείο...

[πρώτη & καλύτερη]

Κάποιες λέξεις, όπως η Διαφθορά (corruption) δημιούργησαν κακά συναισθήματα σε συναδέλφους παλαιότερα. Ο υπ.Υγείας, ιδρυτής κόμματος παλαιότερα, επέλεξε στις 21/6/2008 να μη μιλήσει για τις απλήρωτες εφημερίες και το αδιέξοδο που έχει επιφέρει η πολιτική του, και για τις 100 ώρες εβδομαδιαίας εργασίας των ιατρών, αλλά για τη Διαφθορά. Είπε: "Αυτή η κατάσταση βαραίνει ως σκιά και βλάπτει και τη Δημοκρατία και τους θεσμούς. Η δικαιοσύνη καλείται να ρίξει άπλετο φως, αλλά και εμείς οι πολιτικοί, να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο θεσμικό, που θα εμπεδώνει τη διαφάνεια στον τόπο μας".

Η αφίσα της ΑΕΓ Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος με καλύπτει απόλυτα.

[πρώτη & καλύτερη]

Από την Καθημερινή 26/6/2008. Του Κων. Ζούλα:


Αντί προλόγου, σήμερα, ένα κουίζ: Σε ποιον ανήκει η πατρότητα των μέτρων που προβλέπουν την απαγόρευση του καπνίσματος

— σε όλα τα γραφεία δημόσιων υπηρεσιών, νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, οργανισμών και άλλων ιδρυμάτων που εποπτεύονται από το κράτος (ΟΤΕ, ΔΕΗ, ΕΛΤΑ, κ.λπ.)

— σε όλες τις μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας (νοσοκομεία, κλινικές, φαρμακεία, ιδιωτικά ιατρεία, οδοντιατρεία κ.λπ.)

— σε όλους του χώρους εκπαίδευσης (νηπιαγωγεία, παιδικοί σταθμοί, δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, πανεπιστήμια, ΤΕΙ, φροντιστήρια).

— σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία, τρένα, μετρό, αεροπλάνα και ταξί)

— σε όλα τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, με εξαίρεση τα μπαρ, τα κέντρα διασκεδάσεως και τα καφενεία, που υποχρεώνονται να διαμορφώσουν ειδικούς χώρους με την ένδειξη «θέσεις για καπνίζοντες» στους οποίους θα λειτουργούν ειδικές μηχανολογικές εγκαταστάσεις συνεχούς και πλήρους ανανέωσης του αέρα. Ο χώρος των καπνιζόντων πρέπει να είναι διακριτός και να μην υπερβαίνει το 50% της αίθουσας των πελατών.

Οχι, φίλες και φίλοι. Δεν πρόκειται για τις εξαγγελίες του κ. Δημ. Αβραμόπουλου που θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου του 2010. Οσα διαβάσατε στον πρόλογο αποτελούν ήδη νόμο του κράτους. Τον συνέταξε και τον υπέγραψε φαρδιά πλατιά στις 29 Ιουλίου του 2002 ο τότε υφυπουργός Υγείας κ. Ευ. Νασιώκας. Τον ψήφισε πανηγυρικά και η Βουλή. Εφαρμόστηκε ποτέ ο συγκεκριμένος νόμος; Οχι βέβαια! Εχετε δει σε κάποιο μπαρ να γράφει «χώρος καπνιζόντων» ή μήπως τα μπουζουξίδικα «αφιέρωσαν» τις μισές τους θέσεις στους μη καπνίζοντες; Αμ, και οι ταξιτζήδες ή οι οδηγοί των λεωφορείων μήπως σταμάτησαν να καπνίζουν;

Η επίσημη εκδοχή του υπουργείου Υγείας για τη σύνταξη νέου νόμου κατά του τσιγάρου είναι ότι τα μέτρα του 2002 δεν απέδωσαν. Ουδείς, ωστόσο, απαντά γιατί δεν απέδωσαν. Μήπως επειδή κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να αποδώσουν; Και γιατί να πιστέψουμε ότι το αυστηρότερο σχέδιο του κ. Αβραμόπουλου θα εφαρμοσθεί, όταν ο ίδιος και οι προκάτοχοί του δεν κατόρθωσαν να επιβάλουν τον υφιστάμενο νόμο που είναι και ηπιότερος στις απαγορεύσεις και τις ποινές του; Στο κάτω κάτω, αν είναι ειλικρινής η ηγεσία του υπουργείου στην υποτιθέμενη μάχη κατά του καπνού γιατί δεν επισπεύδει την εφαρμογή του νέου νόμου από το 2009 ή έστω γιατί δεν εφαρμόζει τον νόμο του 2002 μέχρι να τεθεί σε ισχύ ο αυστηρότερος από το 2010;

Αν το αποτολμούσε ο κ. Αβραμόπουλος θα έδινε και μια αποστομωτική απάντηση σε όσους του καταλογίζουν ότι μεταθέτει την απαγόρευση του τσιγάρου στο μακρινό μέλλον με διπλό στόχο: Πρώτον, να καρπωθεί σήμερα από τους μη καπνίζοντες την εξαγγελία της ανακοίνωσης και, δεύτερον, να μην είναι εκείνος στο υπουργείο όταν το 2010 κάποιος διάδοχός του θα κληθεί να αντιμετωπίσει το πολιτικό κόστος των θεριακλήδων ψηφοφόρων...


Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Δ. Κουναλάκης]

Οι απανταχού ναρκομανείς το έχετε δει αυτό;

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[πρώτη & καλύτερη]

Ανακοινώθηκε περίλαμπρα το σχέδιο του ΥΥΚΑ για τον Τουρισμό Υγείας (μπορείτε να δείτε εδώ: Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος ). Φαίνεται ότι η θερινή περίοδος έχει μπει για τα καλά στο ΥΥΚΑ.

Τί είναι ο τουρισμός υγείας ? Αν γκουγκλάρεις στο διαδίκτυο τη φράση, ξαφνικά βρίσκεσε ανάμεσα σε σελίδες που υπόσχονται πλαστικές εγχειρήσεις σε μαγευτικούς τόπους ή ολικές αρθροπλαστικές σε εξευτελιστικές τιμές στην Ινδία και την Νοτιοανατολική Ασία ή μια πλήρη οδοντοστοιχία που κοστίζει όσο μια ψηστιέρα στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλόκ. Η αλήθεια είναι ότι βρίσκεις και άλλα θέματα, όπως η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας (π.χ. αιμοκάθαρση) σε τουριστικούς προορισμούς, ή η ανάπτυξη ιαματικού τουρισμού στα πλαίσια ήπιου και οικολογικού τουρισμού, κλπ. 

Ας ξεχάσουμε τα τελευταία. Και ας δούμε τι συμβαίνει με τα πρώτα. Ανάμεσα στους λόγους ανάπτυξης του Τουρισμού Υγείας, είναι και η διαφορετική νομοθεσία που ισχύει για τις ιατρικές παρεμβάσεις ανά τον κόσμο. Π.χ. σε μια χώρα, η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο: αυστηρές ενδείξεις, αυστηρός έλεγχος των περιστατικών, αυστηρός έλεγχος των ιατρικών κέντρων, κλπ. Και για αυτό το λόγο, η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πολύ συχνός λόγος Τουρισμού Υγείας, σε χώρες που η νομοθεσία είναι πιο χαλαρή και οι έλεγχοι δεν υπάρχουν.

Τι συμβαίνει στην Ελ-λάδα ? Μια φράση που κυκλοφορεί -πρόσφατα την άκουσα με τα ίδια τα αυτιά μου σε ένα συνέδριο-, είναι ότι "η Ελ-λάδα θεωρείται το Ελ-Ντοράντο των ιατρικών υπηρεσιών αιχμής". Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες προορισμού για εξωσωματική γονιμοποίηση. Πιο πάνω γράφαμε, ότι η Αθήνα έχει σκανδαλωδώς τους περισσότερους αξονικούς τομογράφους στον κόσμο. Άλλο σκανδαλώδες παράδειγμα απουσίας νομοθεσίας και ελέγχων, είναι οι εταιρείες φύλαξης βλαστοκυττάρων, και μπορείτε να δείτε εδώ ( Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος ) πρόσφατη ανακοίνωση της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας, που ξεγυμνώνει την απαράδεκτη κατάσταση στη χώρα μας.

Στο Ελ-Ντοράντο λοιπόν, που κανένας έλεγχος δεν υπάρχει, το ΥΥΚΑ επιλέγει αντί να ασχοληθεί με το δημόσιο σύστημα υγείας που είναι υπό κατάρρευση -και να ασχοληθεί με το πως θα ελέγξει το Ελ-Ντοράντο-, επιλέγει να αναπτύξει τον Τουρισμό Υγείας. Όπως ακριβώς και στην Ταϋλάνδη, που το κράτος προμοτάρει και αναπτύσει την βιομηχανία του σεξοτουρισμού.....

[πρώτη & καλύτερη]

Αξίζει να αφιερώσετε ένα 20λεπτο και να δείτε την ενδιαφέρουσα εκπομπή των Φακέλλων του ΣΚΑΪ την προηγούμενη Δευτέρα για το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Ξαπλώστε αναπαυτικά και δείτε για την τιμή της ηθικής μας (προς το τέλος της εκπομπής), νοητά ταξίδια στο Λας Βέγκας, και άλλα πολλά. Εμβαθύνετε επίσης στις ψυχολογικές αντιδράσεις και πως απεικονίζονται σε ένα ευγενικό πρόσωπο.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος


Ουαί και αλλίμονο....

[πρώτη & καλύτερη]

Αγαπητέ Μάριε, καλωσόρισες σ’ αυτή την ωραία συντροφιά των ωραίων ανθρώπων της δημόσιας υγείας (απόσπασμα από την ομιλία του υπουργού Υγείας κατά την τελετή παραλαβής -παράδοσης στο Υπουργείο Υγείας 8/1/2009)

Λίγες ημέρες μετά ο Συνήγορος της Υγείας επισημαίνει την ανάγκη εξεύρεσης λύσης για την απρόσκοπτη συνέχιση του προγράμματος Ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Στις 12/1/2008, ο Συνήγορος της Υγείας με επιστολή του στο υπουργείο υγείας, διαπιστώνει ότι σήμερα οι μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της Ψυχιατρικής μεταρρύθμισης «αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα χρηματοδότησης για τέταρτη φορά μέσα στα τελευταία 4 έτη και τόσο η διοίκηση όσο και το προσωπικό των Μονάδων έχουν επανειλημμένως επισημάνει και συχνά διαμαρτυρηθεί εντόνως για την αναγκαιότητα εξεύρεσης των αναγκαίων κονδυλίων από την πλευρά του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχιση της λειτουργίας των μονάδων». Και τονίζεται «δυστυχώς, ήδη κάποιες πολύ επιτυχημένες θεραπευτικά δομές αποκατάστασης οδηγήθηκαν σε διακοπή λειτουργίας τους».

Δέκα ημέρες αργότερα η Ελληνική Εταιρεία Εντατικής Θεραπείας, επισημαίνει τις τεράστιες ελλείψεις κλινών στις Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), καθώς και στο απαραίτητο για τη λειτουργία τους προσωπικό, σημειώνοντας πως χιλιάδες ασθενείς χάνουν τελικά τη ζωή τους στην αναμονή. Όπως είπαν οι υπεύθυνοι των ομάδων εντατικής θεραπείας, «εδώ και επτά χρόνια παραμένουν κλειστά 150 κρεβάτια, καθώς δεν υπάρχει το ανάλογο προσωπικό για να λειτουργήσουν» και εκτιμούν ότι «αν λειτουργούσαν αυτά τα κρεβάτια θα είχαν σωθεί τουλάχιστον 3.500 ασθενείς».

Το τι απαντά το υπουργείο στις αιτιάσεις μιας επιστημονικής εταιρείας και ενός θεσμού υπεράσπισης του πολίτη, δε χρειάζεται να το αναφέρουμε. Αυτό που θα άξιζε αναφοράς, είναι το πως σχολιάζουν, και αν το κάνουν, οι λειτουργοί της Δημόσιας Υγείας. Όσο και αν έψαξα, δε βρήκα κάποιο σχόλιο-ανακοίνωση. Το μόνο που υπάρχει, είναι η αναμονή για τη νομοθέτηση μιας κλαδικής σύμβασης από τη Βουλή, και πως αυτή θα αναμορφώσει το ΕΣΥ εκ θεμελίων.

[πρώτη & καλύτερη]

Από τον Π. Μπουκάλα στην Καθημερινή

Το δάχτυλο, το φεγγάρι κι ένας υπουργός

Tου Παντελη Μπουκαλα

Αν κάποιος συμπολίτης μας, πατέρας, μάνα ή αδερφός, απελπισμένος που δεν βρίσκει κρεβάτι σε Εντατική για τον βαριά τραυματισμένο άνθρωπό του, βγει σε ένα από τα πρωινάδικα της τηλεόρασης που λειτουργούν σαν «κυτία παραπόνων» και θυμωμένος ιστορήσει το πρόβλημά του, τι θα συμβεί: Μα ό,τι έχει ήδη συμβεί, κι όχι μονάχα μία φορά: Βαθύτατα συγκινημένος όχι τόσο από το καθαυτό πρόβλημα όσο από τη μελοδραματική μεσολάβηση του οποιουδήποτε Αυτιά ή Αρναούτογλου ή Παπαδάκη ή…, ο υπουργός Υγείας βγαίνει τηλεφωνικώς στο γυαλί και, με φωνή περίπου ραγισμένη από τη συμπόνια, λέει ότι «μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός, έδωσε εντολές για να λυθεί άμεσα το πρόβλημα»· για να βρεθεί δηλαδή ένα κρεβάτι σε κάποια Εντατική, και να υπάρξει έτσι ελπίδα ότι θα σωθεί ο άνθρωπος, ο πολίτης, ο φορολογούμενος, ο ψηφοφόρος εντέλει. Γιατί, όπως το γνωρίζουν άλλωστε ακόμα κι όσοι τυχαίνει σε κάποια φάση της καριέρας τους να περνούν από το υπουργείο Υγείας και βιάζονται να φύγουν για κάπου ψηλότερα και κυρίως ασφαλέστερα, αυτό κάνουν οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας: σώζουν ζωές, και μάλιστα ζωές που το νήμα τους φαίνεται να μην αντέχει πια. Κι όσο περισσότερες είναι, τόσο περισσότεροι συνάνθρωποί μας σώζονται.

Και στ’ αλήθεια συγκινημένος να είναι οποιοσδήποτε υπουργός Υγείας όταν, ακούγοντας τον τρανό τηλεμεσολαβητή, βγαίνει στην τηλεόραση για να λύσει το πρόβλημα σε απευθείας σύνδεση (με τους ψηφοφόρους), συχωροχάρτι δεν δικαιούται, ούτε έπαινο βέβαια και ψήφο. Γιατί η δουλειά του είναι να μη χρειάζεται η μεσολάβηση κανενός τηλεάρχοντα (αλλά και κανενός κομματάρχη, βουλευτή, δημάρχου ή νομάρχη) για να βρουν κρεβάτι σε Εντατική όσοι το έχουν απόλυτη ανάγκη. Δουλειά του είναι να προβλέπει και να οργανώνει. Κι αν ο συνάδελφός του υπουργός των Οικονομικών δεν του δίνει κονδύλια, να απαιτεί, να επιμένει, ενδεχομένως και να παραιτείται καταγγέλλοντας όσους βρίσκουν, ας πούμε, 28 δισεκατομμύρια για τους φιλάνθρωπους τραπεζίτες αλλά δυσκολεύονται να «σπαταλήσουν» πολύ λιγότερα για να εφοδιαστούν με τα χρειώδη τα δημόσια νοσοκομεία. Είναι μάλιστα τόσο μεθοδική η απαξίωση των δημόσιων νοσοκομείων, που στο μυαλό των ευλόγως φιλύποπτων περνάει η σκέψη ότι υποβαθμίζονται σχεδιασμένα, ίσως για να πουληθούν κοψοχρονιάς όπως τόσες άλλες φέτες του Δημοσίου, ίσως πάλι για να προκόβουν οι δουλειές των επιχειρηματιών της Υγείας.

Τι κάνει ένας υπουργός Υγείας όταν το πρόβλημα της έλλειψης κλινών στις Εντατικές αποκτά δημοσιότητα όχι επειδή μεσολάβησε κάποιος τηλεδιάσημος αλλά επειδή έδωσε συνέντευξη Τύπου το διοικητικό συμβούλιο της κατεξοχήν αρμόδιας επιστημονικής εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας; Τι κάνει ο υπουργός όταν ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της Εταιρείας παρουσιάζουν με σαφήνεια και υπευθυνότητα, με έγνοια για το λειτούργημά τους και για τους συμπολίτες τους, όλες τις σοβαρότατες πτυχές του ζητήματος, στηριζόμενοι στην πανελλαδική χαρτογράφηση των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, που διενεργείται ανά διετία με τη συμμετοχή επιστημόνων από διάφορους κλάδους; Τι κάνει ο υπουργός όταν, για πολλοστή φορά, ακούει (αν ακούει, αν θέλει ν’ ακούσει) ότι 150 κλίνες εντατικής θεραπείας (η μία στις τέσσερις) παραμένουν κλειστές λόγω έλλειψης προσωπικού, πράγμα που σημαίνει ότι 4.500 συνάνθρωποί μας ετησίως (αφού σε μία κλίνη αντιστοιχούν τριάντα ασθενείς) στερούνται τη δυνατότητα να παλέψουν, μαζί με τους γιατρούς και τους νοσοκόμους, για τη ζωή τους, με αποτέλεσμα (απολύτως αναμενόμενο, πάντως όχι «μοιραίο», δεν είναι η Μοίρα υπουργός) να πεθαίνουν οι περισσότεροί τους; Α, τότε ο υπουργός, συνηθισμένος στον ψευδαισθησιακό τηλεοπτικό κόσμο, αντί να κοιτάξει το φεγγάρι που του δείχνουν, κοιτάζει το δάχτυλο, ειρωνεύεται τους γιατρούς (θα ειρωνευόταν όμως οποιονδήποτε Αυτιά ή Αρναούτογλου ή Παπαδάκη, από τους οποίους εξαρτάται εν πολλοίς η καριέρα του;) και «στέλνει τα στοιχεία στον εισαγγελέα για να ελεγχθεί η βασιμότητά τους», στο στυλ «θα φωνάξω την αστυνομία, να δεις». Μπορεί ο υπουργός μας να είναι ενοχλημένος που ο πρωθυπουργός δεν τον αναβάθμισε στον ανασχηματισμό, παρότι ο ίδιος το είχε ζητήσει, εξηγώντας ότι «είχε κλείσει ο κύκλος του στο υπουργείο Υγείας» (περίπου με τον ίδιο τρόπο που «είχε κλείσει και ο βιοϊστορικός κύκλος των παραδοσιακών κομμάτων», όπως με κάποια αυταρέσκεια κήρυσσε όταν ίδρυε το σχεδόν μονοπρόσωπο και περίπου μονοετές ΚΕΠ του). Μπορεί πάλι αντί της δημοκρατίας να προτιμά τη μεντιοκρατία, προτιμά δηλαδή ν’ ακούει και να βλέπει μόνον όσα παίζουν στο γυαλί, στην επικράτεια του οποίου έχει αποδείξει ότι νιώθει άνετα, κι όχι όσα γνωστοποιεί και καταγγέλλει ο αυθεντικός, μη γυάλινος δήμος, με τη μορφή επιστημονικών συλλόγων, συνδικαλιστικών σωματείων, επαγγελματικών ενώσεων, ή με τη μορφή ενός απλού «ανώνυμου» ανθρώπου που σέρνει την αγωνία του στους διαδρόμους των νοσοκομείων ελπίζοντας ότι θα βρεθεί ένα κρεβάτι πριν το παλικάρι του ξεψυχήσει χωρίς καν να δοθεί η μάχη να σωθεί.

Αντί να εξετάσει ο ίδιος τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, ήδη γνωστά άλλωστε, αφού έχουν δημοσιοποιηθεί κατ’ επανάληψη και στη δική του θητεία και στων προκατόχων του χωρίς να βρουν ανταπόκριση, αντί να αναθέσει στους υφισταμένους τους, στους μηχανισμούς του υπουργείου του, να ψάξουν, να ρωτήσουν, να αναρωτηθούν, να λάβουν τα μέτρα τους, αφού αυτή είναι η δουλειά και το χρέος τους, ο υπουργός, με ύφος (στην επίσημη ανακοίνωσή του) που ακόμα κι αν το δικαιούται ως άτομο, απάδει στο αξίωμά του, ποινικοποιεί την κριτική, τη στατιστική, την έρευνα, την επιστήμη. Και, λάτρης της αυθεντίας του, εκφοβίζει και ουσιαστικά λογοκρίνει, θαρρείς και πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά την εικόνα του κι όχι χιλιάδες συνανθρώπους μας που αγωνιούν, απελπίζονται και μέσα στην απόγνωσή τους φτάνουν να κάνουν και κινήσεις που ενδεχομένως δεν θα τις έκαναν αν δεν ήταν ταραγμένη η ψυχή τους, να τηλεφωνούν δηλαδή στα πρωινάδικα εκλιπαρώντας τα να μεσιτεύσουν, μήπως και μισοξυπνήσει η κοιμωμένη Πολιτεία και πράξει, έστω για λόγους δημοσιότητας και εντυπωσιασμού, αυτό που η ίδια η ύπαρξή της της επιβάλλει να πράττει: να νοιάζεται για τους πολίτες της όποιο κι αν είναι το βαλάντιό τους, κι ας μην έχουν την παραμικρή πρόσβαση σε «ισχυρούς» και «επώνυμους». Ξέρουμε από τον καιρό της «Ιλιάδας» πως ο μετά θάνατον κόσμος είναι δημοκρατικότατος μες στην ανυπαρξία του, ο θάνατος ωστόσο διατηρεί την ταξικότητά του: Υπάρχουν και ιδιωτικές κλίνες Εντατικής, για όποιον αντέχει· οι άλλοι όμως, οι μη έχοντες, σε ποιον μεταθανάτιο εισαγγελέα να προσφύγουν;

Λοιπόν, μπορεί ο κύριος υπουργός να μην είναι ιδιαίτερα καλός στα μαθηματικά ή μπορεί, έτσι απασχολημένος όπως είναι με τα υψηλά και τα οραματικά, να αδιαφορεί για τους ταπεινούς αριθμούς. Οι άνθρωποι που πεθαίνουν όμως, ενώ υπήρχε έστω μια τόση δα πιθανότητα να επιβιώσουν, δεν είναι αριθμοί σε κάποιες στατιστικές, δεν είναι κουκκιδίτσες σε κάποια διαγράμματα. Αν πάντως επιμένει να θεραπεύσει το πρόβλημα της δημόσιας υγείας διά του εισαγγελέα, ιδού, ας στείλει στη Δικαιοσύνη και τους εργαζόμενους του Αρεταίειου. Στο πανό που έχουν αναρτήσει τούτες τις μέρες γράφουν: «Το νοσοκομείο κλείνει λόγω έλλειψης προσωπικού και χρηματοδότησης με ευθύνη των υπουργών Παιδείας και Υγείας». Ε, τι, παραπληροφόρηση δεν είναι και αυτό και πρόκληση ανησυχίας από ανεύθυνους;

[flone]

...μηνύματα που προέρχονται από συστήματα υγείας χωρών υπόδουλων στην καπιταλιστική Δύση. 
Αφού το διαβάσετε σχίστε το, και πιείτε μία σουμάδα παγωμένη, έτσι ώστε οι σκανδαλίζουσες ιδέες του συγγραφέα να σας φύγουν από το μυαλό ασκαρδαμυχτί.

Τα ευρωπαϊκά μοντέλα κι εμείς
Του Νίκου Μανιαδάκη (καθηγητής Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, τέως διοικητής Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Πατρών και Ηρακλείου)

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

...
Πρέπει να δοθούν δυνατότητες ανάπτυξης και βελτίωσης της ποιότητας του προσωπικού και να υπάρχει λογοδοσία, αξιολόγηση και έλεγχος αναφορικά με την ποιότητα των υπηρεσιών, την ικανοποίηση των χρηστών, την επίτευξη οικονομικής αποδοτικότητας, την εφαρμογή διεθνών προτύπων διαχείρισης ασθενών και την επίτευξη κλινικής αποτελεσματικότητας.

7 Για να επιτευχθούν αυτά απαιτείται ύπαρξη αξιόπιστων στοιχείων. Ολα τα παραπάνω αποτελούν κοινή πρακτική άλλων συστημάτων υγείας και οφείλουμε να τα εφαρμόσουμε ανεξάρτητα από την οικονομική συγκυρία, αφού θα ενταθούν οι πιέσεις που δημιουργούν οι δημογραφικές, τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις