Ομφαλικά μοσχεύματα (βλαστοκύτταρα): Ποια είναι η αλήθεια και ποιος ο μύθος.

[Argirios Argiriou]

Η Αυγή, 08/07/2010.

[spoiler]Της Δέσποινας Σαγγανά*

Η Μαρία, η Φιλιώ, η Νέλλυ και άλλες νεαρές φίλες μας, έγιναν ή πρόκειται να γίνουν σύντομα μητέρες. Το "Εντός Φύλου" έγινε κοινωνός της χαράς και του ευτυχούς γεγονότος τους. Ωστόσο, προέκυψε ένα θέμα που τις βασάνισε ηθικά, υπαρξιακά, και που φαίνεται ότι προβληματίζει όλο και περισσότερους μελλοντικούς νέους γονείς, καθώς πληροφορούνται ότι βιολογικό υλικό που προέρχεται από τον τοκετό και που έως σήμερα δεν είχε κάποια χρησιμότητα, χάρης στην πρόοδο της τεχνολογίας ίσως να είναι εν δυνάμει χρήσιμο. Μιλάμε για τη φύλαξη του ομφαλοπλακουντιακού αίματος του παιδιού τους, σε περίπτωση που αυτό αρρωστήσει από σοβαρή ασθένεια π.χ. λευχαιμία.

Έχει νόημα, από επιστημονικής πλευράς, να φυλαχθούν τα στελεχιαία κύτταρα ή αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα (αυτός είναι ο επιστημονικός όρος) του ομφαλοπλακουντιακού αίματος του βρέφους που πρόκειται να γεννήσουν;

Για ποιο λόγο, και μάλιστα σε μια από τις πιο ευαίσθητες και συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές στη ζωή των γυναικών και κατʼ επέκταση του ζεύγους, που επιθυμούν να κάνουν ό,τι καλύτερο για το παιδί που περιμένουν, να διχάζονται οι γονείς ανάμεσα στο να δωρίσουν το ομφάλιο αίμα του νεογνού σε δημόσια τράπεζα ή να το φυλάξουν σε ιδιωτική για το παιδί τους και φυσικά να πληρώσουν;

Πώς η νέα αυτή δυνατότητα γίνεται προϊόν εμπορικής εκμετάλλευσης με αμφίβολη μελλοντική χρησιμότητα για τους δότες;

Ας δούμε τι σημαίνουν όλα αυτά με αφορμή τις φίλες μας.

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα περιέχει στελεχιαία κύτταρα ή αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα (γνωστά στο ευρύ κοινό ως «βλαστοκύτταρα») και είναι η λύση για την ίαση ασθενειών όπως η λευχαιμία, η απλαστική αναιμία και η μεσογειακή αναιμία.

Τα τελευταία χρόνια, μια νέα επιχειρηματική δραστηριότητα αναπτύσσεται ραγδαία στην Ελλάδα στο όνομα του κέρδους. Πρόκειται για τις ιδιωτικές τράπεζες βλαστοκυττάρων. Η χώρα μας διαθέτει ήδη το 20% των ιδιωτικών τραπεζών που λειτουργούν παγκοσμίως! Σε συνεργασία με τα ιδιωτικά μαιευτήρια, οι τράπεζες αυτές προωθούν στους εξαιρετικά ευάλωτους γονείς την ιδέα να διαφυλάξουν τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα συλλέγοντας αίμα από τον ομφάλιο λώρο κατά τον τοκετό, με σκοπό να αντιμετωπισθούν τυχόν προβλήματα υγείας των παιδιών τους. Αυτό είναι μύθος. Το κόστος, μάλιστα, για τη διαδικασία λήψης, επεξεργασίας και φύλαξης των βλαστοκυττάρων ανέρχεται σε περισσότερα από 2.000 ευρώ για τους γονείς. Τα μισά περίπου αποτελούν αμοιβές μεσαζόντων.

Στην πραγματικότητα, οι γονείς δεν γνωρίζουν ότι τα βλαστοκύτταρα αυτά, ιατρικώς, αποκλείεται να χρησιμοποιηθούν στο παιδί τους, ότι σε ποσοστό έως 70% το αίμα που συλλέγεται μπορεί νʼ απορριφθεί και ότι, στην πράξη, η προσφυγή σε ιδιωτικές τράπεζες μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να βρεθούν κατάλληλα βλαστοκύτταρα από άλλα παιδιά, αν κάποτε χρειαστούν για το δικό τους παιδί.

 

Ποια είναι η αλήθεια;

Η αλήθεια είναι ότι, από ιατρική άποψη, αποκλείεται εντελώς η χρήση αυτών των κυττάρων για τα παιδιά στα οποία ανήκουν, σε κάθε περίπτωση κακοήθους αιματολογικής νόσου. Π.χ. λευχαιμία. Η αυτόλογη, όπως λέγεται, μεταμόσχευση είναι άχρηστη, επειδή τα κύτταρα που έχουν φυλαχθεί θα εξελιχθούν αργότερα σε λευχαιμικά. Επομένως, το άρρωστο παιδί δεν θα ωφεληθεί ποτέ από τα δικά του κύτταρα που φυλάσσονται κατεψυγμένα. Θα χρειαστεί, προκειμένου να θεραπευτεί, κύτταρα από άλλο δότη/τρια, οπότε μιλάμε για την αλλογενή ιστοσυμβατή μεταμόσχευση. Πώς και πού θα βρεθούν αυτά;

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να βρεθούν συμβατά κύτταρα. Οι ιδιωτικές τράπεζες, όμως, δεν ασχολούνται με την ιστοσυμβατότητα των κυττάρων που φυλάσσουν. Με τον τρόπο αυτό δεν συμμετέχουν στην παγκόσμια δεξαμενή μοσχευμάτων και έτσι μειώνουν τις πιθανότητες εύρεσης του κατάλληλου μοσχεύματος για το σύνολο του πληθυσμού! Καμία ιδιωτική τράπεζα δεν συμμετέχει στο Διεθνές Δίκτυο αναζήτησης αυτών των μοσχευμάτων (Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος), γιατί δεν έχουν αντιγόνα ιστοσυμβατότητας κι έτσι δεν έχει νόημα η συμμετοχή τους.

Τελικά, αυτό που κάνουν στην πράξη οι ιδιωτικές τράπεζες είναι να βλάπτουν σοβαρά τη δημόσια υγεία και να κερδοσκοπούν ασύδοτες. Διότι, καθώς αποσύρουν τα κύτταρα που συλλέγουν από την παγκόσμια δεξαμενή μοσχευμάτων, δυσχεραίνουν το έργο της ανεύρεσης. Έτσι, λοιπόν, οι ιδιωτικές τράπεζες παραπληροφορούν τους γονείς στο όνομα του κέρδους τους.

Από ηθικής απόψεως, η λογική των ιδιωτικών τραπεζών εισάγει τους νόμους της αγοράς στον χώρο των μοναδικών βιολογικών προϊόντων, καταργώντας την αλληλεγγύη, όπως ισχύει στην αιμοδοσία ή τις μεταμοσχεύσεις οργάνων. Κανείς δεν δίνει αίμα με στόχο να φυλαχθεί για τον εαυτό του. Καλύπτει ανάγκες άλλων, οι οποίοι θα καλύψουν τις δικές του αν χρειαστεί.

Στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ολλανδία είναι απαγορευμένη η λειτουργία ιδιωτικών τραπεζών (τα βλαστοκύτταρα θεωρούνται εθνικός πόρος), ενώ αυστηρή σχετική ρύθμιση εισάγεται στην ισπανική νομοθεσία. Στην Ελλάδα όλα γίνονται προς το παρόν χωρίς νομοθετικό πλαίσιο, πράγμα το οποίο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.

 

Υπάρχουν δημόσιες τράπεζες στην Ελλάδα;

 

Υπάρχουν δύο, η Τράπεζα Βλαστοκυττάρων της Ακαδημίας Αθηνών και η Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών Μοσχευμάτων (ή Βλαστοκυττάρων), η οποία λειτουργεί στο Νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης. Και φυσικά συμμετέχουν στο Διεθνές Δίκτυο.

Σημείωση: Η Ελλάδα είναι ουραγός σε δότες αίματος, μυελού οστών και ομφάλιου αίματος, ενώ είμαστε πρωταθλητές στη φύλαξη ομφάλιου αίματος σε ιδιωτικές τράπεζες.

Στη χώρα μας λειτουργούν 21 ιδιωτικές τράπεζες ομφάλιου αίματος με άγνωστο αριθμό αποθηκευμένων μονάδων, που είναι απίθανο να χρησιμεύσουν τόσο για αυτόλογη όσο και για αλλογενή μεταμόσχευση. Υπό την έννοια αυτή, η λειτουργία τους μοιάζει, μάλλον, με αυτήν της τραπεζικής «θυρίδας», καθώς διατηρούν βιολογικό υλικό ως παρακαταθήκη, χωρίς να το διακινούν.

 
 
 
 

Επιπλέον, οι ιδιωτικές αυτές τράπεζες λειτουργούν με ελλιπέστατο έως ανύπαρκτο νομοθετικό πλαίσιο και με όρους περιορισμένης αξιοπιστίας και φερεγγυότητας. Για τον λόγο αυτό, η Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία τον Ιούλιο του 2008 αποφάσισε να μη χρησιμοποιεί μοσχεύματα από ιδιωτικές τράπεζες.

Κάθε χρόνο, κατά μέσο όρο, εισάγονται στην Ελλάδα 27 μοσχεύματα από το εξωτερικό, με κόστος μεταμόσχευσης -ανά μόσχευμα- για τα ταμεία 15.000-20.000 ευρώ, επειδή οι δύο Κρατικές Τράπεζες Ομφαλικών Μοσχευμάτων που λειτουργούν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν μπορούν να καλύψουν τις υπάρχουσες ανάγκες λόγω ελλιπούς υποστήριξης. Εάν οι δύο τράπεζες λειτουργούσαν επαρκώς, το κόστος ανά μονάδα θα ήταν 6.920 ευρώ και θα υπήρχε η δυνατότητα σε πολύ λίγα χρόνια να είναι σε θέση να εξασφαλίζουν μοσχεύματα για το 95% των ασθενών στην Ελλάδα.

Πρόσφατα, ο Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τ. Κουράκης κατέθεσε επίκαιρη ερώτηση προς την υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το θέμα αυτό και ζητεί την αναστολή της λειτουργίας των ιδιωτικών τραπεζών ομφαλικών μοσχευμάτων, οι οποίες δεν διαθέτουν άδεια λειτουργίας, ενώ συλλέγουν πολύτιμο βιολογικό υλικό χωρίς κανέναν έλεγχο και επόπτευση, καθώς και την ενίσχυση των δημόσιων τραπεζών με θεσμικά και οικονομικά μέτρα με στόχο αυτές να εξασφαλίσουν μοσχεύματα για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων/ίδων που τα χρειάζεται, με παράλληλο όφελος για τα ασφαλιστικά ταμεία και την εθνική οικονομία.

 

 

*Η Δέσποινα Σαγγανά είναι Πολιτικός Επιστήμων με Μεταπτυχιακό σε θέματα Υγείας

 

 

Πηγές:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ
'Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών
Σωρανού του Εφεσίου 4,
115 27 , Αθήνα
ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ : 210 6597697

Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής: Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

NETCORD (Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος)

TΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΚΥΤΤΑΡΟ: Ντοκυμαντέρ του Γ. Αυγερόπουλου από τον ΕΞΑΝΤΑ Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος 2010

Εφημερίδες “Καθημερινή” και “Ελευθεροτυπία”[/spoiler]




Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[anastasios theodoridis]

Όλο και πιο συχνά οι μελλοντικοί γονείς συμπεριλαμβάνουν στα έξοδα της γέννας ένα ποσό για τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων του παιδιού τους, πρακτική που ήταν άγνωστη στην Ελλάδα πριν από οκτώ μόλις χρόνια. Η φύλαξη ενός δείγματος του ομφαλοπλακουντιακού αίματος του μωρού, δείγμα που μπορεί να συλλεγεί μόνο κατά τη διάρκεια του τοκετού με ειδική διαδικασία, θεωρείται δικλείδα ασφαλείας που μπορεί να σώσει το παιδί από σοβαρή ασθένεια στο μέλλον, καθ' ότι είναι πλούσιο σε αντισώματα. Είναι όμως τόσο απαραίτητη πια αυτή η διαδικασία ή οι ιδιοκτήτες τέτοιων τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων ως επιδέξιοι έμποροι έχουν δημιουργήσει τεχνητά ζήτηση για το προϊόν που πωλούν;

 

Το δημόσιο και το ιδιωτικό

Η φύλαξη των βλαστοκυττάρων θα μπορούσε να αποτελεί δίχτυ προστασίας για το παιδί από σοβαρές ασθένειες, τουλάχιστον για τα είκοσι χρόνια που μπορεί να διατηρηθεί σε κατάψυξη το ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου είκοσι ιδιωτικές τράπεζες φύλαξης βλαστοκυττάρων, περισσότερες από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο. Οι τράπεζες αυτές φυλάσσουν πάνω από 100.000 δείγματα. Την ίδια στιγμή, οι δύο δημόσιες τράπεζες έχουν λίγο περισσότερα από 2.000 δείγματα από δωρεές γονιών. Τα 100.000 δείγματα των ιδιωτικών τραπεζών και τα 2.000 ευρώ που κοστίζει η φύλαξη εξηγούν τις 20 ιδιωτικές τράπεζες, αλλά είναι πιθανόν οι είκοσι ιδιωτικές τράπεζες να εξηγούν τα 100.000 δείγματα.

Οι αιματολόγοι υποστηρίζουν ότι με προσεκτικά επιλεγμένους δότες ο πληθυσμός της Ελλάδας μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του με μόνο 10.000 δείγματα. Τα 2.000 δείγματα των δημοσίων τραπεζών υποδεικνύουν τις ευθύνες της πολιτείας. Ταυτόχρονα, είναι εμφανές ότι τα 100.000 δείγματα των ιδιωτικών τραπεζών είναι προϊόν τόσο της ανασφάλειας που καλλιεργεί ένα «πλημμελές» στις υποχρεώσεις του κράτος, αλλά και της καλλιέργειας από την μεριά των ιδιωτών μιας ανάγκης για ασφάλεια (αίσθημα που γίνεται πιο σημαντικό όταν αφορά τα παιδιά) που μόλις πριν οκτώ χρόνια δεν υπήρχε και που τώρα αυτοί μπορούν να καλύψουν με μόλις 2.000 ευρώ.

 

Ξενογιαννακοπούλου: «Αναρχία στον χώρο της φύλαξης των βλαστοκυττάρων»

Στην Ελλάδα επικρατεί «μεγάλη παθογένεια κι αναρχία» στον χώρο των ιδιωτικών τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων, όπως παραδέχθηκε η υπουργός Υγείας, Μ. Ξενογιαννακοπούλου, σε πρόσφατη απάντηση σε ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Τ. Κουράκη. Παράλληλα, υποσχέθηκε νέο πλαίσιο μεταμοσχεύσεων και καλύτερη ενημέρωση των πολιτών. Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε με τη σειρά του την κατάργηση των ιδιωτικών τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων και την ενίσχυση των δύο δημοσίων τραπεζών, δεδομένης της δυνατότητας δημιουργίας εθνικού αποθεματικού για τις ανάγκες του πληθυσμού, καθώς και της κάλυψης των εξόδων φύλαξης από τα ασφαλιστικά Ταμεία. Έφερε μάλιστα ως παράδειγμα τη Γαλλία, που απαγορεύει την ύπαρξη ιδιωτικών εταιρειών φύλαξης βλαστοκυττάρων, αλλά και ποινικοποιεί τη μεταφορά τους σε ιδιωτικές τράπεζες του εξωτερικού, ως απώλεια πολύτιμων εθνικών πόρων.

 

«Ελευθερία του επιχειρείν»

Την άποψη των ιδιωτικών τραπεζών φύλαξης μας μεταφέρει ο Π. Βαγγελάτος από την Future Health, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες ιδιωτικής φύλαξης βλαστοκυττάρων στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, που έχει έδρα στην Μ. Βρετανία. Η Future Health έχει συλλέξει πάνω από 30.000 δείγματα από 43 χώρες σε όλο τον κόσμο και είναι η πρώτη τράπεζα που ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 2002.

Σε ερώτηση σχετικά με την επαρκή ενημέρωση των γονέων για τις πιθανότητες το δείγμα του παιδιού τους να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί λόγω της φύσης της ασθένειας, ο Π. Βαγγελάτος μάς απαντά ότι «οι γονείς λαμβάνουν  ενημερωτικό υλικό της τράπεζας σε έντυπη μορφή, όπου περιγράφονται  οι ασθένειες στις οποίες εφαρμόζεται θεραπεία με χρήση βλαστικών κυττάρων. Η απόφαση εφαρμογής θεραπείας με βλαστικά κύτταρα λαμβάνεται από τον θεράποντα ιατρό συνεκτιμώντας όλες τις παραμέτρους της κάθε περίπτωσης». Ο Π. Βαγγελάτος επισημαίνει ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα οι πελάτες της τράπεζας να έχουν πρόσβαση σε δείγματα άλλων πελατών, σε περίπτωση που το δικό τους δείγμα δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί, αλλά υπάρχει η δυνατότητα «να δωρίσουν το δείγμα τους σε κάποιον συνάνθρωπό τους, αν το επιθυμούν».

Στο καίριο ζήτημα της ύπαρξης ιδιωτικών τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων, κάτι που απαγορεύεται σε Γαλλία, Ιταλία ή Ολλανδία ο Π. Βαγγελάτος υποστηρίζει ότι «πρέπει να δίδεται η δυνατότητα επιλογής δημόσιας ή ιδιωτικής φύλαξης στους γονείς, σύμφωνα άλλωστε με την επίσημη άποψη της Ευρωπαϊκής Ομάδας για την ηθική στην επιστήμη και τις νέες τεχνολογίες πρέπει να υπάρχει 'ελευθερία επιλογής του ατόμου' και 'ελευθερία του επιχειρείν'». Προσθέτει ακόμα ότι «η ιδιωτική φύλαξη δεν επηρεάζει αρνητικά τη δημόσια φύλαξη, απλώς δίνει μία επιπρόσθετη δυνατότητα στους γονείς που το επιθυμούν. Άλλωστε η Future Health υποστηρίζει τη δημόσια φύλαξη έμπρακτα, με συνεργασία που έχει με τη δημόσια τράπεζα της Β. Ιρλανδίας».

 

Η ηθική παράμετρος

Η φύλαξη ενός δείγματος ομφαλοπλακουντιακού αίματος δημιουργεί και σειρά από ηθικά ζητήματα. Στην περίπτωση της ιδιωτικής τράπεζας, το αίμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για το παιδί και την οικογένειά του, χωρίς να είναι απολύτως σίγουρο ότι θα είναι χρήσιμο σε περίπτωση ασθένειας. Στη δημόσια τράπεζα υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα δείγματα για τη διερεύνηση της συμβατότητας. Τι μπορεί να συμβεί αν το δείγμα του παιδιού στην ιδιωτική και αποκλειστικά για την οικογένεια τράπεζα μπορούσε να σώσει μια ζωή αν ήταν γενικά προσβάσιμο; Και αν ένα παιδί που έχει δείγμα σε ιδιωτική τράπεζα σωθεί από δείγμα της δημόσιας τράπεζας, τι ηθικά διλήμματα θα αντιμετωπίσουν οι γονείς που αρνήθηκαν να 'δώσουν' το δείγμα το παιδιού τους στην κοινωνία;

 

Τι είναι το ομφαλοπλακουντιακό αίμα;

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι το αίμα που παραμένει στον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού. Είναι πλούσιο σε αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα, που βρίσκονται επίσης στον μυελό των οστών. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να μεταμοσχευθούν και να βοηθήσουν στην αναγέννηση κι επαναλειτουργία των κυττάρων του αίματος κι έτσι να αντιμετωπιστούν ασθένειες όπως λευχαιμίες, μεταβολικά νοσήματα, αυτοάνοσα νοσήματα, ανοσοανεπάρκειες, κ.ά. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα έχει διπλάσια πιθανότητα συμβατότητας μεταξύ των μελών μιας οικογένειας από τον μυελό των οστών, ενώ η εξεύρεση μοσχεύματος είναι πολύ πιο γρήγορη (10-20 ημέρες) σε σχέση με τον μυελό των οστών. Η πρώτη τέτοιου είδους μεταμόσχευση πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 1988 σε παιδί με αναιμία Fanconi.

Οι πληροφορίες προέρχονται από το site της Ελληνικής Τράπεζας Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος της Ακαδημίας Αθηνών (Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος)

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος