Ο δικός μου 6 λογος για τη συνταγογράφηση ουσίας / σκευάσματος.
Για να λύσουμε /διευθετήσουμε το οιοδήποτε θέμα πρέπει αρχικά να δούμε τις ρήζες του. Στο θέμα της υπερσυνταγογράφησης, της αδόκιμης, της ανεύθυνης, της, της συνταγογράφησης, δύο είναι κατά τη γνώμη μου οι κύριες αιτίες. Η ασχετίλα και η ηθική.
Με τη μεν ασχετίλα δεν ασχολούμαστε ποτέ, αν και μπορούσαμε να οργανώνουμε ελέγχους που στοχεύουν να την αναδείξουν και να οδηγήσουν τους άσχετους σε εκπαίδευση. Π.χ. Γράφω με κάθε φάρμακο πραζόλες για να προστατεύσω το στομάχι !!! Το κάνω γιατί άσχετος όντας, πίστεψα τους φαρμακάδες ή γιατί σκοπεύω στην τσέπη μου. Για την πρώτη περίπτωση, μία σχετική εκπαίδευσή μου –όπως γίνεται σε πολλές χώρες, όταν αναδειχθεί η ανεπάρκεια- θα με βελτίωνε. Αλλά κάτι τέτοιο απαιτεί συστηματικό –ουσιαστικό έλεγχο από επιστημονικά όργανα- κάτι που ποτέ δεν υπήρξε.
Αν είναι κατευθυνόμενη η συνταγογράφηση, έχουμε το ηθικό πρόβλημα. Ηθική ευθύνη έχουν οι πάντες. Υπουργείο που αλληθωρίζει. Εταιρίες που σπρώχνουν μέχρι τα άκρα. Γιατροί που λόγω αναγκών ή λατρείας του χρήματος ενδίδουν. Φαρμακοποιοί που –αφού το κέρδος είναι ποσοστιαίο- σπρώχνουν τα ακριβά φάρμακα και πάει λέγοντας.
Αν το πρώτο σκέλος είναι εύκολο να το διαχειριστούμε, αν και δεν θέλουμε, το δεύτερο είναι σχεδόν αδύνατον.
Ωστόσο, ειδικά για το δεύτερο, κάτι πρέπει να κάνουμε.
Την ηθική κανενός δεν μπρούμε να την αλλάξουμε.. Άρα μας μένει να δημιουργήσουμε αναχώματα ώστε να παρεμποδίζεται η έκφρασή της. Και σίγουρα τέτοια δεν μπορεί να είναι αυτά που είδαμε πρόσφατα περί δωδεκατημορίων και τέρμα. Τράβα κουρέψου.
Είναι η ποσόστωση των αντιγράφων? Θεωρητικά θα μπορούσε να είναι. Παραμένει όμως το ερώτημα: Είναι αξιόπιστα? Γίνεται ο έλεγχος βιοϊσοδυναμίας? Προσωπικά αν και πιστεύω ότι τα αντίγραφα θα έπρεπε να στηρίζονται δεν τα εμπιστεύομαι όλα. Μπορεί η επιστήμη να απαιτεί επιστημονική τεκμηρίωση και όχι πίστη. Μπορεί να υποτίθεται ότι αυτή την τεκμηρίωση την έχουμε αλλιώς δεν θα υπήρχε άδεια από ΕΟΦ, αλλά επιτρέψτε μου να πώ ότι δεν μου αρκεί για 2 λόγους. 1ον γιατί δεν πιστεύω ότι μετά την πρώτο έλεγχο ισοδυναμίας, ξαναελέγχει στ’ αλήθεια ο ΕΟΦ αν συνεχίζει η προϋπόθεση αυτή να υφίσταται. 2ον γιατί την υποψία αυτή μου την ενισχύει τόσο η εμπειρία του χώρου μας (ξεχάσατε τα ζυμαράκια θυροξίνης στο πρόσφατο παρελθόν?), όσο και προσωπικές εμπειρίες. Πρόσφατα, γεμάτος αγωνία ότι κάτι έπαθε το γαστρεντερικό του, μου ήρθε ασθενής με το χάπι πραζόλης ανά χείρας (σε πετσέτα για την ακρίβεια) να μου πεί ότι βγήκε ατόφιο στα κόπρανα και να τον ψάξω γιατί κάτι συμβαίνει με το γαστρεντερικό του (που να ήξερε όμως !!!). Από την άλλη σε ένα σκεύασμα σημαντικό ρόλο παίζουν και τα έκδοχα. Μπορεί να μην τα ξέουμε αναλυτικά, ξέρουμε όμως ότι τα έκδοχα του Χ σκευάσματος τα ανέχεται ή όχι ο ασθενής μας, κάτι που μπορεί να μην ισχύει και για ένα άλλο σκεύασμα.
Άρα? Που καταλήγουμε? Να μείνει ως έχει?
Πιστεύω ότι και η επιλογή της ουσίας με τον τρόπο που έχει τεθεί, θα οδηγήσει απλά σε ανατροχιοδρόμηση της διαδρομής που ακολουθούσε η διαπλοκή, ενώ το πρώτο σκέλος –την ασχετίλα- δεν θα την αντιμετωπίσει. Άρα θα βρεθούμε πάλι σύντομα στο ίδιο σημείο.
Προσωπικά πιστεύω ότι ένα σενάριο συνδυασμού ουσιών και σκευασμάτων –όπως θα το περιγράψω- θα ήταν και εφικτό και αποτελεσματικότερο στην αναχαίτιση της σκοπούμενης συνταγογραφίας, αφαιρώντας δυνατότητες διαπλοκής και από γιατρούς και από εταιρίες (θα παραμένει βέβαια ζητούμενο η συνέχιση επιλογής μοναδικών ακριβών ουσιών έναντι άλλων φθηνών –όπου αυτό είναι εφικτό- αλλά, ας αντιμετωπίζαμε το υπόλοιπο και αυτό θα μπορούσε να επανεξεταστεί στο μέλλον).
Πώς θα μπορούσε να είναι αυτό το μοντέλο?
Α. Για χρόνια νοσήματα, όπου ο ασθενής θα μπεί σε δια βίου ή μακροχρόνια αγωγή, η διάγνωση να μην αρκεί από τον προσωπικό του γιατρό, αλλά να επιβεβαιώνεται και από άλλον (επιτροπή? Κάτι θα βρούμε). Έτσι, δεν θα μπορεί ο καθ’ ένας να έχει π.χ. ως πρωτοπαθή λιπιδαιμία τον κάθε εξολοθρευτή της προβατίνας.
Β. Για πολύ ακριβά σκευάσματα (p.x. Humira) θα έπρεπε να υπάρχει γνώμη σχετικών –ευέλικτων –κατά νομαρχία ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ συμβουλίων και όχι να αρχίζει ο καθένας τέτοιες αγωγές. Στον Καναδά, σε συγγενή μου που χρειάστηκε κατά τον θεράποντα να μπεί τέτοια αγωγή, εξετάστηκε το θέμα σε τέτοιο συμβούλιο, όπου, ο θεράπων κλήθηκε να εξηγήσει τι αγωγές υπήρξαν έως τώρα και τι απέδωσαν ή δεν απέδωσαν, για να καταλήξει στην ανάγκη χρήσης αυτών των φαρμάκων. Και βέβαια, αφού είχαν προηγηθεί κλασικότερες αγωγές, χωρίς το επιθυμητό ή το δυνατόν επιτεύξιμο αποτέλεσμα, η αγωγή εγκρίθηκε.
Εκεί βέβαια είναι φτωχοί και μετράνε το κόστος/ όφελος, ενώ εμείς οι γαλαντόμοι ού χρείαν έχωμεν τούτων !!!
Γ. Ο γιατρός θα αναγράφει την ημερήσια δοσολογία και τη διάρκεια αγωγής (σε χρόνια νοσήματα = μηνιαία). Το σύστημα θα υπολογίζει –εκτυπώνει την ακριβή ποσότητα χαπιών, cc, ενέσεων κ.λ.π. και ο φαρμακοποιός με το ψαλιδάκι του θα δίδει την ακριβή ποσότητα (αυτό απαιτεί σ’ ορισμένα σκευάσματα προσαρμογή, αλλά αυτό είναι το ευκολότερο, αν υπάρχει βούληση για κάτι τέτοιο).
Δ. Να προκηρύσσει κάθε έτος το κράτος (ΕΟΠΥΥ ή και άλλοι φορείς) διαγωνισμό για κάθε ουσία, όπου θα δέχεται και θα επιλέγει 1. 2. 3. 4. 5. ή όσα απαιτείται σκευάσματα -ανάλογα την κατηγορία- με τα οποία θα συμβάλλεται σε συγκεκριμένη τιμή. Σε αυτά θεωρώ απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται α. ελληνικά προϊόντα, β. πρωτότυπα σε κάποια ποσόστωση που θα αποφασίσουμε δίκαια. Γιατί όσο και αν οι φαρμακοβιομηχανίες είναι έμποροι ψυχών, αν αποκλειστούν από την αγορά, ποιο κίνητρο θα έχουν για έρευνα νέων ουσιών? Η μήπως οι πολλές και μικρές εταιρίες αντιγράφων κάνουν έρευνα? Ή μήπως δεν τη χρειαζόμαστε γιατί γίνεται κρατική έρευνα? Ή μήπως δεν τη χρειαζόμαστε καθόλου την έρευνα?
Ε. Τα επιλεγμένα σκευάσματα θα είναι υποχρεωμένα να καταθέτουν έκθεση βιοδιαθεσημότητας και βιοϊσοδυναμίαςσε λογικά –τακτικά διαστήματα που θα ορίσουν ανεξάρτητοι επιστημονικοί φορείς.
Στ. Τα επιλεγμένα εισάγονται στην ηλεκτρονική βάση συνταγογράφησης από όπου με τυχαίο τρόπο ή με προκαθορισμένη αλληλουχία (π.χ. ο πρώτος που θα ζητήσει ρανιτιδίνη θα πάρει το Zantac, ο δεύτερος το Lumaren, o 3ος το … και πάλι από την αρχή. Αυτό δεν είναι αδύνατον (ίσως λίγο απαιτητικό, αλλά εφικτό για την τεχνολογία της πληροφορικής) και έτσι ο ιατρός θα επιλέγει την ουσία –κάτι επιστημονικώς ορθό, αλλά το σκεύασμα θα περνάει αυτόματα στην συνταγή και θα κόβει το δρόμο της διαπλοκής και στο γιατρό και στον φαρμακοποιό.
Μένει βέβαια ο δρόμος της διαπλοκής μεταξύ παραγόντων υπουργείου –επιτροπών επιλογής, αλλά αν γίνουν ηλεκτρονικά οι διαγωνισμοί, περιορίζεται και όταν θα υφίσταται θα αφορά λίγους εμπλεκόμενους, άρα και ευκολότερα αποκαλύψημους.
Βέβαια παραμένουν και άλλα δύο –σημαντικά προβλήματα. Το ένα είναι τα έκδοχα, το άλλο είναι το ότι οι ασθενείς –ειδικά οι ηλικιωμένοι- συνηθίζουν τα φάρμακά τους με το κουτί και θα μπερδεύονται.
Και τα δύο –ιδίως το δεύτερο- είναι σημαντικά προβλήματα. Μπορούμε όμως προς το παρόν να τα προσπεράσουμε σε ετούτο το σενάριο, αφού τα σενάρια της πολιτείας –ουσία ή αντίγραφα- το περιέχουν επίσης, χωρίς να απαντάνε σε κανένα άλλο ερώτημα.
Είμαι σίγουρος ότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε κάποιους πόρους και λίγο χρόνο να οργανωθεί, αλλά θα έφερνε θαυμαστά αποτελέσματα, χωρίς να υποβαθμίζει ούτε γιατρούς ούτε φαρμακοποιούς, ούτε ασθενείς.
Όπως είμαι σίγουρος ότι δεν θα δώ ούτε αυτή την ιδέα να προχωρά, ούτε κάποια άλλη που θα απαντούσε στα πολλά σημεία του προβλήματος με επιστημονικό και ορθολογικό τρόπο. Γιατί? Γιατί εδώ είναι ελλαδιστάν. Θέλουμε να μειώσουμε το ποσό που θα πληρώσουν τα Ταμεία. Ουδέν άλλο.
Και αφού μπορούμε να το κάνουμε με οριζόντιες περικοπές (του τύπου «δεν πληρώνω σεντ πέραν του 12τημορίου» ή με το «βάζω ουσίες και δώσε ότι φθηνότερο υπάρχει» ή με το «ελέγχω την υπερσυνταγογράφηση» και τρομοκρατώ (με ποια κριτήρια και ποιους επιστήμονες θα την ελέγχει? (Θα γράψω σχετικά κάποια στιγμή γι’ αυτό που είναι ένα άλλο μέγα θέμα), ή, ή, … τότε, γιατί να κάτσω να κάνω κάτι σωστό πολιτικά, ηθικά, κοινωνικά, επιστημονικά? Δεν είναι αυτό το ζητούμενο για τους σχεδιάζοντας εκπαιητές πολιτικούς, γι’ αυτό και τους αρκούν αυτά που εξήγγειλαν και νομοθέτησαν / νομοθετούν.