Γενικά > Γενική συζήτηση

Γλωσσικά θέματα

(1/6) > >>

Loumakis:
"Μήγαρις έχω άλλο στο νού πάρεξ ελευθερία και γλώσσα" (Διον. Σολωμός)

Ανοίγω αυτό το νήμα για να γράφουμε σχόλια και παρατηρήσεις πάνω σε γλωσσικά θέματα, λάθη γλωσσικά που έχουν γίνει συνήθεια και εχουν παγιωθεί κλπ.

Loumakis:
   Ακούμε σε διάφορα συνέδρια ή διαβάζουμε σε ιατρικά άρθρα  ότι  π.χ. η δακτυλίτιδα  εχει θετική  ινότροπο δράση στο μυοκάρδιο  ή  οι  β-αναστολείς εχουν αρνητική χρονότροπο και δρομότροπο δράση , τονίζουν δηλαδή το επίθετο στην προπαραλήγουσα. Είναι όμως αυτό σωστό;
   Από την γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (π.χ. απο  το ομώνυμο βιβλίο του Αχιλλέα Τζάρτζανου που είχαμε στο Γυμνάσιο) γνωρίζουμε  ότι τα εις  –ος σύνθετα, με πρώτο συνθετικό θέμα ονομαστικό και δεύτερο συνθετικό  θέμα ρηματικό, τονίζονται στο δεύτερο συνθετικό (στην παραλήγουσα) όταν εχουν ενεργητική σημασία και στο πρώτο συνθετικό (στην προπαραλήγουσα) όταν εχουν παθητική σημασία.
π.χ.  πατροκτόνος = αυτός που σκότωσε τον πατέρα του
        πατρόκτονος = αυτός που σκοτώθηκε από τον πατέρα του
        η πρωτοτόκος (γυνή) = η γυναίκα που γεννάει για πρώτη φορά
        ο πρωτότοκος (υιός) = ο γυιός που γεννήθηκε πρώτος
        ο κωπηλάτης = αυτός που κινεί, που θέτει σε κίνηση τα κουπιά
        η κωπήλατος (λέμβος) = η βάρκα  που κινείται, που παίρνει κίνηση από τα κουπιά
        παντογνώστης = αυτός που τα ξέρει όλα
        πασίγνωστος = αυτός που τον ξέρουν  όλοι
        λογογράφος = αυτός που γράφει λόγους
        χειρόγραφος = αυτός που έχει γραφεί  με το χέρι

   Στην προκείμενη περίπτωση, όταν λέμε ότι η δακτυλίτιδα εχει θετική ινοτροπο δράση, εννοούμε ότι η δακτυλίτιδα « τρέπει»,  μεταβάλλει  θετικά τη συσταλτικότητα των μυοκαρδιακών ινών, άρα πρέπει να τονίσουμε στο δεύτερο συνθετικό (ινοτρόπο). Λέγοντας ότι εχει ινότροπο δράση σημαίνει ότι η δακτυλίτιδα «τρέπεται», μεταβάλλεται  η ίδια από τις μυοκαρδιακές ίνες,  πράγμα άτοπο νοηματικά. Οταν λέμε και γράφουμε  ότι οι β-αποκλειστές έχουν  αρνητική χρονότροπο δράση, υπονοούμε ότι οι β-αποκλειστές τρέπονται, μεταβάλλονται αρνητικά από τον χρόνο ( τον καρδιακό ρυθμό), πράγμα παράλογο. Το ορθό και εδώ είναι ότι οι β-αποκλειστές εχουν αρνητική χρονοτρόπο και δρομοτρόπο δράση, εφ΄όσον αυτοί  μεταβάλλουν τον καρδιακό ρυθμό και την ταχύτητα αγωγής του ερεθίσματος και όχι το αντίστροφο.

EzeΤΡΟΛ:
Έχω την εντύπωση ότι το σφάλμα στη μετάφραση, προκλήθηκε από το γεγονός ότι οι δύο λέξεις της καθαρεύουσας (ινότροπος και ινοτρόπος), αποδόθηκαν στην καθομιλουμένη με μία και μοναδική, τη λέξη ινότροπη (αφού δεν υπάρχει η λέξη ..."ινοτρόπη").

Αυτό προήλθε από το γεγονός ότι δεν μας καλοστέκεται στην καθομιλουμένη ένα επίθετο θηλυκού γένους να έχει την "αρσενική" κατάληξη -ος. Π.χ., δεν λέμε η αξιότιμος κυρία ή η ευδόκιμος υπηρεσία, αλλά η αξιότιμη, η ευδόκιμη, κ.ο.κ.

Σε περιπτώσεις όμως σαν αυτές της παραπάνω καταχώρησης, προκύπτει σίγουρα εννοιολογική αστοχία και συγχαρητήρια στον κ. Λουμάκη για την παρατήρηση.

Loumakis:
   Διαβάζουμε συχνά σε διαφορα  καρδιολογικά άρθρα ότι μερικά αντιαρρυθμικά φάρμακα έχουν,  παράδοξα, προαρρυθμική δράση και μου γεννήθηκε η εντύπωση ότι δημιουργούν μία βιοχημικά ή παθοφυσιολογικά ιδιαίτερη κατάσταση που οδηγεί στη συνέχεια σε  αρρυθμίες, δηλαδή ένα πρόδρομο στάδιο πριν την εμφάνιση της αρρυθμίας. Οσο και να έψαχνα όμως στο άρθρο δεν κατόρθωνα να διαπιστώσω ποια είναι τα ιδιαίτερα παθοφυσιολογικά ή ηλεκτροφυσιολογικά ή βιοχημικά ή όποια άλλα τελοσπάντων χαρακτηριστικά αυτού του εισαγωγικού στην αρρυθμία σταδίου. Συνειδητοποίησα τελικά ότι ο όρος «προαρρυθμικός» προήλθε από την επιπόλαια απόδοση στα Ελληνικά του αγγλικού όρου «proarrhythmic». Όμως στα Αγγλικά το πρόθεμα pro- δεν έχει την έννοια του προηγούμενου, του πρόδρομου, του εισαγωγικού , αλλά την έννοια της ενίσχυσης, της υποστήριξης, της προαγωγής αυτού που δηλώνει το δεύτερο συνθετικό π.χ. pro-american = φιλοαμερικανός ( σε αντιδιαστολή με το anti-american = αντιαμερικανός), pro-democracy laws = νόμοι υπέρ της δημοκρατίας, νόμοι που προάγουν, που ενισχύουν τη δημοκρατία. Επομένως η ορθή απόδοση του όρου proarrhythmic είναι «αρρυθμιογόνος» (θα ήταν σολοικισμός να το μεταφράσουμε «φιλοαρρυθμικός»)
   Το ίδιο λάθος εχει γίνει με την απόδοση στα Ελληνικά του όρου probiotic (μικροοργανισμοί που εισαγόμενοι σε έναν οργανισμό ενισχύουν, ευνοούν την υγεία του ξενιστή) με τον όρο «προβιοτικά». Μάλιστα στην περίπτωση αυτή δημιουργήθηκε μπλέξιμο και σύγχυση όταν αργότερα προέκυψε και ο όρος prebiotic  (ουσίες που διεγείρουν την ανάπτυξη μικροβίων του εντέρου ), που αποδόθηκε αναγκαστικά ως «πρεβιοτικά»(!)
   Παρόμοια, ο όρος ''προφλεγμονώδης'' αποτελεί λανθασμενη μετάφραση της λέξης ''proinflammatory'', αντί του εννοιολογικά ορθού ''φλεγμονογόνος''.

   Ολοι γνωρίζουμε ότι στην στεφανιαία νόσο και στην καρδιακή ανεπάρκεια έχουν θέση τα ''νιτρώδη''. Αν διαβάσει κανείς αγγλική βιβλιογραφία , αυτά αναφέρονται ως “nitrates”. Ομως , οσοι εχουν καποιες βασικές γνώσεις της χημικής ονοματολογίας στα Αγγλικά, γνωρίζουν ότι οι καταλήξεις που υποδηλώνουν ανόργανες ρίζες, αποδίδονται ως εξής στα Ελληνικά:
 -ate  = -ικός π.χ. sulphate = θειϊκός
 -ite = -ώδης π.χ. sulphite = θειώδης
 -ide = -ούχος π.χ. sulphide =  θειούχος
   Επομένως τα nitrates  δεν είναι νιτρώδη, αλλά νιτρικά. Αντίθετα, όντως νιτρώδες είναι το νιτρώδες αμύλιο (amyl nitrite), που δίδεται ως αντίδοτο σε δηλητηρίαση από κυανιούχα (cyanides).

   Θα μου πείτε , ψάχνω ψύλλους στ’ άχυρα. Πράγματι, σε μια χώρα και μια εποχή που έχουν επικρατήσει άλλες αξίες (χρήμα, προβολή, δύναμη, εξουσία κλπ.), αυτά μοιάζουν αστείες νοητικές ενασχολήσεις κάποιων αξιοπερίεργων ιδιόρρυθμων τύπων.

Argirios Argiriou:


Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Πλοήγηση

[0] Λίστα μηνυμάτων

[#] Επόμενη σελίδα