Γενικά > Γενική συζήτηση
Γλωσσικά θέματα
Loumakis:
Στο 8ο Παμπελοποννησιακό Συμπόσιο Γενικής Ιατρικης ο καθηγητης Θεόδωρος Μουντοκαλάκης στα πλαίσια διάλεξης του για την αντιμετώπιση της υπέρτασης υποστήριξε την άποψη ότι ο όρος "evidence-based medicine" πρέπει να μεταφράζεται "ιατρική βασισμένη σε ενδείξεις". Μάλιστα επιχειρηματολόγησε κατά της απόδοσης του όρου ως "ιατρική βασισμένη σε αποδείξεις" που χρησιμοποιείται από άλλους συγγραφείς ότι είναι άστοχος, διότι στην ιατρική δεν έχουμε ποτέ αποδείξεις. Στο τέλος της ομιλίας διατύπωσα την αντίρρηση μου λέγοντας ότι ούτε αυτή η μετάφραση είναι σωστή και αλλοίμονο εάν δίναμε σε ασθενείς φαρμακευτικές θεραπείες, συχνά με παρενέργειες, βασισμένοι απλά και μόνο σε ενδείξεις. Αλλωστε, εάν θέλουμε να είμαστε ακριβείς από γλωσσική άποψη: απόδειξη = proof , ένδειξη = clue. Επομένως ούτε η μία, ούτε η άλλη απόδοση είναι σωστές. Evidence στα Αγγλικά σημαίνει "αποδεικτικό στοιχείο, τεκμήριο" και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο όρος "evidence-based medicine" πρέπει να αποδίδεται "ιατρική βασισμένη σε τεκμήρια" ή "ιατρική βασισμένη σε αποδεικτικά στοιχεία".
deleteduser:
Μαλλον εκ της διαδικασίας και του αποτελέσματος η ερμηνεία του Μουντοκαλακη και εκ των ευγενων προσδοκιών η δική σου. Ανεξάρτητα με το τι πιστευει ο καθένας η ερμηνεία του καθηγητή έχει - όπως πάντα- και εναν κριτικο και παιδευτικό ρολο. Για όσους τουλάχιστον από εμάς (είτε λόγω απειριας και ανασφάλειας είτε λογω ανικανότητας) χρησιμοποιουμε τα guidelines ως τυφλοσουρτη.
Για να σου κανω την καρδια να δεχτώ τον ορισμό ιατρική βασισμένη σε ευρηματα. Παρεμπιπτόντως στα Αγγλικά η λεξη evidence έχει και τις δύο ερμηνειες.
Loumakis:
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Ηχηρή παρέμβαση του ακαδημαϊκού Γεωργίου Μπαμπινιώτη, ο οποίος σε συνέντευξη που έδωσε στον αμερόληπτο δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα είπε –μεταξύ άλλων:
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Η ελληνική γλώσσα κατακρεουργείται καθημερινά. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Διαρκώς ακούμε για την κατάληψη της βίλα Αμαλίας ή ότι έγινε ανακατάληψη της βίλα Αμαλία.
Και σας ρωτώ. Η λέξη βίλα δεν κλίνεται;
Αν δεν το γνωρίζετε η βίλα προέρχεται από το ιταλικό villa και είναι λέξη ελληνοποιημένη, όπως η κατσαρόλα, όπως οι ολυμπιονίκες της άρσης βαρών.
Και πρέπει να κλίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής.
Δε λέμε: Το καπάκι της κατσαρόλα.
Ούτε θα πούμε: Αυθαίρετες οι βίλα των υπουργών.
Για να το καταλάβετε καλύτερα θα σας αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα: Τη Μαρία Κάλλας.
Η Κάλλας, όπως γνωρίζετε, ήταν Ελληνίδα. Ως Ελληνίδα η γενική του ονόματος της είναι: Της Μαρίας Κάλλας. Και όχι της Μαρία Κάλλας.
Αντίστοιχα πρέπει να λέμε: Η κατάληψη της βίλας Κάλλας και όχι της βίλα Κάλλας.
ΤΣΙΜΑΣ: Μπορεί αυτό να συμβαίνει επειδή γράφεται με λατινικούς χαρακτήρες. Villa Amalias.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κι αυτό είναι λάθος. Τι ήταν η Αμαλία; Βασίλισσα της Αγγλίας;
ΤΣΙΜΑΣ: Βίλα Αμαλίας, λοιπόν.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ακριβώς! Η βίλα, της βίλας, οι βίλες, των βιλών.
ΤΣΙΜΑΣ: Και τι έχετε να πείτε για το χαρακτηρισμό «μαλακισμένα» που ακούστηκε στον αέρα από γνωστό δημοσιογράφο;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Καθόλου δε με ξάφνιασε… Ουδείς φαυλότερος των πολιτικών, αν δεν υπήρχαν οι δημοσιογράφοι… Η έκφραση του κυρίου δεν ήταν μόνο απρεπής, αλλά και σημειολογικά εσφαλμένη… Θα σας εξηγήσω…
Το «μαλακισμένος» είναι μετοχή του ρήματος: Μαλακίζομαι. Αυτό προέρχεται από το αρχαίο: Μαλακία, παράγωγο της λέξεως «μαλακός».
Καθόλου νεολογισμός δεν είναι αυτές οι λέξεις. Σας θυμίζω το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο: «Και περιήγεν ο Ιησούς τας πόλεις πάσας και τας κώμας, διδάσκων εν ταις συναγωγαίς αυτών και κηρύσσων το ευαγγέλιον της βασιλείας και θεραπεύων πάσαν νόσον και πάσαν μαλακία.»
Αλλά η ρίζα της λέξης είναι αρχαιοελληνική.
Στην Αρχαία Ελλάδα συνηθιζόταν η έκφραση: «Μαλάκας πολίτης», η οποία ήταν συνώνυμη του «ιδιώτης».
Ιδιώτης ήταν ο πολίτης που δεν ασχολείτο με τα πολιτικά.
Η ιδιωτεία, για τους αρχαίους ημών προγόνους, ήταν κατάπτυστη. Εξ ου και το λατινογενές idiot, το οποίο προέρχεται από τον ιδιώτη και σημαίνει ηλίθιος.
Ο ιδιώτης περιφρονητικά αποκαλείτο μαλάκας πολίτης.
Και ακόμα πιο πίσω αν κοιτάξουμε, στα ομηρικά έπη θα βρούμε την έκφραση: «Αιδώς, Αργείοι».
Αυτή προέρχεται από την Ιλιάδα:
«Αιδώς γαρ εν κακοίσιν ουδέν ωφελεί. Η γαρ σιωπή τω λαλούντι σύμμαχος.»
Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως εξής: Το να δείχνεσαι ντροπαλός ανάμεσα σε κακούς δεν ωφελεί καθόλου, γιατί η σιωπή η δική σου γίνεται τότε σύμμαχος του κακού, που φλυαρεί.
Αν, με λίγα λόγια, εσύ ακούς τους φαύλους και δε μιλάς γίνεσαι σύμμαχος τους.
Αρχικά η έκφραση ήταν: «Αιδώς, μαλάκες».
Αλλά με τα χρόνια εκφυλίστηκε σε αυτό που όλοι γνωρίζουμε.
Ας μου πει, λοιπόν, ο κύριος Καμπουράκης. Ποιοι είναι οι ιδιώτες, ποιοι είναι οι μαλάκες που σιωπούν, ποια είναι τα μαλακισμένα της εποχής μας;
Οι καταληψίες των βιλών ή οι έχοντες το ακατοίκητο τηλεθεατές του Μέγκα και των υπόλοιπων καναλιών;
ΤΣΙΜΑΣ: Το Μέγκα είναι αμερόληπτο, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Φυσικά! Και ο κώλος της μαϊμούς είναι πράσινος.
ΤΣΙΜΑΣ: Σας βρίσκω λίγο επιθετικό.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κι εγώ σας βρίσκω αρκετά ηλίθιο, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα.
ΤΣΙΜΑΣ: Ας πούμε κάτι άλλο… Τι γνώμη έχετε για τη δήλωση βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ευθαρσώς είπε ότι είναι αναρχικός, ενώ ο πρόεδρος του κόμματος, την ίδια μέρα, δήλωσε ότι είναι νοικοκυραίοι κι αυτοί.
Αυτό δεν είναι οξύμωρο;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Καταρχάς κάνατε λάθος χρήση του επιρρήματος ευθαρσώς, το οποίο δηλώνει θάρρος, ενώ εσείς, έτσι πιστεύω, θέλατε να δείξετε το θράσος του… Όσον αφορά το οξύμωρο της δήλωσης… Όχι! Καθόλου! Που το βλέπετε το οξύμωρο;
ΤΣΙΜΑΣ: Μα… Αναρχικός νοικοκυραίος;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Και λοιπόν; Δε γνωρίζετε το βιβλίο του Πεσόα «Ο αναρχικός τραπεζίτης»; Αυτό δεν είναι οξύμωρο;
ΤΣΙΜΑΣ: Δεν το έχω διαβάσει, οπότε δεν μπορώ να πω.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κακώς! Θα έπρεπε να διαβάζετε και μερικά βιβλία, εσείς οι δημοσιογράφοι, αντί μόνο να γράφετε… Θα σας εξηγήσω: Ο αναρχικός νοικοκυραίος είναι ένας άμεσα νοικοκυραίος, ο οποίος αντιμάχεται τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος από τον πυρήνα του, την ίδια την οικογένεια.
ΤΣΙΜΑΣ: Σας βρίσκω πολύ αριστεριστή, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Σταματήστε να λέτε "σας βρίσκω", γιατί αρχίζω να πιστεύω ότι μου παίρνει συνέντευξη η Μενεγάκη… Και ναι! Είμαι αριστεριστής. Γιατί, καταρχάς, δεν είμαι διορισμένος σε κανένα υπουργείο. Αν με ξανακάνουν υπουργό παιδείας θα ανασκευάσω τις δηλώσεις μου.
Και ναι, είμαι αριστεριστής, γιατί… Είμαι ακαδημαϊκός.
Οι ακαδημαϊκοί κύκλοι, όπως και οι εκκλησιαστικοί, είναι κύκλοι ομόκεντροι της εξουσίας.
Έτσι, αφού αντιλαμβάνομαι μια αλλαγή προς την αριστερά, προετοιμάζομαι να ακολουθήσω το ρεύμα της εποχής μου.
Κανένας ακαδημαϊκός ή καταξιωμένος διανοούμενος δεν είναι, ποτέ, ριζοσπαστικός.
Δείτε την κυρία Κική Δημουλά. Δέκα μέρες πριν τις εκλογές του Ιουνίου υπέγραψε δήλωση νομιμοφροσύνης, μαζί με άλλους τριάντα, εκείνο το περιβόητο: «Τολμήστε!»
Τώρα, που βλέπει ότι η παλίρροια αλλάζει, μιλάει στα ξένα περιοδικά για χάος.
Προετοιμάζεται κι εκείνη για την αλλαγή εξουσίας και νοοτροπίας.
Αν ήταν η Χρυσή Αυγή που διεκδικούσε την εξουσία η κυρία Δημουλά θα γινόταν ένας άλλος Έζρα Πάουντ. Και διαβάστε κάνα βιβλίο για να καταλάβετε τι εννοώ.
ΤΣΙΜΑΣ: Δηλαδή πιστεύετε ότι η διανόηση συμπορεύεται με την εξουσία, ανεξαρτήτως του… χρώματος της;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Πάντα! Η αποδεχτή διανόηση. Οι λογοτέχνες, οι λόγιοι, οι καλλιτέχνες και πανεπιστημιακοί που προβάλλονται και προοδεύουν, γιατί αλλιώς θα βρισκόντουσαν στα ρείθρα της επικαιρότητας.
ΤΣΙΜΑΣ: Υπάρχει κάποιος λογοτέχνης που πιστεύετε ότι βρίσκεται εκτός… νομιμότητας;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Τώρα πια, μόνο οι μπλογοτέχνες.
ΤΣΙΜΑΣ: Ορίστε;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Οι μπλόγκερ… Γιατί αυτοί δρουν ανεξέλεγκτα.
ΤΣΙΜΑΣ: Οι μπλόγκερ… Υπάρχει κάποιος που ξεχωρίζετε από αυτούς;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Πολλοί… Ο μόνος που μου έρχεται τώρα στον νου είναι ο Γελωτοποιός, ο οποίος πρέπει να βελτιώσει το συντακτικό του και να μην παρασύρεται από την κυκλοθυμικότητα του, αλλά κατά τα άλλα είναι αξιόλογος.
ΤΣΙΜΑΣ: Γελωτοποιός, λοιπόν…
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Το σημειώσατε; Για να το ψάξει η δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος;
ΤΣΙΜΑΣ: Με προσβάλετε, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ελάτε, κύριε Τσίμα, ας είμαστε ειλικρινείς. Όλοι το ξέρουν ότι είστε ρουφιάνοι.
ΤΣΙΜΑΣ: Διακόπτουμε για διαφημίσεις και θα συνεχίσουμε με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ναι! Πως θα μάθουν τα παιδιά να ανάβουν φωτιές για να ζεσταίνονται.
ΤΣΙΜΑΣ: Διακόπτουμε…
EzeΤΡΟΛ:
--- Παράθεση ---Άρα, όποιος πρόλαβε, "τον Κύριο είδε"...
--- Τέλος παράθεσης ---
Οίδε, που σημαίνει γνώρισε.
Loumakis:
Παρακολουθούσα προχθες τις ειδησεις για το ναυαγιο της Αδριατικης από ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι . Ο ρεπόρτερ είπε τα εξής: « …Οι επιβάτες διακομίζονται στην Ιταλία , όπου τους παράσχουν τις πρώτες βοήθειες..» . Και λίγο αργότερα: «…τα διεθνή ΜΜΕ αναπαραγάγουν αυτά τα σενάρια...». Ο ρεπόρτερ προφανώς δεν γνωρίζει ότι από τη στιγμή που χρησιμοποιεί ενεστώτα χρόνο, οι σωστές εκφράσεις είναι «παρέχουν» και «αναπαράγουν» αντίστοιχα. Οι τύποι «παράσχουν» και «αναπαραγάγουν» χρησιμοποιούνται στον στιγμιαίο μέλλοντα και την υποτακτική αορίστου.
Βέβαια έχουμε συνηθίσει στην κακοποίηση της Ελληνικης γλώσσας από κάποιους αμαθείς δημοσιογράφους. Δεν την εχουμε συνηθίσει όμως και από δημόσια πρόσωπα, όπως ο υπουργός Ναυτιλίας Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος αργότερα σε συνέντευξη του είπε τα εξής: «…το (φλεγόμενο) πλοίο εχουν προσεγγίσει και συνδράμουν πλοία και αεροπλάνα διάσωσης..». Και πάλι το ίδιο λάθος. Στον ενεστώτα το ορθό είναι «συντρέχουν», ο τύπος «συνδράμουν» είναι για τον μέλλοντα.
Θα μου πείτε, αυτοί εδώ κακοποιούν χωρίς δισταγμούς μια ολόκληρη χώρα δέκα εκατομμυρίων, στην κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας θα «κώλωναν»;
Αν το θέτετε έτσι, έχετε δίκιο.
Πλοήγηση
[0] Λίστα μηνυμάτων
[#] Επόμενη σελίδα
Μετάβαση στην πλήρη έκδοση