Καθημερινή, 04-12-2011
Του Πάσχου Mανδραβέλη.Πατριωτική δεξιά δεν υπάρχει. Ολες οι παρατάξεις είναι πατριωτικές, απλώς έχουν διαφορετικές απόψεις για το πώς εξυπηρετείται καλύτερα το εθνικό συμφέρον. Δεν θα ασχοληθούμε με εκείνους που πιστεύουν ότι σε μια χώρα τύπου Αλβανίας του Χότζα είναι το μέλλον της Ελλάδας. Υπάρχουν, όμως, εκείνοι που πιστεύουν ότι μόνο μέσω της ευρωπαϊκής πορείας η Ελλάδα διασφαλίζεται στον πολύπλοκο σημερινό κόσμο και έχει περισσότερες πιθανότητες ευημερίας, και οι άλλοι που πιστεύουν ότι η καθ’ ημάς ανατολή εγγυάται τα πάντα. Οι πρώτοι έχουν την ιστορία με το μέρος τους, οι δεύτεροι τη φαντασία. Οι πρώτοι κάνουν ένα τακτικό λάθος και ίσως να έχει να κάνει με μικροπολιτικούς σχεδιασμούς. Δεν εξηγούν ότι η ένταξη της Ελλάδος στον δυτικό κόσμο είναι ένα διαρκές πάρε-δώσε· απλώς ό,τι κατακτάμε λόγω της συμμετοχής στην Ευρώπη το προπαγανδίζουν ως δική τους επιτυχία, και ό,τι πρέπει να διορθώσουμε το φορτώνουν στην Ευρώπη. Οι δεύτεροι κάνουν στρατηγικά λάθος. Δεν υπάρχει καμιά ανατολή που να θέλουμε να μοιάσουμε και όποια ανατολή είχε μείνει στον αραβικό κόσμο προσπαθεί με αιματοχυσίες να γίνει δύση.
Η διαμάχη για τον προσανατολισμό της χώρας γεννήθηκε μαζί με το νέο ελληνικό κράτος. Πέρασε κύματα πολλά και πήρε άλλες τόσες μορφές. Στη σύγχρονη ιστορία εμφανίσθηκε ξεκάθαρα στο ΠΑΣΟΚ κατά τη σύγκρουση μεταξύ εκσυγχρονιστών και του συνασπισμού, «εθνικοπατριωτών», «τριτοδρομικών» κ.λπ. Το σημείο τομής των δύο «μετώπων» στο ΠΑΣΟΚ έχει να κάνει κυρίως με τη στάση τους απέναντι στη Δύση. Οι εκσυγχρονιστές έχουν ως πολιτικό προσανατολισμό και ιδεολογική αναφορά τη Δύση. Οι υπόλοιποι, αφού έχασαν τις χώρες πρότυπα του «Τρίτου Δρόμου» (Γιουγκοσλαβία, Λιβύη, Ιράκ) τώρα ορίζονται απλώς από αντικαπιταλισμό-κρατικισμό, σαφέστατο αντιαμερικανισμό και άρρητο αντιδυτικισμό, ο οποίος δεν έχει γίνει ακόμη αντιευρωπαϊσμός μόνο και μόνο επειδή η Ε.Ε. επιδοτεί (άμεσα ή έμμεσα) ένα μεγάλο κομμάτι της εκλογικής τους πελατείας.
«Λαϊκιστική Δεξιά»
Αυτή η γραμμή άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα ευδιάκριτη και στη Νέα Δημοκρατία. Εχει επίσης σημείο τομής τη στάση απέναντι σε ό,τι εκφράζει η Δύση. Αν θέλαμε να ονοματίσουμε τις δύο συνιστώσες θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε τους όρους «φιλελεύθερη» και «λαϊκή» Δεξιά, αλλά με τον τρόπο που πολιτεύεται πλέον ο κ. Σαμαράς, ο όρος «λαϊκιστική Δεξιά» είναι πιο περιεκτικός.
Η «λαϊκιστική Δεξιά» έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το επονομαζόμενο βαθύ ΠΑΣΟΚ αλλά και την Αριστερά, αλλά ο εφηρμοσμένος (κι όχι πάντα ρητός) αντιδυτικισμός της πρώτης έχει εντελώς διαφορετικές ρίζες από τη δεύτερη. Ενώ ο αντιδυτικισμός της Αριστεράς πηγάζει από μια ψυχολογικού τύπου άρνηση του μεταψυχροπολεμικού κόσμου (και των συντετριμμένων ονείρων της νιότης), ο αντιδυτικισμός της Δεξιάς πηγάζει από τα συντηρητικά ανακλαστικά της παράταξης, αφού ο μόνος πλέον «απειλητικός» φορέας κοινωνικών αλλαγών στη χώρα μας είναι η Δύση και ό,τι αυτή πρεσβεύει. Για παράδειγμα: η παγκοσμιοποίηση θεωρείται από την «αντιεκσυγχρονιστική Αριστερά» κάτι σαν εξαγωγή της καπιταλιστικής επανάστασης, ενώ από τη «λαϊκιστική Δεξιά» είναι απειλή για τις παραδόσεις μας.
Διαχωριστικές γραμμές
Αν θέλαμε να το δούμε πολύ σχηματικά, θα λέγαμε ότι η «φιλελεύθερη Δεξιά» θεωρεί το άτομο -κατά τις επιταγές της δυτικής παράδοσης- φορέα κατ’ αρχήν αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων, ενώ η «λαϊκιστική Δεξιά» θεωρεί το άτομο φορέα κατ’ αρχήν υποχρεώσεων απέναντι στην κοινότητα (στην περίπτωσή μας εθνική κοινότητα) και μετά φορέα δικαιωμάτων.
Οι διαχωριστικές γραμμές εντός των κομμάτων δεν πρέπει να θεωρηθούν ευθείες ή τείχη αδιαπέραστα. Θολώνουν πολλές φορές ανάλογα με το θέμα που συζητείται, ή την πολιτική συγκυρία (ειδικά στις εκλογές). Υπάρχουν όμως κοινές στάσεις ένθεν κακείθεν σε μύρια όσα θέματα, τις οποίες πρέπει να δούμε προσεκτικά για να κατανοήσουμε τις βαθύτερες αλλαγές που σημειώνονται στο ελληνικό κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι...
Κράτος: Για τους φιλελεύθερους όσο λιγότερο τόσο καλύτερα. Αρνούνται κάθε παρέμβαση σε κοινωνικοπολιτικές διεργασίες και είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί στον οικονομικό παρεμβατισμό. Αν και οι κύριοι εκφραστές του χώρου στιγματίστηκαν από τον όρο «νεοφιλελεύθεροι» -που στο φαντασιακό του μέσου Ελληνα σημαίνει θαυμαστής του νόμου της ζούγκλας (της αγοράς)- ο υπερατλαντικός «λιμπερταριανισμός» (που θέλει το κράτος απλώς νυχτοφύλακα) δεν εξεφράσθη ποτέ πολιτικά. Θεωρούν, για παράδειγμα, το κράτος πρόνοιας ευρωπαϊκό κεκτημένο. Απλώς ζητούν περισσότερη πρόνοια και λιγότερο κράτος.
Για τη «λαϊκιστική Δεξιά» το κράτος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικής οργάνωσης, τον μόνο αξιόπιστο φορέα που μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, τα «ατυχήματα» και τις απειλές -εσωτερικές κι εξωτερικές- σε μια χώρα. Σε αντίθεση με τους φιλελεύθερους (που πιστεύουν ότι από τη φύση του το κράτος παράγει σπατάλες, γραφειοκρατία κ.λπ.), οι εκφραστές της «λαϊκιστικής Δεξιάς» πιστεύουν ότι οι αδυναμίες που εμφανίζει το ρωμαίικο γκουβέρνο δεν είναι δομικές, αλλά οφείλονται στην ανηθικότητα, στην κακή οργάνωση κ.λπ.
Θρησκεία: Παρά το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων είναι Ορθόδοξοι, οι φιλελεύθεροι πιστεύουν ότι η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να αντιμετωπίζει όλες τις θρησκείες όχι κατά τον ίδιο, αλλά κατά ίσο τρόπο. Η Δυτική παράδοση, την οποία οι φιλελεύθεροι ασπάζονται, θέλει σαφέστατο διαχωρισμό Εκκλησίας και κράτους. Πιστεύουν ότι όταν η θρησκεία εμπλέκεται με την πολιτική, χαμένες βγαίνουν και οι δύο.
Για τη «λαϊκιστική Δεξιά» η Ορθοδοξία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του Εθνους και γι’ αυτό τον λόγο αποτελεί συνταγματικά την επίσημη θρησκεία του κράτους και πρακτικά κάτι περισσότερο ισότιμη από τις άλλες. Οποιοσδήποτε θίξει την Ορθοδοξία (ή τους φορείς της) δρα αντεθνικά - άσε που τιμωρείται κι εκλογικά.
Παράδοση: Οι φιλελεύθεροι πιστεύουν ότι η παράδοση (που ξεπηδά κυρίως από το Βυζάντιο) αποτελεί το βασικό συστατικό της πολιτισμικής μας ιδιαιτερότητας, μια ιδιαιτερότητα που πρέπει να βρίσκει διαρκώς νέους τρόπους έκφρασης, διότι η στείρα αναπαραγωγή απλώς θα εκφυλίσει όλο τον δυναμισμό που αυτή η παράδοση κουβαλάει.
Η «λαϊκιστική Δεξιά» στέκεται με δέος σε οτιδήποτε παραδοσιακό, ελπίζοντας πως τα κύματα των νέων προκλήσεων δεν θα αγγίξουν την «ψυχή του Εθνους». Είναι κριτική σε κάθε είδους νεωτερισμό, θέλοντας να προστατεύσει τα «ιερά και όσια της φυλής».
Ετερότητα: Για τους φιλελεύθερους είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ατόμου, αλλά και γονιμοποιητική διαδικασία μέσα στην κοινωνία. Πιστεύει πως το χωνευτήρι διαφορετικών πολιτισμικών παραδόσεων που υπήρξαν ιστορικά οι ΗΠΑ, βοήθησε σημαντικά την οικονομική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
Για τη «λαϊκιστική Δεξιά» είναι απειλή. Οι κάθε είδους μειονότητες ιστορικά χρησιμοποιήθηκαν για την πρόκληση πολέμων, εδαφικών διεκδικήσεων και κάθε είδους αναταραχή. Το «η Ελλάδα δεν είναι Λουξεμβούργο που δεν έχει την Τουρκία δίπλα του», μεταφράζεται (σε ό,τι αφορά τις μειονότητες) ότι η «Ελλάδα δεν είναι ΗΠΑ, που δεν έχουν ούτε Τουρκία, ούτε Σκόπια, ούτε Αλβανία, ούτε Βουλγαρία δίπλα τους».
Διπλωματία και φαντάσματα
Η φιλελεύθερη Δεξιά έχει σαφή δυτικό προσανατολισμό και είναι υπέρ της προσεκτικής προσέγγισης με την Τουρκία. Βλέπει τον «ψυχρό πόλεμο» των δύο χωρών (με τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες) ως τροχοπέδη στον εκσυγχρονισμό και στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Είναι εξαιρετικά προσεκτική στη διατύπωση θέσεων, επειδή οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αγγίζουν δικαιολογημένες ευαισθησίες του χώρου. Τρέμει μια ισλαμική Τουρκία, κάτι που θα καθιστούσε πιθανώς τη χώρα μας ένα Ισραήλ του Αιγαίου. Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες διεθνείς σχέσεις της χώρας, πιστεύει ότι η ανθηρή οικονομία είναι το «κλειδί» για την πολυπόθητη «υπερήφανη εξωτερική πολιτική».
Η «λαϊκιστική Δεξιά» ξεκινά από το αξίωμα ότι το παρελθόν αποτελεί τον μόνο αξιόπιστο οδηγό για το μέλλον. Βλέπει τις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας ως παίγνιο μηδενικού αθροίσματος: κάθε κέρδος για τη γείτονα είναι απώλεια για την Ελλάδα. Θεωρεί σχεδόν αναπόφευκτη τη σύγκρουση κι απλώς θέλει να είναι η χώρα μας σε πλεονεκτική θέση όταν έρθει η ώρα. Φλερτάρει με την προοπτική μιας ακραίας ισλαμικής Τουρκίας, επειδή έτσι η Ελλάδα θα γινόταν de facto σύνορο της Δύσης και αγαπημένο παιδί των Δυτικών. Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες διεθνείς σχέσεις, βλέπει τρία πράγματα: απειλές, απειλές, απειλές. Κάποιες ελάχιστες είναι τεκμηριωμένες και οι περισσότερες «στοιχειοθετούνται» με βάση μόνο τα φαντάσματα του παρελθόντος. Ετσι, για παράδειγμα, εγκλωβίστηκε η εξωτερική πολιτική στα μυθικά «ισλαμικά τόξα» στα Βαλκάνια με τρομαχτικές διπλωματικές και οικονομικές απώλειες, όπως επίσης και στα «σχέδια» περί διμέτωπου αγώνα εναντίον της Τουρκίας, που είχε ως αποτέλεσμα την περιπέτεια με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Η παγκοσμιοποίηση ως ευκαιρία και ως απειλή
Οι Φιλελεύθεροι θεωρούν την παγκοσμιοποίηση αναπόφευκτη διαδικασία και σε κάποιες πλευρές λυτρωτική από παλιές πληγές του παρελθόντος. Πιστεύουν ότι οι κοινωνίες μπορούν να επηρεάσουν βραχυπρόθεσμα μόνο τις επιπτώσεις που θα έχει αυτό το ιστορικό προτσές που πήρε το όνομα «παγκοσμιοποίηση». Είναι αναφανδόν υπέρ της τεχνολογικής παγκοσμιοποίησης (ελεύθερη μεταφορά πληροφοριών και γνώσεων), θερμοί υπέρμαχοι της οικονομικής παγκοσμιοποίησης (ελεύθερη μεταφορά αγαθών και κεφαλαίων), αλλά στέκονται αρνητικά στην πληθυσμιακή παγκοσμιοποίηση (ελεύθερη μεταφορά εργασίας ή ανθρώπων).
Η «λαϊκιστική Δεξιά» είναι αρνητική στην παγκοσμιοποίηση, με αβαθή όμως τρόπο. Βλέπει κυρίως απειλές παρά ευκαιρίες. Κατά τους εκφραστές της, κάθε πτυχή της παγκοσμιοποίησης διαβρώνει ένα κομμάτι της παραδοσιακής φυσιογνωμίας της χώρας. Η τεχνολογία φέρνει από πορνογραφία μέχρι τυχερά παίγνια, η οικονομική ολοκλήρωση διαφορετικούς ρυθμούς ζωής και εργασίας, οι πληθυσμιακές μετακινήσεις απειλούν τον κοινωνικό ιστό, είτε με την «εισαγόμενη εγκληματικότητα» από τους μετανάστες.
Διαβάστε
- Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Ελληνικός φιλελευθερισμός. Το ριζοσπαστικό ρεύμα, 1932-1979», εκδ. Πατάκη
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
Είσοδος
Θέμα: Ο παλιός διχασμός της σημερινής Ν.Δ. (Αναγνώστηκε 2402 φορές)