11/02/2020
Επτά ακαδημαϊκοί
(εκ των οποίων κανένας δεν είναι μάχιμος Γενικός - Οικογενειακός Ιατρός ) που έχουν ασχοληθεί με την οργάνωση και τη διαμόρφωση του ελληνικού συστήματος υγείας, τόσο από την ερευνητική πλευρά όσο και από θέσεις ευθύνης, ετοίμασαν για λογαριασμό της διαΝΕΟσις μια εκτενή, ολοκληρωμένη και τεκμηρωμένη πρόταση για την αναμόρφωση του ΕΣΥ. Η ομάδα, υπό το συντονισμό του καθηγητή κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής στο ΕΚΠΑ Γιάννη Τούντα, ετοίμασε την έκθεση, η οποία περιγράφει ένα σύγχρονο και αποκεντρωμένο δημόσιο σύστημα υγείας, με έμφαση στην κοινωνική ισότητα, την κλινική αποτελεσματικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα.
Όπως γράφουν οι ερευνητές, "μόνο με την υιοθέτηση ενός νέου συνολικού προτύπου με ριζικές τομές σε όλες τις υφιστάμενες παθογένειες θα μπορέσει το ΕΣΥ από κακοδιοικούμενη και αναποτελεσματική δημόσια υπηρεσία να μετατραπεί σε σύγχρονο και αποτελεσματικό δημόσιο οργανισμό, ικανό να εξασφαλίσει σε κάθε Έλληνα πολίτη την ελεύθερη επιλογή για την αναγκαία περίθαλψη και φροντίδα".
Το ΕΣΥ κι εμείς
Στον ανεπτυγμένο κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναπτυχθεί και εξελιχθεί διάφορα είδη συστημάτων παροχής υπηρεσιών υγείας, με στόχο την ολοκληρωμένη και κατά κανόνα δωρεάν κάλυψη των αναγκών των πολιτών. Τα συστήματα αυτά διαφοροποιούνται κυρίως ως προς την πηγή χρηματοδότησης. Το σύστημα
τύπου Μπίσμαρκ, για παράδειγμα, που πήρε το όνομά του από το Γερμανό καγκελάριο που σχεδίασε το πρώτο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας στην ενοποιημένη Γερμανία του 19ου αιώνα, προβλέπει ότι οι υπηρεσίες υγείας πληρώνονται αποκλειστικά από τα ασφαλιστικά ταμεία (στα οποία συνεισφέρουν υποχρεωτικά εργαζόμενοι και εργοδότες). Το διάσημο σύστημα
τύπου Μπέβεριτζ, από τον βρετανό Ουίλιαμ Μπέβεριτζ, που έστησε τον βρετανικό NHS, προβλέπει ότι το σύστημα υγείας χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό και τα κρατικά έσοδα, όπως ο στρατός, ας πούμε, ή η αστυνομία. Σε άλλες χώρες υπάρχουν άλλα,
υβριδικά συστήματα, ενώ ακόμα πολλές χώρες δεν έχουν κανένα οργανωμένο σύστημα υγείας και οι πολίτες δεν έχουν καμία κάλυψη, αν δεν μπορούν να πληρώσουν. Και υπάρχει και η μοναδική περίπτωση των ΗΠΑ, όπου ισχύουν όλα τα παραπάνω μοντέλα ταυτόχρονα, αλλά για διαφορετικές κοινωνικές ομάδες (άλλα ισχύουν για τους βετεράνους, άλλα για τους ηλικιωμένους, άλλα για τους άνεργους).
(Κι η Ελλάδα κάτι σαν μικρές ΗΠΑ είναι στο θέμα της Υγείας. Δεν πάμε και πολύ πίσω... )Και υπάρχει και το ελληνικό σύστημα.
Το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι αρκετά διαφορετικό από άλλα ευρωπαϊκά, καθώς ναι μεν προσφέρει καθολική κάλυψη, αλλά στηρίζεται και στη φορολογία αλλά και στην ασφάλιση, και επιπλέον εμφανίζει και πάρα πολύ μεγάλη συμμετοχή της ιδιωτικής δαπάνης. Στη χώρα μας το 90% των ιδιωτικών δαπανών για την υγεία προέρχεται απευθείας από τους "χρήστες" (τους πολίτες), και μόνο το 10% καλύπτεται από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες συμβαίνει το ανάποδο.
Και η προβληματική χρηματοδότηση είναι μόνο ένα από τα προβλήματα του ΕΣΥ. Εντελώς συνοπτικά και σχηματικά, από την έρευνα προκύπτουν και τα εξής πολύ βασικά και σημαντικά:
η απουσία οργανωμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας,
η έλλειψη σύγχρονων μονάδων περίθαλψης (νοσηλεία στο σπίτι, μονάδες ημερήσιας νοσηλείας, κέντρα αποκατάστασης, μονάδες χρονίως πασχόντων),
η πολύ περιορισμένη χρήση νέων τεχνολογιών,
η σχεδόν πλήρης απουσία μηχανισμών αξιολόγησης, ελέγχου και ποιότητας,
η εκτεταμένη παραοικονομία,
η ηλικιακή γήρανση και εργασιακή κόπωση του εργατικού δυναμικού,
τα προβλήματα οργάνωσης και διοίκησης, με αναχρονιστικές, έντονα συγκεντρωτικές δομές και
η ανορθολογική κατανομή των νοσοκομειακών και πρωτοβάθμιων μονάδων ανά την επικράτεια.
Τα τελευταία χρόνια κάποια σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, τα οποία εκκρεμούσαν εδώ και δεκαετίες, επιτέλους έγιναν (επειδή ήταν μνημονιακές υποχρεώσεις, φυσικά)
(τα μνημόνια κατά τα άλλα τα βρίζαμε) όπως η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ και η ένταξη των πρωτοβάθμιων μονάδων υγείας του ΙΚΑ στο ΕΣΥ. Ωστόσο πολλές μεγάλες και απαραίτητες τομές παραμένουν στο επίπεδο των ιδεών. Και το σύστημα δυσλειτουργεί, με σοβαρές συνέπειες στη δημόσια υγεία.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα
Οι Έλληνες πεθαίνουν κυρίως από τρία αίτια:
καρδιαγγειακές παθήσεις (
39% των θανάτων οφείλονται σ? αυτές),
καρκίνους (
28%) και νοσήματα του
αναπνευστικού (
13%). Αυτά τα ποσοστά παραμένουν λίγο-πολύ σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες. Παρ? όλα αυτά,
τη δεκαετία 2009-2018 ο αριθμός των ασθενών που πήραν εξιτήριο από τα δημόσια νοσοκομεία αυξήθηκε κατά 30%. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη σταδιακή γήρανση του πληθυσμού, αλλά πιθανότατα και στο ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης λιγότεροι πολίτες απευθύνονταν στα ιδιωτικά νοσοκομεία για τέτοιες υπηρεσίες. Σήμερα σχεδόν
1 στους 4 Έλληνες αντιμετωπίζει κάποια χρόνια πάθηση, 7 στους 10 είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, 4 στους 10 είναι "σωματικά αδρανείς" (δεν γυμνάζονται καθόλου), ενώ εμφανίζουμε
πολύ υψηλά ποσοστά καπνιστών και
πολύ χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη ενηλίκων σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες.
Παρ? όλες τις αυξημένες ανάγκες, οι Έλληνες δεν έχουν ικανοποιητική κάλυψη από το σύστημα υγείας της χώρας.
1 στους 5 δηλώνουν ότι δεν έλαβαν υπηρεσίες (μια εξέταση ή μια διάγνωση ή θεραπεία) παρ? όλο που την είχαν ανάγκη, κυρίως για λόγους υψηλού κόστους. 1 στους 3 καρκινοπαθείς δηλώνει ότι είχε πρόβλημα στην πρόσβαση στον γιατρό του, 1 στους 4 είχε πρόβλημα στην πρόσβαση στο φάρμακο. Το 60% των διαβητικών και των υπερτασικών αντιμετώπισαν πρόβλημα στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας λόγω του κόστους.Αξίζει να επιστρέψουμε για λίγο στο θέμα του κόστους, καθώς αναφέραμε και παραπάνω ότι, παρ? όλο που θεωρητικά οι υπηρεσίες υγείας στη χώρα μας είναι δωρεάν, και μάλιστα το σύστημα υγείας χρηματοδοτείται και από τους φόρους μας και από το ασφαλιστικό μας σύστημα, εμείς πληρώνουμε και πάρα πολλά από την τσέπη μας.
Μεγάλο μέρος από αυτές τις ιδιωτικές δαπάνες είναι αυτό που η έρευνα αποκαλεί κομψά "άτυπες πληρωμές"(εσείς πιθανότατα τις έχετε ακουστά με άλλο όνομα) (και οι οποίες, μην το ξεχνούμε λαμβάνουν χώρα μέσα στο κρατικό "δωρεάν" σύστημα Υγείας. Αντίθετα τα λεφτά που δίνουν οι Ασθενείς ως ιδιωτικές δαπάνες σε ιδιωτική Πρωτοβάθμια Υγεία δεν είναι πολύ μεγάλα ποσά. Δείτε εδώ: Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος ) οι οποίες αποτελούν μέρος της παραοικονομίας και αφορούν κυρίως την παράκαμψη της σειράς αναμονής ή και την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών. Κανείς δεν ξέρει το ακριβές ύψος αυτών των δαπανών, αλλά κάποιες μετρήσεις τις υπολογίζουν
έως και στο 20% του οικογενειακού προϋπολογισμού. Αυτό είναι εξαιρετικά σοβαρό φαινόμενο, καθώς
δαπάνες άνω του 20% του εισοδήματος για ιατροφαρμακευτικές δαπάνες είναι το όριο των επονομαζόμενων "καταστροφικών δαπανών". Έτσι αποκαλούνται διεθνώς οι δαπάνες υγείας οι οποίες τινάζουν στον αέρα τον προϋπολογισμό ενός νοικοκυριού και μπορούν να το σπρώξουν στη φτωχοποίηση. Τα προηγμένα συστήματα υγείας είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε λίγα νοικοκυριά να καταδικάζονται στη φτώχεια όταν προκύπτει ένα έκτακτο πρόβλημα υγείας ή ένα χρόνιο νόσημα. Η χώρα μας δυστυχώς εμφανίζει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καταστροφικών δαπανών για την υγεία ανάμεσα τις χώρες του ΟΟΣΑ: φτάνει
το 9,7% των νοικοκυριών. Πάντως, κατά τη διάρκεια της κρίσης οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν.
O "μνημονιακός" στόχος ήταν ο περιορισμός των δημόσιων δαπανών στο 6% του ΑΕΠ, και ειδικότερα της δημόσιας δαπάνης για φάρμακα στο 1% του ΑΕΠ. Το πιάσαμε αυτό το όριο από το 2011 κιόλας -πλέον η δημόσια δαπάνη βρίσκεται περίπου στο 5%, την ώρα που ο μέσος όρος στις χώρες της Ε.Ε. είναι 7%.
Οι δε συνολικές δαπάνες υγείας το 2016 έφτασαν το 8,45% του ΑΕΠ, από 9,47% που ήταν το 2009 (μέσος όρος ΟΟΣΑ: 15,3%). Μόνο την περίοδο 2012-2016 η μείωση έφτασε τα 14,7 δισ. Ευρώ
Πού πηγαίνουν, όμως, αυτά τα χρήματα;
Σήμερα στη χώρα υπάρχουν συνολικά
277 νοσοκομεία τα οποία διαθέτουν
45.267 κλίνες. Από αυτά τα 147 είναι ιδιωτικές κλινικές, 5 είναι νοσοκομεία που έχουν τη μορφή ΝΠΙΔ, και 125 είναι τα ΝΠΔΔ. Αυτά τα 125 νοσοκομεία είναι που ανήκουν στο ΕΣΥ. Ακόμα,
201 Κέντρα Υγείας και περίπου
200 πρώην πολυϊατρεία του ΙΚΑ συγκροτούν μαζί το Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (ΠΕΔΥ). Επιπλέον, υπάρχουν
1.487 περιφερειακά ιατρεία στις αγροτικές περιοχές και
127 Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤοΜΥ) σε αστικές περιοχές, που ιδρύθηκαν πρόσφατα. Όλες αυτές οι μονάδες υπάγονται σε
7 Υγειονομικές Περιφέρειες, οι οποίες ασκούν κυρίως εποπτικό και συντονιστικό ρόλο. Τη διοίκηση την ασκεί κυρίως κεντρικά το υπουργείο Υγείας και ο εκάστοτε υπουργός, που διορίζει και τους διευθυντές και τα Δ.Σ. των νοσοκομείων. Οι Υγειονομικές Περιφέρειες διορίζουν τους διευθυντές των Κέντρων Υγείας.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
ΕίσοδοςΔεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
Είσοδος