5/06/2010
Η σπατάλη στην Υγεία (ΤΑ ΝΕΑ)
Του Νίκου Χριστοδουλάκη*
Ενας από τους κύριους παράγοντες που προκάλεσαν το δηµοσιονοµικό πρόβληµα της χώρας ήταν οι πρωτοφανείς δαπάνες στα νοσοκοµεία και τους οργανισµούς περίθαλψης. Αν πιστέψει κανείς ότι τα ιλιγγιώδη ποσά που ξοδεύονται είναι πράγµατι αναγκαία για την υγεία και την περίθαλψη των Ελλήνων, τότε θα πρέπει να οδηγηθεί στο συµπέρασµα ότι η χώρα µας µαστίζεται από επιδηµίες και οι δρόµοι είναι γεµάτοι από ανήµπορους ασθενείς.
Επειδή αυτό δεν συµβαίνει, η πραγµατική αιτία είναι φυσικά η ξέφρενη σπατάλη όλων των εµπλεκοµένων µερών: όλα τα νοσοκοµεία όταν µπορούν κάνουν υπερβολικές προµήθειες σε υπερβολικές τιµές, οι πιο πολλοί γιατροί εγκρίνουν και χορηγούν αφειδώς ιατρικά υλικά κατά προτίµηση από αυτά που οι ίδιοι έχουν παραγγείλει, και η πλειονότητα των ασφαλισµένων ευχαρίστως τα υπερκαταναλώνει για να αποφύγει το σύνδροµο της «φαρµακευτικής στέρησης» που τόσο ευφυώς έχουν πλασάρει στην κοινή γνώµη οι εταιρείες. Αν µερικά περισσέψουν, είτε τα πουλάνε σε µετανάστες ή
τ α α ν τ α λ λ ά σ σ ο υ ν µ ε κ α λ λ υ ν τ ι κ ά σ τ ο φ α ρ µ α κ ε ί ο.
Εγω πάντως το "ανταλλαγή συνταγών με καλλυντικά" πρώτη φορά το ακουω!
Η κυβέρνηση ορθώς προσπαθεί να ρυθµίσει κάπως αυστηρά τα χρέη προς τις ιατροφαρµακευτικές εταιρείες, αλλά αυτό καθόλου δεν εγγυάται ότι το ίδιο φαινόµενο δεν θα επαναληφθεί ξανά µε την πρώτη ευκαιρία. Ο λόγος είναι απλούστατα ότι από τους συµµετέχοντες στο σύστηµα Υγείας, από τις διοικήσεις και τα φαρµακεία έως τους ασθενείς και τους συγγενείς τους, κανείς δεν αισθάνεται άβολα µε τη σπατάλη και όλοι εφαρµόζουν το δόγµα: «Καλύτερα να έχεις φάρµακα και αχρείαστα να ναι».
Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση δεν αρκούν οι αυστηρές εγκύκλιοι, ούτε οι έλεγχοι που γίνονται άλλωστε κατόπιν εορτής. Χρειάζεται µια αλλαγή στα κίνητρα συµπεριφοράς όλων των παραγόντων ώστε όσοι προκαλούν δαπάνη στο σύστηµα Υγείας να εντοπίζονται έγκαιρα και να εξηγούν τις επιλογές και τις ανάγκες τους. Αρκεί να οργανωθούν δύο συστήµατα ατοµικής καταγραφής δαπανών, ένα για τον κάθε γιατρό που χορηγεί φάρµακα και υλικά και ένα για τον κάθε ασφαλισµένο που τα λαµβάνει. Η τεχνολογία σχεδόν υπάρχει και µπορεί να βασιστεί στα ηλεκτρονικά µητρώα που έχουν ετοιµάσει αλλά δυστυχώς δεν αξιοποιούν πολλά ασφαλιστικά ταµεία. Για τους γιατρούς είναι ακόµα πιο εύκολο, αν µάλιστα σκεφτεί κανείς ότι κάθε φαρµακευτική εταιρεία έχει εδώ και πολλά χρόνια φτιάξει τις δικές της βάσεις δεδοµένων για να παρακολουθεί ποιοι συνταγογραφούν τα προϊόντα της και να ανταποκρίνεται ευλόγως.
Το σύστηµα καταγραφής του ΕΣΥ θα εντοπίζει αµέσως τους σπάταλους χορηγούς φαρµάκων και θα το διασταυρώνει µε τις πραγµατικές ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται σε κάθε νοσοκοµείο. Θα αποκαλυπτόταν επίσης αµέσως η τυχόν αποκλειστική προτίµηση που δείχνουν ορισµένοι σε συγκεκριµένες εταιρείες. Παροµοίως το σύστηµα των Ταµείων θα εντοπίζει τους πολυέξοδους ασφαλισµένους και θα ελέγχει τα πραγµατικά περιστατικά υγείας χωρίς να θίγεται το ιατρικό απόρρητο. Για παράδειγµα, θα ήταν παράξενο ένας υπάλληλος που εµφανίζεται να υπερκαταναλώνει τόνους φαρµάκων να απασχολείται σε θέσεις ασύµβατες µε τα υποτιθέµενα προβλήµατα υγείας που έχει.
Η θέσπιση ατοµικής υπευθυνότητας και στις δύο πλευρές του συστήµατος Υγείας είναι ο µόνος τρόπος για να δηµιουργηθούν προσωπικά κίνητρα αποφυγής σπατάλης. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον θα στεριώσουν και οι προσπάθειες για εισαγωγή του διπλογραφικού συστήµατος σε όλα τα νοσοκοµεία και τα ασφαλιστικά ταµεία. Οταν πριν από δέκα χρόνια ξεκίνησε η εφαρµογή του, αντιµετωπιζόταν ως καπιταλιστικό ανάθεµα γιατί γρήγορα θα αποκάλυπτε τη διαχρονική σπατάλη του συστήµατος.
Τώρα όµως που το κοινωνικό κράτος συµπιέζεται από τα άπληστα χρέη της κακοδιαχείρισης, ίσως οι κραυγές τους να µην έχουν τύχη.
*Ο Νίκος Χριστοδουλάκης είναι καθηγητής στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών και πρώην υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών