Παγκόσμια ημέρα του οικογενειακού ιατρού σήμερα.

[Δ. Κουναλάκης]

Τι είναι ο οικογενειακός ιατρός; Γιατί τον λένε οικογενειακό;
Τον λένε οικογενειακό γιατί συχνά τον γνωρίζεις από ένα μέλος της οικογένειας σου. Γιατί γνωρίζοντας τις δυναμικές της οικογένειας σου, μπορεί να σε βοηθήσει καλύτερα. Όμως δεν είναι κληρονομία του πατέρα ή της μητέρας σου. Είναι ο γιατρός που επιλέγεις γιατί εμπιστεύεσαι. Είναι αυτός με τον οποίο μπορείς να μιλήσεις και τον νιώθεις δίπλα σου. Τον διάλεξες από μια μεγάλη λίστα γιατρών, και δεν βρέθηκες σε δίλημμα να διαλέξεις τον λιγότερο χειρότερο. Τον θέλεις όχι για την ζημιά αλλά για την πρόληψη. Θέλεις την συμβουλή αλλά και την βοήθεια. Θέλεις ένα χέρι να πιαστείς, όχι να σε τραβά. Δεν θέλεις να είσαι μόνος και να ψάχνεις την αγωνία σου στο internet. Να προσφέρει την ασφάλεια που χρειάζεσαι για να χαρείς μια καλύτερη και μακρύτερη ζωή.

Είναι ιατρική ειδικότητα ο οικογενειακός ιατρός;
Όχι, είναι ένας ρόλος στο σύστημα υγείας αλλά και στη ζωή μας. Στις περισσότερες χώρες ο οικογενειακός ιατρός είναι ιατρός που έκανε την ειδικότητα της γενικής ιατρικής μετά το πτυχίο. Ρόλο οικογενειακού ιατρού όμως σε κάποιες χώρες μπορούν να έχουν και οι παθολόγοι ή οι παιδίατροι. Το σημαντικό είναι να έχει εκπαιδευτεί και να έχει τις κατάλληλες δεξιότητες με βάση τις ανάγκες της περιοχής του.

Γιατί οικογενειακός ιατρός και όχι ομάδα υγείας;
Ο οικογενειακός ιατρός είναι κυρίαρχο μέλος της ομάδας υγείας. Η ομάδα υγείας αποτελείται από επαγγελματίες υγείας, ιατρούς και μη. Ο λόγος ύπαρξης της ομάδας υγείας είναι η αξιοποίηση κάθε επαγγελματία υγείας στο αντικείμενο του για την φροντίδα του πολίτη και η μείωση του λειτουργικού κόστους εκπαίδευσης αν θέλαμε να τα ξέρει και να τα εφαρμόζει όλα ένα άνθρωπος. Σε κάποιες περιοχές με μικρό πληθυσμό που δεν δικαιολογεί ομάδα υγείας, ο οικογενειακός ιατρός καλείται να αναπληρώσει το κενό που αφήνει η έλλειψη της ομάδας υγείας. Μαζί με τον οικογενειακό ιατρό, ένας άλλος ρόλος μη ιατρού επαγγελματία υγείας εμφανίζεται τις τελευταίες δεκαετίες, που ονομάζεται φροντιστής ασθενή (patient assistant) που στόχο έχει σε συνεργασία με τον οικογενειακό ιατρό την φροντίδα του ασθενή, με μεγαλύτερη επιτυχία από την ομάδα υγείας που έχει καλύτερα αποτελέσματα σε θέματα δημόσιας υγείας (public health).

Τα ξέρει όλα ο οικογενειακός ιατρός;
Κανένας άνθρωπος δεν τα ξέρει όλα. Διαβάζουμε σήμερα τι μαθαίναν οι γιατροί πριν 100 χρόνια και πολλά θέματα με την πρόοδο της επιστήμης έχουν αλλάξει. Ακόμη και ο καλύτερος και πιο έμπειρος και ο πιο εξειδικευμένος ιατρός δεν τα ξέρει όλα. Ο οικογενειακός ιατρός είναι γιατρός με ειδικότητα αλλά δεν αντικαθιστά τους ιατρούς των υπόλοιπων ειδικοτήτων. Δουλειά του είναι να βλέπει τον ασθενή σαν σύνολο, σωματικό αλλά και ψυχικό, στο χώρο του, στην καθημερινότητα του. Δουλειά του είναι να αναγνωρίσει την αρρώστια, στο πιο δύσκολο σημείο της διάγνωσης της: Στην αρχή της!!! Δουλειά του είναι να επιταχύνει και να διευκολύνει την πρόσβαση του πολίτη στις υπηρεσίες υγείας, όχι να κλείνει πόρτες και να βάζει αδικαιολόγητους φραγμούς. Να αναγνωρίσει ποια θεραπεία από τις προτεινόμενες είναι εφικτή και συμφέρουσα για κάθε μοναδικό άνθρωπο με βάση τον ίδιο τον άνθρωπο και τις συνθήκες του περιβάλλοντος του. Η δουλειά του οικογενειακού ιατρού είναι εξαιρετικά απαιτητική όταν γίνεται σωστά.

Κινδυνεύει από την τεχνητή νοημοσύνη; Μπορεί να είναι ένα ρομπότ;
Είναι πιο εύκολο να αντικατασταθεί ένας χειρουργός σε τακτικές επεμβάσεις από ένα ρομπότ, ή οποιαδήποτε άλλη ειδικότητα παρά ένας οικογενειακός ιατρός. Η ενσυναίσθηση, η συνολική εκτίμηση, η επικοινωνία και η κοινωνία, η έννοια και η ευθύνη που έχει ο οικογενειακός ιατρός δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κανένα ρομπότ για πολλά ακόμη χρόνια. Πολλά ρομπότ και εφαρμογές θα βρεθούν για να τον βοηθήσουν στο έργο του αλλά τίποτα για πολλά χρόνια δεν μπορεί να τον αντικαταστήσει.

Πρέπει ο οικογενειακός ιατρός να είναι δημόσιος;
Η υγεία είναι πρωταρχικό μέλημα της πολιτείας από το Σύνταγμα και πρέπει να δημιουργούνται οι συνθήκες ώστε κάθε πολίτης να έχει τον οικογενειακό του ιατρό. Επίσης, δεν πρέπει οικονομικοί λόγοι να περιορίζουν την πρόσβαση και την επιλογή του οικογενειακού ιατρού. Υπό αυτή την έννοια ο οικογενειακός ιατρός είναι ένα δημόσιο αγαθό για τον πολίτη, πρέπει να παρέχεται από την πολιτεία και δεν πρέπει να εξαρτάται από την οικονομική κατάσταση του πολίτη. Ο αριθμός των διαθέσιμος ιατρών και η αξιολόγηση του έργου τους είναι στοιχεία σωστής εφαρμογής αυτού του θεσμού. Έτσι, οι περισσότερες χώρες του κόσμου, στην προσπάθεια τους να δώσουν επιλογές για οικογενειακό ιατρό στον πολίτη, επιδιώκουν να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερους διαθέσιμους οικογενειακούς ιατρούς για να επιλέξεις, τόσο σε κρατικές όσο και σε ιδιωτικές δομές. Και πλέον δεν τον πληρώνουν με σταθερό μηνιαίο μισθό ή για κάθε επίσκεψη αλλά με βάση τον αριθμό των πολιτών που τον επέλεξαν, τις προληπτικές πράξεις που έκανε, και το πόσο υγιείς είναι οι ασθενείς του με βάση δείκτες υγείας.