Σουηδία: Ο μύθος του Σκανδιναβικού μοντέλου «δωρεάν» περίθαλψης

[Δ. Κουναλάκης]

Υπάρχουν 3 μοντέλα:
1ο Μοντέλο: Ο εργοδότης "υιοθετεί" τον εργαζόμενο, και του καλύπτει τις υγειονομικές ανάγκες. Αλλά εκεί δεν έχουμε να μιλάμε για εισφορές αλλά για περίθαλψη. Αυτό όσο κι αν ακούγεται περίεργο είναι το μοντέλο των ΗΠΑ. Ο εργοδότης πληρώνει κάποια ιδιωτική ασφαλιστική ή συμβάλλεται με κάποιο "Ιατρικό" και παρέχει υπηρεσίες περίθαλψης και πρόληψης στον εργαζόμενο για όσο είναι εργαζόμενος. Υπάρχουν σίγουρα δικλείδες για τον ηθικό κίνδυνο υπερ-χρήσης των υπηρεσιών περίθαλψης, και από την άλλη όσο καλύτερο είναι το κοινωνικό πρόσωπο του εργοδότη στους εργαζόμενους, τόσο ευκολότερο είναι να έλκει τους καλύτερους εργαζόμενους. Σε αυτό το μοντέλο, το θετικό είναι ότι δεν υπάρχουν ουρές και αναμονές για κάτι που σε επιστρέφει υγιή στην εργασία. Το πρόβλημα αρχίζει σε ανθρώπους που έχουν χρόνια νοσήματα με κακό προσδόκιμο και για αυτό αυτό το μοντέλο, ενώ είναι εξαιρετικά ανθρώπινο με τους υγιείς, δεν είναι με τους άτυχους στη ζωή. Ειναι δε εξαιρετικά τιμωρητικό με όσους θα ακολουθήσουν επικίνδυνες για την υγεία συμπεριφορές.

2ο Μοντέλο: Η εργασία και η κοινωνική στήριξη στην περίθαλψη δεν σχετίζονται Ο εργοδότης δεν καλύπτει τις υγειονομικές ανάγκες του εργαζόμενου και για αυτό πληρώνει εισφορές υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό σημαίνει ότι η απουσία από την εργασία για τον εργοδότη δεν αποτελεί επιπλέον οικονομικό κόστος, αρκεί το κόστος διαχείρισης που υπάρχει από την απουσία ενός έμπειρου εργαζόμενου για την επιχείρηση.
Υπάρχουν όμως δύο σημεία που δημιουργούν ηθικό κίνδυνο:
α) το εργατικό ατύχημα: Εδώ επειδή ο εργοδότης πρέπει να έχει ευθύνη και για πρόληψη των ατυχημάτων αλλά και για την σωστή επιλογή εργαζόμενων που μπορούν να ανταποκριθούν στους κινδύνους της θέσης εργασίας, είτε θεσπίζεις αυστηρά πρόστιμα αποζημίωσης του εργαζόμενου σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος είτε ο εργοδότης αναλαμβάνει ένα σημαντικό κόστος της υγειονομικής αποκατάστασης.
β) Επειδή οι βραχυχρόνιες απουσίες δημιουργούν τεράστιο διαχειριστικό κόστος για το ασφαλιστικό ταμείο, και συχνά βασίζονται σε αρχές εμπιστοσύνης εργοδότη-ασφαλιστικού ταμείου, υπάρχει ο κίνδυνος εάν ο εργοδότης δεν θέλει να "χρεωθεί" το μισθό ελάχιστων ημερών που στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να του δουλέψει ο εργαζόμενο, να τον χρεώνει άρρωστο ύπουλα στο ασφαλιστικό σύστημα με την συναίνεση του εργαζόμενου. Η απάντηση σε αυτό είναι μέχρι κάποιο αριθμό ημερών αυτό να χρεώνεται στο εργοδότη. Έτσι, στην Ελλάδα το ΙΚΑ χρεώνει 3 ημέρες. Ταπεινή μου γνώμη, ο αριθμός των ημερών, δηλώνει και το μέγεθος του κόστους της γραφειοκρατίας να διαχειριστεί την ολιγοήμερη νόσο. Ο στόχος σε ένα αποδοτικό και αποτελεσματικό σύστημα είναι οι μέρες αυτές να είναι μηδενικές.
Το παραπάνω (2ο μοντέλο) είναι σίγουρα καλύτερο από το πρώτο, αναδιανεμητικό αλλά προσοχή, επειδή βασίζεται σε εργαζόμενους, άρα ασφαλισμένους, δεν καλύπτει τους ανασφάλιστους......

3ο Μοντέλο: Η εργασία και η κοινωνική στήριξη στην περίθαλψη δεν σχετίζονται, και επιπλέον η περίθαλψη δεν προϋποθέτει "ασφαλιστική ικανότητα" Είναι το ΕΣΥ ή Εθνικό Σύστημα Υγείας. Πρακτικά περιλαμβάνει ότι και το 2ο μοντέλο, μόνο που εδώ περιλαμβάνει όλο τον πληθυσμό. Και εδώ αρχίζουν οι αετονύχηδες....που περιέγραψες. Σε αυτό το σύστημα υπάρχει και ο ηθικός κίνδυνος του άεργου. Γιατί εδώ είναι πιο κοινωνικά υποστηρικτικό, πιο αναδιανεμητικό, έχει και εγγυημένο εισόδημα..... αλλά έχει μεγαλύτερο ηθικό κίνδυνο για όποιον θελήσει να το εκμεταλλευτεί..... Εδώ η απουσία από την εργασία δεν αποτιμάται και δεν ενδιαφέρει και κανένα..... Είναι ένα μοντέλο, που η επιχείρηση και οι υγειονομικές υπηρεσίες θέλουν να είναι μακριά και αγαπημένες. Δεν αρνούμαι ότι οι Σουηδοί μπορεί να το τερμάτισαν στην προσπάθεια τους να το βελτιώσουν αλλά νομίζω ότι θα πάρει την θέση του στην ιστορία εκτός εάν .....έρθουν e-health & big data.....

H αλήθεια είναι ότι οι Σκανδιναβικές χώρες και γενικότερα οι χώρες με το 3ο μοντέλο επενδύουν τρελά στο e-Health. Ίσως και περισσότερο από τις ΗΠΑ. Στην αρχή μου έκανε εντύπωση, σήμερα νομίζω ότι ξέρω το γιατί.... Γιατί με ένα apple health watch και μια ηλεκτρονική "αστυνομική ταυτότητα" τύπου εμφυτεύματος το 3ο μοντέλο ρυθμίζεται τέλεια.... Έχεις δεδομένα, για να σχεδιάσεις, να βελτιώσεις και να ρυθμίσεις τέλεια αυτό το μοντέλο..... Με τίμημα τις προσωπικό απόρρητο.

Είδομεν....