Με αφορμή ρεπορτάζ της Λαρισαϊκης εφημεριδας (έντυπης και ηλεκτρονικης) Larissanet για τον υψηλό αριθμό καφετεριών στην πόλη της Λάρισας, έστειλα επιστολή βασισμένη στο άρθρο που επισύναψα στην προηγούμενη ανάρτηση, αλλα επιστημονικά εκλαϊκευμένη για το ευρύ κοινό (και με λίγο πολιτικό αλατοπίπερο, οπως θα δέιτε) Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
ΕίσοδοςΓράφει ο Παναγιώτης – Σωκράτης Λουμάκης
Γενικός ιατρός Κέντρου Υγείας Αγιάς
Με αφορμή το άρθρο της Larissanet για τον υψηλό αριθμό καφετεριών στην πόλη της Λάρισας (25/7/2014) σκέφθηκα να αναφερθώ στα οφέλη για την υγεία τα οποία απολαμβάνουν (εν αγνοία τους ίσως) οι μερακλήδες συμπολίτες μας. Διότι, σε αντίθεση με αυτά που οι γιατροί πιστεύαμε παλαιότερα για ενδεχομένως βλαβερή επίδραση του καφέ στην υγεία, οι νεότερες έρευνες δείχνουν ότι ο καφές έχει ευεργετικά αποτελέσματα στον ανθρώπινο οργανισμό.
Κατ’ αρχάς να κάνουμε μία επισήμανση για να μη δημιουργηθούν λανθασμένες εντυπώσεις. Όταν αναφερόμαστε στην κατανάλωση καφέ, οι περισσότεροι την ταυτίζουμε με τη λήψη καφεΐνης. Όμως έχει βρεθεί ότι στον καφέ υπάρχουν γύρω στις χίλιες (!) ουσίες και πολλές από αυτές τις ουσίες είναι οι υπεύθυνες για τις ευεργετικές δράσεις του καφέ και όχι η καφεΐνη (ή όχι μόνο η καφεΐνη). Η κυριότερη βιολογικά δραστική ομάδα ουσιών που περιέχονται στον καφέ και έχουν ωφέλιμη δράση στην υγεία είναι αυτή των πολυφαινολών. Οι πολυφαινόλες είναι ουσίες με αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Χάρη στην ικανότητα τους να αποτρέπουν βλαβερές οξειδώσεις δομικών συστατικών του οργανισμού αδρανοποιώντας τοξικές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, καθώς και να καταστέλλουν χρόνιες φλεγμονές σε διάφορους ιστούς επιτυγχάνουν την πρόληψη των νοσημάτων στα οποία θα αναφερθούμε, συνεπικουρούμενες σε μερικές περιπτώσεις από την καφεΐνη. Η ισχυρότερη πολυφαινόλη του καφέ, η κορυφαία από άποψη αντιοξειδωτικής και αντιφλεγμονώδους δράσης, είναι το χλωρογενικό οξύ.
Μετά από αυτή τη διευκρίνιση ας αρχίσουμε την απαρίθμηση των επιδράσεων του καφέ στην υγεία.
Μία πολύ μεγάλη μελέτη σε μεσήλικες και ηλικιωμένους ασθενείς έδειξε ότι η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου (από οποιοδήποτε αίτιο γενικά). Ο κίνδυνος θανάτου ήταν 10-12% μικρότερος στους άνδρες πότες 2 ή περισσότερων φλυτζανιών καφέ ημερησίως σε σχέση με τους μη πότες. Στις γυναίκες ο αντίστοιχος κίνδυνος ήταν 13-16% μικρότερος.
Η κατανάλωση καφέ μειώνει ειδικότερα τον κίνδυνο θανάτου που σχετίζεται με νοσήματα όπως καρδιαγγειακά, αναπνευστικά, εγκεφαλικό επεισόδιο, ατυχήματα, διαβήτη και λοιμώξεις.
Σε μια μεγάλη μετα-ανάλυση (ειδική ανάλυση πολλών επιδημιολογικών μελετών), ο κίνδυνος καρδιαγγειακού επεισοδίου (σε σχέση με αυτούς που δεν έπιναν καθόλου καφέ) ήταν 11% μικρότερος σε αυτούς που έπιναν 1-2 φλυτζάνια καφέ την ημέρα και 15% μικρότερος σε αυτούς που έπιναν 3-4 ημερησίως. Ο μηχανισμός έχει σχέση με την ευνοϊκή επίδραση του καφέ στο αγγειακό ενδοθήλιο. Το ενδοθήλιο είναι μία λεπτή στιβάδα κυττάρων, που όχι μόνο επενδύει τα τοιχώματα των αγγείων αλλά έχει επιπρόσθετα λειτουργική δράση, εκκρίνοντας διάφορες ουσίες με (ωφέλιμη) αγγειοδιασταλτική δράση, όπως π.χ. το ΝΟ (μονοξείδιο του αζώτου). Η λειτουργία του αγγειακού ενδοθηλίου είναι διαταραγμένη και ελαττωματική στους καρδιοπαθείς. Οι περιεχόμενες στον καφέ πολυφαινόλες είναι κυρίως αυτές που επιδρούν ευεργετικά στο ενδοθήλιο, όπως αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι καρδιοπροστατευτική δράση έχει και ο ντεκαφεϊνέ καφές. Όμως ευνοϊκή δράση στην καρδιά έχουν και τα δύο είδη καφέ, δηλαδή ο κανονικός καφεϊνούχος και ο ντεκαφεϊνέ.
Η κατανάλωση καφέ έχει προστατευτική δράση και στην εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 (των ενηλίκων), σύμφωνα με πολλές μελέτες. Μία από αυτές έδειξε συνεχώς αυξανόμενη μείωση του κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη με την αύξηση της κατανάλωσης καφέ, είτε κανονικού, είτε ντεκαφεϊνέ, από 8% μείωση (για κατανάλωση ενός φλυτζανιού καφέ την ημέρα) έως 33% μείωση (για 6 φλυτζάνια την ημέρα).
Επίσης ο καφές προστατεύει από το μεταβολικό σύνδρομο. Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα σύνολο διαταραχών που εμφανίζεται σε παχύσαρκους ασθενείς και χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, υπέρταση, διαταραχές των λιπιδίων και γλυκόζη («ζάχαρο») στα ανώτερα φυσιολογικά όρια. Συχνά συνοδεύεται από μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος («λιπώδη διήθηση» του συκωτιού). Η κατανάλωση καφέ, τόσο σε πειραματικές μελέτες σε ζώα, όσο και σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους, έδειξε να προλαμβάνει και να βελτιώνει τις παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου και την ηπατική λιπώδη διήθηση. Ακόμη ο καφές βοηθάει στην απώλεια βάρους και συγκεκριμένα στην αποβολή του επικίνδυνου κοιλιακού λίπους.
Ο καφές δρά ευεργετικά και στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Τόσο ο καφές γενικά, όσο και η καφεΐνη ειδικότερα, ασκούν ισχυρή προστατευτική δράση στα εγκεφαλικά κύτταρα από εκφυλιστικά νοσήματα της μεγάλης ηλικίας, όπως είναι η άνοια τύπου Alzheimerκαι η νόσος του Parkinson. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι άτομα με μεγάλη κατανάλωση καφέ και καφεΐνης προσβάλλονται σε μικρότερο ποσοστό από αυτά τα δύο νοσήματα. Επιπλέον, η καφεΐνη προστατεύει από κατάθλιψη. Τα άτομα που πίνουν καφέ έχουν 39-77% μικρότερο κίνδυνο να πάθουν κατάθλιψη, σύμφωνα με διάφορες μελέτες. Τώρα εξηγούνται η απάθεια με την οποία αντιμετωπίζουν πολλοί συμπατριώτες μας τα κυβερνητικά μέτρα και ταυτόχρονα ή άνθηση των καφετεριών. Οι πατριώτες μας καταστέλλουν τα συμπτώματα κατάθλιψης, που τους προκαλούν τα μνημονιακά μέτρα και η εθνική ταπείνωση της χώρας, πίνοντας συνεχώς και αδιαλείπτως καφέδες! Η επανάσταση των Ελλήνων κατά της εξαθλίωσης τους μπορεί να περιμένει….(μέχρι να ακριβύνει απαγορευτικά η τιμή του καφέ).
Σαν να μην ήταν αρκετές οι παραπάνω ωφέλιμες δράσεις, ο καφές βρέθηκε να προστατεύει και από καρκίνο του ήπατος και των νεφρών! Επομένως άτομα που πάσχουν από χρόνια ηπατίτιδα Bή C(που έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ηπατοκυτταρικού καρκίνου) έχουν να ωφεληθούν ιδιαίτερα από την πόση καφέ, δεδομένου ότι η μέση μείωση κινδύνου από τις διάφορες μελέτες είναι περίπου 50%. Επιπρόσθετα, ο καφές σχετίζεται με καλύτερη νεφρική λειτουργία, όπως μετριέται με έναν δείκτη που λέγεται ρυθμός σπειραματικής διήθησης.
Στα προαναφερθέντα επιστημονικά δεδομένα θα ήθελα να προσθέσω κάποιες προσωπικές απόψεις και παρατηρήσεις, που βασίζονται βέβαια στην επιστημονική γνώση και την κοινή λογική. Από την κατανάλωση καφέ να εξαιρέσουμε τον φραπέ, τρόπο παρασκευής καφέ ελληνικής αποκλειστικά χρήσης, που είναι πολύ υψηλής περιεκτικότητας σε καφεΐνη, και δεν συμπεριλήφθηκε βέβαια στις έρευνες. Αν θέλουμε να πίνουμε αρκετούς καφέδες την ημέρα για να μεγιστοποιήσουμε την πρόσληψη των ευεργετικών πολυφαινολών, είναι προτιμότερη η κατανάλωση ειδών καφέ με μικρή ή μέτρια περιεκτικότητα σε καφεΐνη (π.χ. ελληνικού καφέ), ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική λήψη καφεΐνης ανά 24ωρο (άνω των 300 mg). Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα νευρικά ή με ευαισθησία στην καφεΐνη (που παρουσιάζουν π.χ. ευερεθιστότητα, ταχυκαρδία και αϋπνίες). Επίσης, οι διαβητικοί ή όσοι θέλουν να χάσουν βάρος μπορούν να βάζουν στον καφέ, αντί για ζάχαρη, στέβια, ένα φυσικό γλυκαντικό χωρίς θερμίδες, αποδεδειγμένα αβλαβές. Κυκλοφορεί σε κρυσταλλική μορφή και σε υγρό διάλυμα και θεωρώ αδιανόητο για ένα σύγχρονο σοβαρό επαγγελματία του χώρου του καφέ να μην παρέχει αυτή την εναλλακτική δυνατότητα στους πελάτες του.
Παραθέτω και τη μέση περιεκτικότητα των διαφόρων ειδών καφέ σε καφεΐνη, ανά αντίστοιχο φλυτζάνι σερβιρίσματος και κατά προσέγγιση: Ελληνικός καφές (μέτριος) 50 mg, εσπρέσσο 75 mg, καπουτσίνο 100 mg, φίλτρου 100-160 mg. Για σύγκριση ένα φλυτζάνι τσάϊ (μαύρο, «ευρωπαϊκό») έχει περίπου 50 mg καφεΐνης και ένα ποτήρι Coca-Cola 25 mg.
Μετά από όλα τα στοιχεία που παρατέθηκαν, νομίζω ότι οι μερακλήδες συμπολίτες μας και μόνιμοι θαμώνες των καφετεριών της πόλης μπορούν να αντικρούουν ήρεμα όσους τους κατηγορούν για οκνηρία, αδράνεια και χάσιμο χρόνου με το επιχείρημα ότι δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να προασπίζουν σθεναρά την υγεία τους, εφαρμόζοντας με σχολαστική επιμέλεια τα πορίσματα των επιστημονικών ερευνών.
ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET