Που θα είχε φτάσει ;

[Αρχίατρος]

Σας έλλειψε ο Alex ? 







Manolis Chatzimanolis

Μέγας Αλέξανδρος: Η ανατολική εκστρατεία
Mέρος Α'

Μετά τον θρίαμβο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στα Γαυγάμηλα (Oκτώβριος 331 π.Χ) είχε γίνει κοινός τόπος στο ελληνικό στρατόπεδο πως η αυτοκρατορία των Περσών είχε διαλυθεί. Έτσι, ως μέρος των επινίκιων εορτασμών, ο Μακεδόνας βασιλιάς ανακηρύχθηκε "κύριος της Ασίας" από τους ενθουσιασμένους στρατιώτες του· γενναιόδωρες διανομές "πλούτου, κτημάτων και επαρχιών" έγιναν στους υψηλόβαθμους αξιωματικούς, ενώ αγγελιοφόροι στάλθηκαν στην Ελλάδα για να αναγγείλουν μαζί με την είδηση της νίκης την κατάργηση όλων των τυραννιών και την απόδοση αυτονομίας στο σύνολο των ελληνικών πόλεων.

Την ίδια ώρα στο στρατόπεδο του Δαρείου Γ' κυριαρχούσαν η ηττοπάθεια και η κατήφεια. Παρόλα αυτά, μην όντας διατεθειμένος να εγκαταλείψει τον αγώνα και έχοντας στο πλευρό του τους επιζήσαντες της βασιλικής σωματοφυλακής, περίπου 2.000 Έλληνες μισθοφόρους και το αξιόμαχο ιππικό των ανατολικών σατραπειών, ο Πέρσης ηγεμόνας πήρε τον ορεινό ανατολικό δρόμο προς την Μηδία, υπολογίζοντας πως όσο το ελληνικό στράτευμα θα ήταν απασχολημένο με την κατάληψη των πλούσιων πόλεων της Μεσοποταμίας και του νοτίου Ιράν, εκείνος θα είχε αρκετό χρόνο στην διάθεσή του για να συγκεντρώσει έναν νέο στρατό στην πρωτεύουσα της σατραπείας, Εκβάτανα.

Πράγματι, θεωρώντας τα κυριότερα αστικά κέντρα της αυτοκρατορίας και τους θησαυρούς τους πολύ σημαντικά έπαθλα για να τα προσπεράσει, ο Αλέξανδρος έστειλε μία δύναμη υπό τον στρατηγό Φιλόξενο νότια για να καταλάβει τα Σούσα, ενώ ο ίδιος ξαναπέρασε στην δυτική όχθη του ποταμού Τίγρη και κατευθύνθηκε στην Βαβυλώνα, περίπου 480 χλμ μακριά στο νότο. Η πόλη παραδόθηκε αναίμακτα από τον σατράπη της Μαζαίο με αντάλλαγμα την παραμονή του στη θέση του και εντός της εγκαταστάθηκαν μακεδονική φρουρά και Μακεδόνας φοροεισπράκτορας, υφιστάμενος του βασιλικού θησαυροφύλακα Αρπάλου. Αφού περίμενε ένα μήνα στην πόλη για να ξεκουραστεί το στράτευμά του και να δροσίσει το θερμό, αποπνικτικό για άντρες και υποζύγια κλίμα της νότιας Μεσοποταμίας, ο Μακεδόνας βασιλιάς ξεκίνησε στα μέσα Νοεμβρίου για τα Σούσα, όπου ο τοπικός σατράπης Αβουλίτης είχε επίσης συνθηκολογήσει αμαχητί. Εκεί ο Αλέξανδρος παρέλαβε το βασιλικό θησαυροφυλάκιο, ενώ κάθισε για πρώτη φορά στον κοσμημένο με χρυσό θόλο περσικό θρόνο διεκδικώντας και επισήμως με αυτή την υπολογισμένη πολιτική κίνηση την ιδιότητα του Μεγάλου Βασιλιά των Περσών από τον ηττημένο Δαρείο.

Στην Μικρά Ασία. την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία, ο Μακεδόνας στρατηλάτης είχε καταφέρει να παρουσιαστεί ως απελευθερωτής· μόλις το 334 π.Χ άλλωστε είχε καταπνιγεί η τελευταία εξέγερση στην Αίγυπτο, ενώ στη Βαβυλώνα ο ναός του Μαρδούκ, που ήταν το κέντρο της θρησκευτικής και πολιτικής ζωής αυτής της μεγαλούπολης της Ανατολής, λεηλατήθηκε και κατεδαφίστηκε μετά από επανάσταση που είχαν υποκινήσει οι Χαλδαίοι ιερείς το 482 π.Χ και δεν ξαναχτίστηκε έκτοτε. Εν μέρει λοιπόν, η σε πολλές περιπτώσεις αμαχητί ως τότε προσχώρηση πόλεων και σατραπειών στο ελληνικό στρατόπεδο είχε να κάνει και με την επιθυμία αποτίναξης της επαχθούς περσικής επικυριαρχίας. Οι συνθήκες άλλαξαν όμως, όταν οι ηγεμονικές φιλοδοξίες του Αλέξανδρου επιτέλους αποκρυσταλλώθηκαν και η σύλληψη ή εξουδετέρωση του έκπτωτου Αχαιμενίδη βασιλιά έγινε πλέον επιτακτική. Η εισβολή στα βάθη του Ιράν και των σατραπειών της Ανατολής, προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, απαιτούσε ένα νέο αφήγημα. Πλέον διακηρυγμένος σκοπός της εκστρατείας στην πατρίδα και στο στράτευμα θα ήταν η εκδίκηση για τα δεινά που είχαν επισύρει τα Μηδικά και εν γένει η περσική παρεμβατικότητα στην Ελλάδα. Παράλληλα, η εδραίωση του Αλεξάνδρου ως ηγεμόνα της Ασίας καθώς και η έλλειψη ικανού αριθμού έμπειρων αξιωματούχων και γραφειοκρατών που θα διαχειρίζονταν την οικουμενική αυτοκρατορία που οραματιζόταν, καθιστούσαν αναγκαία την προσπάθεια συμφιλίωσης με την ιρανική αριστοκρατία, κάτι όμως που αναπόφευκτα θα τον έφερνε σε τροχιά σύγκρουσης με τους συντηρητικούς Μακεδόνες διοικητές του. Τις συνέπειες αυτής της υποβόσκουσας δυσαρέσκειας, που γινόταν ακόμα περισσότερο έντονη λόγω του παρατεταμένου χαρακτήρα που αποκτούσε η εκστρατεία, έσπευσε να προλάβει ο βασιλιάς με τις δωρεές προς τους Μακεδόνες του, καθώς και με μια ευρεία διοικητική αναδιοργάνωση στο στράτευμα που έλαβε χώρα με αφορμή την άφιξη στα Σούσα ενισχύσεων από την πατρίδα υπό τον στρατηγό Αμύντα του Ανδρομένους.

Οι 1.500 ιππείς και οι 13.500 πεζοί (εκ των οποίων το ένα τρίτο περίπου Μακεδόνες) που αφίχθηκαν, κατανεμήθηκαν στα ήδη υπάρχοντα τάγματα, ανεξαρτήτως όμως τοπικής καταγωγής όπως συνηθιζόταν ως τότε. Στην περίπτωση του πεζικού δημιουργήθηκε ακόμα μία έβδομη τάξη, ενώ όσον αφορά ειδικά το ιππικό, οι ίλες χωρίστηκαν σε δύο λόχους, με δικό του διοικητή ο καθένας. Επιπρόσθετα, οι προαγωγές των αξιωματικών πλέον θα γίνονταν όχι με κριτήριο την αρχαιότητα, αλλά με βάση τις ικανότητες και την πίστη στον βασιλιά, πράγμα που τού έδινε στενότερο έλεγχο όλων των στρατιωτικών διορισμών. Τελικός στόχος του Αλέξανδρου ήταν η δημιουργία ενός επαγγελματικής κατάρτισης και κυρίως πιστού στον ίδιο βασιλικού στρατού με υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας και αφοσίωσης των αξιωματικών του.

Ο Αμύντας εκτός από ενισχύσεις έφερε και ανησυχητικά νέα από την πατρίδα. Ο βασιλιάς Άγις της Σπάρτης είχε ξεσηκώσει την Πελοπόννησο εναντίον της μακεδονικής επικυριαρχίας, ενώ προβλήματα αντιμετώπιζε ο αντιβασιλιάς Αντίπατρος και στην Θράκη. Ο Αλέξανδρος από την πλευρά του έστειλε τον νέο διοικητή Κιλικίας, Συρίας και Φοινίκης Μένη με 3.000 τάλαντα στα παράλια, με εντολή να ενισχύσει οικονομικά τον Αντίπατρο, ενώ φρόντισε να καταστήσει τους Αθηναίους, αν όχι θετικά διακείμενους, τουλάχιστον ουδέτερους ως προς την επικείμενη σύγκρουση· το σύμπλεγμα των τυραννοκτόνων, που είχαν πάρει ως λάφυρο οι Πέρσες κατά την εκστρατεία του Ξέρξη το 480 π.Χ, στάλθηκε ως δώρο πίσω στην πόλη της Παλλάδας, ενώ μεγάλα ποσά δαπανήθηκαν σε δωροδοκίες προς εξέχοντες Αθηναίους πολίτες.

Στα μέσα Ιανουαρίου του 330 π.Χ, και ενώ τα όρη του Ζάγγρου που χώριζαν τα Σούσα από το Ιράν ήταν ακόμα χιονισμένα, ο Αλέξανδρος ξεκίνησε εκ νέου την πορεία του, για την Περσέπολη αυτή τη φορά, θέλοντας να εκμεταλλευτεί τη νίκη του στα Γαυγάμηλα πριν προλάβει ο Δαρείος να ανασυντάξει τις δυνάμεις του. Αφού υπέταξε κατά την πορεία του την ορεσίβια φυλή των Ουξίων, χώρισε τις δυνάμεις του στα δύο· έχοντας πληροφορίες πως ο σατράπης της Περσίδας Αριοβαρζάνης συγκέντρωνε ισχυρές δυνάμεις για να του αντιταχθεί (ο Αρριανός αναφέρει 40.000 πεζούς και 700 ιππείς), έστειλε τον Παρμενίωνα μαζί με τις σκευοφόρους, τους συμμάχους και τους μισθοφόρους να πάρουν τον ομαλότερο νότιο δρόμο προς την Περσέπολη, ενώ ο ίδιος μαζί με το ιππικό των εταίρων, τη μακεδονική φάλαγγα και τους ελαφρά οπλισμένους στρατιώτες επιχείρησε να εισβάλει δια μέσου της συντομότερης, αλλά δύσβατης οδού μέσα από τα βουνά.

Ο Αριοβαρζάνης όμως, που είχε αντιληφθεί τους σκοπούς του Μακεδόνα βασιλιά για μια κεραυνοβόλο ορεινή εκστρατεία μέσα στην καρδιά του χειμώνα, είχε φροντίσει να καταλάβει έγκαιρα ένα δυσπρόσιτο φαράγγι από όπου περνούσε η ορεινή οδός που θα ακολουθούσε ο Αλέξανδρος, γνωστό ως Περσίδες Πύλες, και έκτισε εγκαρσίως ένα αμυντικό τείχος, το οποίο ενίσχυσε και με καταπέλτες. Μια πρώτη μακεδονική επίθεση κατέληξε σε αιματηρή ήττα, καθώς εκτός από τα βλήματα που εκτοξεύονταν από το τείχος, οι Μακεδόνες δέχονταν επίσης βροχή τοξευμάτων και λίθων από Πέρσες πεζούς που είχαν καταλάβει τις απόκρυμνες πλαγιές του φαραγγιού. Η προοπτική να παραμείνει το τακτικό συγκρότημα του Αλεξάνδρου αποκλεισμένο και χωρίς προμήθειες στα χιονισμένα όρη πρόβαλε εφιαλτική. Παρά την αρχική αποτυχία όμως, οι Μακεδόνες κατάφεραν να συλλάβουν κάποιους αιχμαλώτους, εκ των οποίων έναν ντόπιο βοσκό, οποίος προσφέρθηκε να τους οδηγήσει μέσω μιας δύσβατης οδού πίσω από τη θέση του Αριοβαρζάνη.

Πράγματι, αφού άφησε τον Κρατερό επικεφαλής δύο τάξεων σαρισοφόρων και τεσσάρων λόχων ιππικού (500 ιππείς) και έχοντάς του δώσει εντολές να επιτεθεί στο τείχος μόλις δει το προκαθορισμένο σινιάλο, ο ίδιος ξεκίνησε νύχτα με τις υπόλοιπες δυνάμεις. Αφού βάδισε για 100 στάδια και βγήκε στην πεδιάδα πίσω από το πέρασμα, διέταξε τον Αμύντα, τον Φιλώτα και τον Κοίνο να κατευθυνθούν με τον όγκο του συγκροτήματος προς τον παρακείμενο ποταμό Άραξη και να κατασκευάσουν γέφυρα· ο ίδιος με τους Υπασπιστές, την τάξη του Περδίκκα, τους τοξότες, τους Αγριάνες πελταστές, την βασιλική ίλη και μια ιππαρχία των εταίρων (τέσσερις λόχοι) συνέχισε την πορεία μέσα από τα κακοτράχαλα φαράγγια και την αυγή της τρίτης μέρας έφτασε ανενόχλητος στο εχθρικό στρατόπεδο. Αφού ειδοποίησε τον Κρατερό να ξεκινήσει από την πλευρά του την επίθεση στο τείχος, ο ίδιος έπεσε αιφνιδιαστικά πάνω στους αγουροξυπνημένους Πέρσες, σκορπίζοντας τον όλεθρο· πάνω στον πανικό τους, οι περισσότεροι κατευθύνθηκαν προς το τείχος, για να πέσουν όμως πάνω στους Μακεδόνες του Κρατερού που ήδη το είχαν καταλάβει, ενώ άλλοι προσπάθησαν να αναρριχηθούν τις απότομες πλαγιές, όπου βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια δύναμη 3.000 ανδρών υπό τον Πτολεμαίο που είχε τοποθετηθεί εκεί εκ των προτέρων. Το σύνολο των στρατιωτών του Αριοβαρζάνη εξοντώθηκε στην εκ του συστάδην μάχη ή πέφτοντας στους γκρεμούς, ενώ ο ίδιος μόλις που διέφυγε ανοίγοντας δρόμο με λίγους ιππείς και εξαφανίστηκε στα βουνά.

Μετά τη μάχη στις Περσίδες Πύλες και αφού διέβη τον ποταμό Άραξη από τη γέφυρα που είχαν κατασκευάσει ήδη ο Αμύντας, ο Φιλώτας και ο Κοίνος, ο ελληνικός στρατός συνέχισε την πορεία του εν μέσω χαράδρων, κοιτών ποταμών και σφοδρών χιονοθυέλλων· τότε ήταν που έφτασε στον βασιλιά αντιπροσωπεία από τον Τιριδάτη, τον διοικητή της φρουράς της Περσέπολης, ο οποίος υποσχόταν να παραδώσει την πόλη αν οι Μακεδόνες έφταναν εκεί πριν το θησαυροφυλάκιό της λεηλατηθεί από την σε κατάσταση διάλυσης φρουρά. Διατάζοντας το πεζικό του να ακολουθήσει όσο γινόταν γρηγορότερα, ο Αλέξανδρος, μετά από φρενήρη καλπασμό, έφτασε στην Περσέπολη στις 31 Ιανουαρίου του 330 π.Χ. Η πόλη λεηλατήθηκε ως αντίποινα για τις περσικές ωμότητες που είχαν διαπραχθεί έναντι των Ελλήνων, όμως το θησαυροφυλάκιο και το αχαιμενιδικό ανάκτορο Απαντάνα παρέμειναν, καθόλου τυχαία, άθικτα.

Η Περσέπολη, πέρα από παραδοσιακός χώρος ταφής των Αχαιμενιδών και χώρος φύλαξης των θησαυρών τους, ήταν και η θρησκευτική πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Εδώ τον Απρίλιο λάμβαναν χώρα οι εορτασμοί του Νάουρουζ, της περσικής πρωτοχρονιάς· κατά τη διάρκεια τους, ο Μεγάλος Βασιλιάς υφίστατο μια τελετουργική δοκιμασία που αναπαριστούσε την πάλη του με έναν τερατώδη Δαίμονα του Χειμώνα και αναδεικνυόταν "νικητής", με την θητεία του ως επίγειος αντιπρόσωπος του Αχούρα Μάζντα, της δεσπόζουσας θεότητας του Ζωροαστρισμού, να ανανεώνεται. Αν ο Αλέξανδρος επιθυμούσε να εμφανιστεί ως διάδοχος των Αχαιμενιδών στα μάτια των Ιρανών υπηκόων του, η εορτή θα έπρεπε να διεξαχθεί κανονικά με εκείνον να επαναλαμβάνει τον τελετουργικό κύκλο και να αναγορεύεται ως ο νέος "εκλεκτός" του θεού. Όμως, αν και πολλοί τυχοδιώκτες Ιρανοί ευγενείς δεν δίστασαν να συνεργαστούν μαζί του, η περσομηδική ιερατική κάστα, οι Μάγοι, παρέμεναν από ό,τι φαίνεται ανένδοτοι. Ο Αλέξανδρος δεν ήταν ζωροαστριστής, ούτε άνηκε στον οίκο των Αχαιμενιδών ή σε κάποια από τις ιρανικές ευγενείς οικογένειες. Για τους γέροντες του ιερατείου, η αξίωση αυτού που αντιλαμβάνονταν ως έναν βάρβαρο εισβολέα από την δύση να αναγορευτεί σε αντιπρόσωπο του Αχούρα Μάζντα επί της γης ισοδυναμούσε με βλασφημία. Αυτή η αδιάλλακτη εχθρότητα των Μάγων προς τον Μακεδόνα βασιλιά, θρησκευτική κατά βάση στην προέλευσή της, θα είχε δραματικές συνέπειες για την Περσέπολη.

Αφού διόρισε τον Φρασαόρτη, γιο του Ρεομίθρη, ως νέο σατράπη και πέρασε το διάστημα μέχρι τα τέλη Μαϊου αποκαθιστώντας την ηρεμία στην επαρχία, ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Περσέπολη έχοντας πάρει τις αποφάσεις του· αν η αχαιμενιδική "Μέκκα" δεν τον αγκάλιαζε, θα την έσβηνε από τον χάρτη. Συμβόλιζε αιώνες εξουσίας των Αχαιμενιδών· μόλις ο Μακεδόνας βασιλιάς συνέχιζε προς τα ανατολικά, θα αποτελούσε πόλο συσπείρωσης για κάθε κίνημα αντίστασης. Παρά τις παραινέσεις του στρατηγού Παρμενίωνα για το αντίθετο (καθώς θεωρούσε πως μια τέτοια επίδειξη αγριότητας θα αποξένωνε τους νέους υπηκόους του βασιλιά), τα ανάκτορα απογυμνώθηκαν από κάθε πολύτιμο αντικείμενο, μεταξύ των οποίων και το περίφημο χρυσό κλήμα που στην ιρανική κοσμοθεωρία συμβόλιζε το Δέντρο της Ζωής και την νόμιμη αρμόζουσα συνέχεια της αχαιμενιδικής διοίκησης υπό τον Αχούρα Μάζντα, και πυρπολήθηκαν. Μετά από αυτά το μόνο που απέμενε ήταν η σύλληψη ή η εξουδετέρωση του Δαρείου.

Βλέπουμε ότι ο Αλέξανδρος ελάμβανε μια συνεχή ροή ενισχύσεων σε όλη την διάρκεια της εκστρατείας του, σε αντίθεση π.χ με το ξαδερφάκι του τον Πύρρο αργότερα.
Άλλες οι δυνατότητες της Μακεδονίας, και άλλες της Ηπείρου φυσικά !

[Αρχίατρος]

Ο άνθρωπος (αν και με τέτοια κατορθώματα για πολλούς δεν ήταν άνθρωπος!), υπέτασσε φυλές που αδυνατούσαν να υποτάξουν για αιώνες πριν από αυτόν οι Πέρσες...

Σε προηγούμενη ανάρτηση (βλέπε: Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος) αναφερθήκαμε, πολύ συνοπτικά για λόγους οικονομίας χώρου, στην υποταγή της ληστρικής φυλής των Ουξίων από τον Μέγα Αλέξανδρο καθ'οδόν προς την σατραπεία της Περσίδος. Η επιχείρηση αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα κεραυνοβόλου εκστρατείας εναντίον ορεσίβιου λαού, από αυτές που χαρακτήρισαν ολόκληρη την στρατιωτική σταδιοδρομία του Μακεδόνα βασιλιά και είναι άξια λεπτομερούς αναφοράς.

Οι Ούξιοι ήταν ένας μάλλον προ-ιρανικός λαός που διήγε ημινομαδικό ποιμενικό βίο στις ορεινές κοιλάδες της οροσειράς του Ζάγγρου που χώριζε την Μεσοποταμία από το ιρανικό υψίπεδο. Σύμφωνα με τον Νέαρχο, την μαρτυρία του οποίου διασώζει ο Αρριανός, αποτελούσαν ένα από τα ληστρικά έθνη της περιοχής που μαζί με τους Μάρδους, τους Σουσίους και τους Ελυμαίους εκτελούσαν επιδρομές εναντίον των γειτονικών εγκατεστημένων λαών και επέβαλαν στους Πέρσες βασιλείς να πληρώνουν τέλη διέλευσης προκειμένου να περάσουν με τους στρατούς τους μέσα από την επικράτειά τους. Σύγχρονοι ιστορικοί αμφισβητούν αυτές τις μαρτυρίες, θεωρώντας πως στην πραγματικότητα οι Πέρσες διατηρούσαν μια μάλλον συμμαχική σχέση μαζί τους, με τον Μεγάλο Βασιλιά να παρέχει δώρα στους φυλάρχους και τους Ούξιους και τους λοιπούς ορεσίβιους από την πλευρά τους να παρέχουν τοξότες και σφενδονήτες για τον βασιλικό στρατό (στα Γαυγάμηλα πχ αναφέρονται Μάρδοι τοξότες). Το γεγονός μάλιστα πως η μητέρα του Δαρείου Γ' Σισύγαμβις διαμεσολάβησε μετά τη μάχη εκ μέρους των Ουξίων, ώθησε πολλούς να θεωρήσουν πως και η ίδια καταγόταν από την φυλή τους.

Όποια κι αν είναι η αλήθεια, όταν ο Αλέξανδρος κατά την διάρκεια της εισβολής του στην Περσίδα έφτασε στα σύνορά τους, ο Ούξιος φύλαρχος Μαδάτης έστειλε αγγελιοφόρο μέσω του οποίου απαίτησε φόρο διέλευσης ίσης αξίας με αυτόν που του κατέβαλλε ο Μεγάλος Βασιλιάς. Αφού τον άκουσε, ο Μακεδόνας βασιλιάς τον έστειλε με μήνυμα πίσω στους Ουξίους καλώντας τους να έρθουν να τον βρουν στο πέρασμα που έλεγχαν, ώστε "να παραλάβουν την πληρωμή από τα χέρια του". Μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς το σαρδόνιο χαμόγελο του Αλέξανδρου καθώς παρακολουθούσε τον αγγελιοφόρο να απομακρύνεται...

Αφού πήρε μαζί του την βασιλική ίλη, τους υπασπιστές και άλλους 8.000 άνδρες (πιθανότατα τους Αγριάνες, τους τοξότες και τάξεις των σαρισοφόρων), προέλασε την νύκτα υπό την καθοδήγηση ντόπιων οδηγών δια μέσου μιας δύσβατης ατραπού και την αυγή της επόμενης μέρας επιτέθηκε στα αφύλακτα χωριά των Ουξίων, σκοτώνοντας πολλούς από αυτούς και αρπάζοντας άφθονα λάφυρα, κυρίως αιγοπρόβατα και ίππους. Στη συνέχεια, αφού άφησε τον Κρατερό με τάξεις της φάλαγγας και λίγους ελαφρά οπλισμένους στα υπερκείμενα υψώματα, έσπευσε με ταχεία πορεία προς το φαράγγι, όπου κατευθύνονταν και οι Ούξιοι πρεσβύτεροι με τους πολεμιστές τους για να παραλάβουν την υπεσχημένη πληρωμή. Αντί για χρήματα όμως, οι ορεσίβιοι βρήκαν τον Αλέξανδρο να τους περιμένει ήδη με τους "καταδρομείς" του πάνω στην οχυρή θέση που υπολόγιζαν να καταλάβουν και πανικόβλητοι άρχισαν να διασκορπίζονται άτακτα· πολλοί σκοτώθηκαν από τους άνδρες του Αλέξανδρου ή έχασαν τη ζωή τους πέφτοντας από τις χαράδρες, ενώ άλλοι κατακερματίστηκαν από τους άνδρες του Κρατερού που ενέδρευαν στα υψώματα.

Έχοντας λάβει τα επίχειρα που τους άρμοζαν από τον Αλέξανδρο, οι Ούξιοι τελικά όχι μόνο εξαναγκάστηκαν σε υποταγή, αλλά συμφώνησαν να πληρώνουν οι ίδιοι βαρύτατο φόρο- 100 άλογα, 500 βόδια και 30.000 πρόβατα ετησίως-
προκειμένου να μην εκτοπιστούν από την γη τους...

[Αρχίατρος]

Όταν πολεμούσαμε τους... Κινέζους, War of the Heavenly Horses που βάλαμε προηγούμενα, στα ελληνικά:

Ο πόλεμος των «Ουρανίων αλόγων»… Απόγονοι του Μ. Αλεξάνδρου κατά Κίνας

26/03/2019 08:13

Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε μεταφέρει τον ελληνικό πολιτισμό στις εσχατιές της Ασίας. Στην κοιλάδα της Φεργκάνα, στο σημερινό Τατζικιστάν, είχε ιδρύσει την Αλεξάνδρεια Εσχάτη, στον ποταμό Ιαξάρτη (σημερινό Σιρ Νταριά) την οποία αποίκησε με Έλληνες.

Οι εκεί Έλληνες και ντόπιοι τελούσαν υπό το ελληνιστικό βασίλειο της Βακτρίας μέχρι το 160 π.Χ. περίπου, όταν βαρβαρικά φυλές κατέκτησαν τη γύρω περιοχή και τους απομόνωσαν. Οι Έλληνες τον 3ο αι. π.Χ. είχαν εκστρατεύσει μέχρι το κινεζικό Τουρκμενιστάν και την περιοχή του Γιουνάν. Το βασίλειο των Ελλήνων και των απογόνων τους στη Φεργκάνα ήταν γνωστό στους Κινέζους ως Νταγιουάν που σε ελεύθερη απόδοση σημαίνει «μεγάλοι Ίωνες», δηλαδή Έλληνες.

Οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας Εσχάτης (σημερινή Χουζάντ) διατηρούσαν σχέσεις με την Κίνα και στην περίοδο της αυτοκρατορίας των Χαν. Σύμφωνα με Κινέζο περιηγητή που είχε μεταβεί στο βασίλειο περί το 130 π.Χ. η χώρα των Νταγιουάν είχε πρωτεύουσα την Αλεξάνδρεια Εσχάτη, υψηλό πολιτισμό και στρατό 60.000 ανδρών.

Ο πόλεμος

Η σύγκρουση μεταξύ της Κίνας των Χαν (202 π.Χ. – 9 μ.Χ. & 25 μ.Χ. – 220 μ.Χ.) και του ελληνιστικού βασιλείου, σύμφωνα με την κινεζική παράδοση, προκλήθηκε από τη άρνηση των Ελλήνων να πουλήσουν στους Κινέζους πολεμικούς ίππους που διέθεταν για τις ανάγκες του στρατού του Κινέζου αυτοκράτορα.

Αυτό θεωρήθηκε μεγάλη προσβολή και ο αυτοκράτορας Γου διέταξε τον στρατηγό του Λι Γκουάνγκ Λι να εκστρατεύσει κατά των αλαζόνων Νταγιουάν, διαθέτοντάς του 6.000 ιππείς και 20.000 πεζούς στρατολογημένους από τα κατακάθια της κινεζικής κοινωνίας.

Το 104 π.Χ. η κινεζική στρατιά ξεκίνησε. Οι Κινέζοι ήταν υποχρεωμένοι να διασχίσουν το Σινγιάνγκ και την έρημο Τακλαμακάν υπολογίζοντας ότι θα προμηθεύονταν τα αναγκαία από τους τοπικούς φυλάρχους στις εκεί οάσεις. Ωστόσο οι τελευταίοι αποδείχθηκαν απρόθυμοι και οι Κινέζοι χρειάστηκε αρκετές φορές να πολεμήσουν, να κάψουν και να λεηλατήσουν.

Συνεχίζοντας την επίπονη πορεία τους οι Κινέζοι έφτασαν στα σύνορα των Νταγιουάν αλλά μέχρι τότε ο στρατός τους είχε υποστεί τρομακτική φθορά. Σαν να μην έφτανε αυτό οι Κινέζοι ηττήθηκαν κατά κράτος στη μάχη του Γιουκτσένγκ και κακήν – κακώς υποχώρησαν. Η κινεζική στρατιά καταστράφηκε ολοσχερώς.

Παρόλα αυτά ο αυτοκράτορας δεν απογοητεύτηκε. Το 102 π.Χ. συγκρότησε μια τεράστια στρατιά 60.000 πεζών και 30.000 ιππέων την οποία ακολουθούσαν 100.000 βοοειδή και 20.000 υποζύγια. Οι Κινέζοι, υπό τον στρατηγό Λι και πάλι,  ακολούθησαν το ίδιο δρομολόγιο, αλλά αυτή τη φορά η ισχύς των δυνάμεών τους δεν άφηνε περιθώρια στους φυλάρχους. Έτσι πέρασαν χωρίς σοβαρά προβλήματα από το Σινγιάνγκ και την έρημο.

Η τεράστια κινεζική στρατιά έφτασε στην Αλεξάνδρεια Εσχάτη που οι Κινέζοι αποκαλούσαν Ερσί και την πολιόρκησαν. Οι αμυνόμενοι επιχείρησαν έξοδο αλλά αποκρούστηκαν. Η πολιορκία δεν εξελισσόταν ευχάριστα για τους Κινέζους, μέχρι που κατάφεραν να κόψουν την τροφοδοσία της πόλης με νερό.

Παρόλα αυτά μόνο ύστερα από 40 ημέρες άγριων τειχομαχιών οι Κινέζοι κατάφεραν να προκαλέσουν ρήγμα στο εξωτερικό τείχος και να εισέλθουν σε τμήμα της πόλης. Υποχωρώντας στο εσωτερικό τείχος μερίδα ευγενών ζήτησε συνθηκολόγηση υπό όρους.

Οι Κινέζοι, εξαντλημένοι και οι ίδιοι δέχτηκαν ζητώντας όμως το κεφάλι του βασιλιά της πόλης που στα κινεζικά κείμενα αναφέρεται ως Γουγκουά το οποίο οι προδότες ευγενείς του το παρέδωσαν. Επίσης ζήτησε την παράδοση 3.000 πολεμικών ίππων.

Αποχωρώντας, χωρίς να έχει εκπορθήσει την πόλη, ο Κινέζος στρατηγός Λι Γκουάνγκ Λι ενθρόνισε έναν εκ των ευγενών τους βασιλείου, τον αποκαλούμενο στα κινεζικά κείμενα Μικάι και αποχώρησε.

Από τους 90.000 άνδρες τους όμως μόνο 11.000 επέστρεψαν λόγω της φθοράς κατά την πολιορκία κυρίως, αφού στη δεύτερη εκστρατεία τους οι Κινέζοι είχαν μαζί τους τρόφιμα, τρόφιμα τους δόθηκαν και από τους Νταγιουάν, μετά την συνθήκη και δεν παρενοχλήθηκαν από τοπικούς φυλάρχους παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις.

Ωστόσο η κινεζική εκστρατεία απέτυχε ουσιαστικά. Το 101 π.Χ. οι ευγενείς Νταγιουάν σκότωσαν τον βασιλιά Μικάι που θεωρήθηκε μαριονέτα των Κινέζων και ανέβασαν στο θρόνο τον αδερφό του νεκρού βασιλιά Γουγκουά. Οι Κινέζοι δεν αντέδρασαν και περιοριστήκαν να αποκαταστήσουν τις εμπορικές και διπλωματικές τους σχέσεις με το βασίλειο του Νταγιουάν. Ο πόλεμος των «ουράνιων αλόγων» έληξε με στρατηγική ήττα των Κινέζων.

Πηγή: Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

- Ο Αλέκος αγνοούσε παντελώς την ύπαρξη των Κινέζων...

[Αρχίατρος]

Άλλα 2 βίντεο που αξίζουν της προσοχής μας !

Λογιστική υποστήριξη, ΚΕΦΑΛΑΙΩΔΟΥΣ σημασία για μια εκστρατεία όπως του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με γραμμές εφοδιασμού χιλιάδων χιλιομέτρων.

Οι Ειδικές Δυνάμεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αξίζει να σημειωθεί η τεράστιας σημασίας συμβολή του θεσσαλικού ιππικού το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις μάχες στην Ασία.

Η ρομβοειδής διάταξη μάχης του ήταν ανίκητη...

Αξίζει να σημειωθεί ότι η λογιστική υποστήριξη του Μεγάλου Αλεξάνδρου διδάσκεται στο West Point, καθως αν δείτε το βίντεο, ΚΑΙ ΕΔΩ επέδειξε ΜΝΗΜΕΙΩΔΗ ΕΥΕΛΙΞΙΑ και ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ στις εκάστοτε συνθήκες.
Το μοναδικό φάουλ που του καταλογίζεται είναι η διάβαση της Γεδρωσίας Ερήμου, αλλά εκεί υπάρχουν διάφορες ερμηνείες (κατ' εμέ η πιθανότερη είναι η μεγάλη καθυστέρηση του Νέαρχου να τον ακολουθήσει με τον στόλο)

[Αρχίατρος]

Άγνωστα επεισόδια μιας ΕΝΔΟΞΗΣ Ιστορίας που δεν μας έμαθαν στο σχολείο... 

Ilias Angnostakis
November 29, 2018

Ακτιο, 31 πΧ. Εκπληκτοι ηταν ολοι, οσοι ηταν στη γεφυρα της γιγαντιας Δεκαεξηρους του Μαρκου Αντωνιου, οταν ειδαν ενα κοντοστουπη μεσηλικα με καραφλα, που φορουσε εξωτικα ρουχα και μιλουσε απταιστα Ελληνικα, να στεκεται διπλα στον υψηλοσωμο Μαρκο Αντωνιο: Δεν ηταν αλλος απο τον Βασιλια του Ελληνοινδικου κρατους των Σαγαλων, ( Sialkot, Punjub) ....Ζωιλο Β' τον " Σωτηρα" (55-29πΧ) που ειχε σπευσει με τις μικρες του δυναμεις, να συνδραμει τον Ελληνοφωνο, αλλα εν πολλοις αγνωστο για αυτον Ρωμαιο ηγετη, στην τιτανια συγκρουση του κατα του Οκταβιανου. Πραγματι, ο Μαρκος Αντωνιος, μετα το καζο της Παρθικης εκστρατειας (36 πΧ) οπου εχασε 15(!) περιπου λεγεωνες (80.000 ανδρες), στην συντριπτικη τους πλειοψηφια Ιταλους, ειχε ξεμεινει απο στρατευματα, και μαζευε οτι μπορουσε. Ρωμαικες φρουρες στην Ελλαδα, Ιταλους φυγαδες του Οκταβιανου, Παρθους αιχμαλωτους, καθως και Ελληνες επιστρατους, που κατατασσοταν στις Λεγεωνες " κλωτσηδον" και αφου υφισταντο εντατικη εκπαιδευση απο Ρωμαιους αξιωματικους, στελνοταν κατευθειαν στις ακτες της Αιτωλιας που "εβριθαν" απο στρατευματα του Αντωνιου. Στα πλαισια λοιπον του καλεσματος του, αγνωστο πως, ο Ελληνας ηγεμονας, απογονος τεραστιου μεγεθους ηγετων, οπως οι Ευκρατιδης ο Μεγας, Δημητριος Α' και Μενανδρος ο Μεγας, πηρε την αποφαση και ξεκινησε απο το μικρο του βασιλειο, που ηδη απειλουταν απο νομαδες Yueh- Chih στα ΒΔ, Ινδο- Σκυθες στα ΝΔ, και την ολοενα αυξανομενη Ινδικη πιεση, και ηρθε πιθανοτατα μεσω της Δημητριαδος ( Saketa, Veluhistan) δια θαλασσης(!) αφου οι Παρθοι ειχαν κοψει καθε διοδο προς τα Δυτικα μεσω του Ιρανικου υψιπεδου, και μεσω Αιγυπτου(!) εφθασε στην Δυση, στην Ελλαδα, για την οποια ειχε ακουσει τοσα αλλα ποτε δεν την ειχε δει: Η εκπληξη που προκαλεσε ηταν τεραστια, και ο Βιργιλιος στην "Αινειαδα" ( Βκ Viii 688) το αναφερει καθαρα: "Hinc ope barbarica variisque Antonius armis, Victor ab aurorae populis et litore Rubro, Aegyptum viresque Orientis et Ultima secum Bactra vehit" ( O Αντωνιος, με βαρβαρο πλουτο και περιεργα οπλα, κατακτητης των ανατολικων λαων και Ινδικων ακτων (sic) εφερε μαζι του την Αιγυπτο, την δυναμη της Ανατολης και την ακομα πιο μακρινη Βακτρια). Σε καθε περιπτωση, ο καραφλακος πενηνταρης συμμετειχε στην κοσμοιστορικη ναυμαχια του Ακτιου, και επεστρεψε παλι στο Βασιλειο του στο μακρινο Punjub. Λιγοι ομως ειχαν παρει χαμπαρι, οτι αυτος ο ηγεμονας, και ειδικα οι διαδοχοι του Στρατων o Α' (29-25) και Στρατων o Β' (25πΧ-10μΧ) θα ηταν οι ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ Ελληνες ανεξαρτητοι ηγετες της Αρχαιοτητας, και οχι η μαχητικη Κλεοπατρα, που ειδε τα ονειρα της να καταποντιζονται στα νερα του Αμβρακικου...Λιγες δεκαετιες μετα, το 10 μΧ, ενω η κυριως Ελλαδα και η Ελληνιστικη Αιγυπτος ηταν παρελθον, οι Ελληνες της Ινδιας με επικεφαλης τον ηρωικο Στρατωνα Β' επεφταν μαχομενοι κατα αμετρητων ορδων Yueh- Chih βαζοντας τελος σε μια αγνωστη, αλλα λαμπρη περιοδος της Ελληνικης Ιστοριας.

Θα το ξαναπούμε, 10 μόλις χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού και είχαμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ στα βάθη της Ινδίας...

[Αρχίατρος]

Οι τύποι του Epic History TV ετοιμάζουν ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ version του καταπληκτικού video Mutiny at Opis !

Δίνουν πόνο άνθρωποι που δεν είναι Έλληνες και στους οποίους ασκεί τρομερή γοητεία ο Αλέξανδρος, την ώρα που οι δικοί μας (διαχρονικά) εθνομηδενιστές μόλις τώρα αξιώθηκαν να βάλουν ένα άγαλμα στην Αθήνα, και αυτό άοπλο τον έχουν !

Epic History TV
‏
Ever wondered what Alexander the Great’s famous speeches sounded like in Ancient Greek? So did we! We’ve teamed up with @barefacedgreek to create an Ancient Greek version of our ‘Mutiny at Opis’ video, out Thurs.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Αρχίατρος]

Ένα πράγμα που πολλοί αγνοούν, ο ερχομός του Αλέξανδρου είχε προφητευτεί αιώνες πριν...

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Daniel spoke of Alexander once in chapter 7 verse 6 of his Old Testament book, twice in chapter 8 verses 5 to 7 and one last time chapter 11, verse 4. In each Alexander was described as a leopard, a goat, a great horn and as a great king.

In each of the prophecies, Daniel also mentions that this great kingdom would be divided into four smaller empires, something that did happen to Alexander’s empire. The Ptolemy’s are the most famous branch of that division.

Also, the Greek people are mentioned numerous times throughout the Bible. Of the 14 times the Greeks are mentioned, only one is found in the Old Testament. That book is written by another prophet other than Daniel - Zechariah 9:13.

Πραγματικά απίστευτο !

[Αρχίατρος]

Στην Μάχη της Gabiene το 316 π.Χ το βαρύ πεζικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι βετεράνοι Αργυράσπιδες, κατέσφαξαν 5,000 αντίπαλου πεζικού ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΧΑΣΟΥΝ ΟΥΤΕ ΕΝΑΝ ΑΝΔΡΑ...

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος



Το αξιοπερίεργο είναι ότι όλοι είχαν μέσο όρο ηλικίας 60 και πάνω.  Hard motherf@ckers !

[Αρχίατρος]

Η λεηλασία και ολοκληρωτική εν πολλοίς καταστροφή της Ηπείρου (τέλη Σεπτεμβρίου του 167 πΧ) είναι από τα πιο μελανά σημεία της ρωμαϊκής κατάκτησης της Ελλάδας.

Πράγματι, μετά την συντριβή των Μακεδόνων στην Πύδνα (168 π.Χ) και την υποταγή της Μακεδονίας ήρθε η υποταγή της Ηπείρου. Αν και δεν είχαν συμπράξει όλοι οι Ηπειρώτες με τον Περσέα έναντι της Ρώμης, οι Ρωμαίοι είχαν πολλές άσχημες σκέψεις για την Ήπειρο για δυο βασικά λόγους:

α)Η Ήπειρος είχε μπει στο μάτι της Ρώμης γιατί ήταν το ΜΟΝΑΔΙΚΟ ελληνικό κράτος που νίκησε όχι μία, αλλά δύο φορές τις λεγεώνες, και μάλιστα σε ιταλικό έδαφος, κάτω από την ανεπανάληπτη ηγεσία του Πύρρου το 280-275, και

β)Ήδη από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ άρχισε να παρατηρείται μεγάλη έλλειψη εργατικών χεριών στα μεγάλα ρωμαϊκά αγροκτήματα που απορροφούσαν τα μικρά, αφού οι κατά βάση αγρότες-στρατιώτες λεγεωνάριοι έλειπαν συνεχώς από την Ιταλία.

Εκτελώντας μυστικές εντολές της Συγκλήτου λοιπόν, αλλά και αποφασισμένος να εκδικηθεί για τον μισητό Bellum Epirotum, τον "Ηπειρωτικό Πόλεμο" που τόσα δεινά είχε προκαλέσει στην πόλη της Λύκαινας, ο ύπατος Leucius Aemelius Paulus εξέδωσε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο: "Όλοι οι κάτοικοι της Μολοσσίδος, Θεσπρωτίας και Αθαμανίας (η Χαονία φαίνεται ότι εξαιρέθηκε, λόγω του άθλιου δοσίλογου συνεργάτη των Ρωμαίων Χάροπα) να προσέλθουν με ό,τι τιμαλφή και θησαυρούς κατέχουν και να τους αποθηκεύσουν σε κεντρικά σημεία των 70 (περίπου) πόλεων και οικισμών της Ηπείρου".

Πράγματι, το μεσημέρι μιας από τις τελευταίες μέρες του Σεπτεμβρίου του 167, σε προκαθορισμένο χρόνο, 25.000 Ρωμαίοι και Ιταλοί σύμμαχοι έπεσαν πάνω στα ανυπεράσπιστα πλήθη, αρπάζοντας τα πάντα, σκοτώνοντας τους ζόρικους, βιάζοντας γυναίκες και αρπάζοντας χιλιάδες αιχμαλώτους. Μετά από 2 μέρες βιαιοπραγιών το δράμα είχε τελειώσει: 150.000 Ηπειρώτες είχαν αιχμαλωτισθεί (Μολοσσοί οι περισσότεροι), περιουσίες διαρπαγεί και 70 πόλεις, οικισμοί και χωριά είχαν γίνει στάχτη. Αν και μέρος των αιχμαλώτων πουλήθηκαν σαν δούλοι επιτόπου, φαίνεται ότι πάνω από 100.000 Ηπειρώτες όλων των ηλικιών (μαζί με 11.000 Μακεδόνες της Πύδνας) οδηγήθηκαν σαν δούλοι στην Ιταλία. Η μεταφορά τους έγινε σχεδόν αμέσως από το λιμάνι του Ωρικου σε ειδικά διασκευασμένες πεντήρεις και εμπορικά του ρωμαϊκού στόλου.

Με ένα μόνο χτύπημα, η Ήπειρος έχασε τον μισό της περίπου πληθυσμό και θα έκανε να συνέλθει περίπου 14 αιώνες(!!) μέχρι τον "Χρυσούν Αιώνα" του Δεσποτάτου της Ηπείρου, τον 13ο αιώνα. Η καταστροφή ήταν τόσο γενική, που ο Στράβωνας, 120 έτη μετά, να ταξιδεύει στην Ήπειρο και να μην βλέπει παρά "μόνο ερημιά και παρηκμασμένα και πυρπολημένα χωριά". Οι δε απανωτοί ρωμαϊκοί εμφύλιοι πόλεμοι (48-31) και η παρουσία δεκάδων λεγεώνων στην περιοχή έδωσαν την χαριστική βολή στην οικονομία και δημογραφία της Ηπείρου. Ο προπάππους δε του Πλουτάρχου είχε πάθει κρυοπαγήματα όταν είχε χρησιμοποιηθεί σαν ημιονηγός στον στρατό του Ιουλίου Καίσαρος, όταν πέρασε μέσα σε πολικές θερμοκρασίες το πέρασμα της Κατάρας τον Ιανουάριο του 48...

via Ηλιας Αναγνωστακης

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Αρχίατρος]

Ευθεία παραδοχή του Άππιου Κλαύδιου ότι απέναντι στον Αλέξανδρο οι Ρωμαίοι δεν είχαν καμμία τύχη...

Turning Points of the Ancient World
 
'What becomes of the words that you always speak to everyone, that if the great Alexander had come to Italy and had come into conflict with us, when we were young men, and with our fathers, when they were in their prime, he would not now be celebrated as invincible, but would either have fled, or, perhaps, have fallen there, and so have left Rome more glorious still?

Surely ye are proving that this was boasting and empty bluster, since ye are afraid of Chaonians and Molossians, who were ever the prey of the Macedonians, and ye tremble before Pyrrhus, who has ever been a minister and servitor to one at least of Alexander's bodyguards.

Now he comes wandering over Italy, not so much to help the Greeks who dwell here, as to escape his enemies at home, promising to win for us the supremacy here with that army which could not avail to preserve for him a small portion of Macedonia'.

The Speech of Appius Claudius, 279 BC. It was this speech that inspired the Romans to keep fighting and not to submit.

[Αρχίατρος]

Manolis Chatzimanolis

Μέγας Αλέξανδρος

Η μάχη στον ποταμό Ιαξάρτη

Το 329 π.Χ όλα φαίνονταν να πηγαίνουν ευνοϊκά για τον νεαρό βασιλιά των Μακεδόνων. Στρατοπεδευμένος στις όχθες του ποταμού Ιαξάρτη της Σογδιανής στις βορειοανατολικές εσχατιές της νεοποκτηθείσας αυτοκρατορίας του, εκεί που σήμερα βρίσκονται οι σύγχρονες κεντροασιατικές δημοκρατίες, παρακολουθούσε το χτίσιμο μιας νέας πόλης, από τις πολλές που θα έφεραν το όνομά του, και που αργοτερα θα ονομαζόταν Αλεξάνδρεια η Εσχάτη. Αυτή η προσωνυμία όντως θα ήταν ταιριαστή. Γιατί αυτή η Αλεξάνδρεια, που θα εποικιζόταν από απόμαχους στρατιώτες και απελεύθερους σκλάβους που ακολουθούσαν το στράτευμα, θα αποτελούσε τον έσχατο θύλακα του Ελληνισμού στην μακρινή ανατολή, προορισμένη να υπηρετεί την αυτοκρατορία ως κέντρο άμυνας στα σύνορα με τις νομαδικές φυλές των Σκυθών, αλλά και ως εμπορικός κόμβος, όπου θα συναντιούνταν οι οδοί που ένωναν τις βορειοανατολικές επαρχίες της Σογδιανής και της Βακτρίας (σημερινό Αφγανιστάν) με την κοιλάδα της Φεργκάνα, τις πόλεις κράτη της Λεκάνης του Ταρίμ (σημερινή επαρχία Σιντζιάνγκ της Κίνας) και ακόμα πιο πέρα με τα κινεζικά κράτη της κοιλάδας του Κίτρινου Ποταμού.

Στα 25 του χρόνια είχε πετύχει πολλά. Είχε σταθεροποιήσει την θέση του στον μακεδονικό θρόνο εξοντώνοντας σε συνεργασία με την μητέρα του, την τρομερή αλλά και πανέξυπνη Ολυμπιάδα, τους πολυάριθμους ανταπαιτητές. Απέκτησε πολεμικό κύρος ανάμεσα στους στρατιώτες του έχοντας υποτάξει τους Θράκες και τους Ιλλυριούς στην χερσόνησο του Αίμου. Είχε επιβεβαιώσει την θέση του ως διάδοχος του πατέρα του Φιλίππου Β' στην αρχιστρατηγία της συμμαχίας της Κορίνθου χρησιμοποιώντας τόσο την πειθώ όσο και αδίστακτη βία. Είχε συντρίψει τον ίδιο τον Πέρση βασιλέα Δαρείο Γ' σε δύο μεγάλες μάχες και οικειοποιήθηκε τον τίτλο του Μεγάλου Βασιλιά ενώ, μετά από μια μακρά καταδίωξη ως τις ανατολικές σατραπείες, είχε συλλάβει τον σφετεριστή του αχαιμενιδικού θρόνου και δολοφόνο του Δαρείου, Βήσσο. Όλος ο κόσμος ήταν πλέον στα πόδια του και ίσως ήδη να έπλαθε στο μυαλό του τα σχέδια για μια εκστρατεία στην εξωτική και πλούσια Ινδία. Η Τύχη όμως παίζει περίεργα παιχνίδια και ο Αλέξανδρος σύντομα θα αντιμετώπιζε τον μεγαλύτερο κίνδυνο της σταδιοδρομίας του.

Σε αντίθεση με την πρότερη περσική πολιτική, η ίδρυση της Αλεξάνδρειας της Εσχάτης συνεπαγόταν για τους κατοίκους των ανατολικών σατραπειών μόνιμη ελληνική παρουσία στην περιοχή τους και αυτή η κίνηση προβλημάτισε τους ντόπιους προύχοντες που, προσδοκώντας την διατήρηση των προνομίων τους και πιθανότατα την κατά το δυνατόν συντομότερη αποχώρηση των Ελλήνων από την άγρια χώρα τους, είχαν παραδώσει τον Βήσσο. Ο νέος κόμβος θα περιόριζε την αυτονομία τους και θα επισκίαζε τόσο την αρχαία συνοριακή πόλη Κυρόπολη όσο και την παλαιά σογδιανή πρωτεύουσα, τα Μαράκανδα, 250 χλμ νοτιοδυτικότερα.

Σύντομα η περιοχή εξερράγη σε ένοπλη εξέγερση, με αφορμή ένα απόσπασμα περισυλλογής εφοδίων της στρατιάς, το οποίο παρασύρθηκε σε ενέδρα και εξοντώθηκε. Σύμφωνα με τον Αρριανό και τον Κούρτιο συγκεντρώθηκαν 20.000-30.000 ένοπλοι ντόπιοι, αριθμοί που, αν δεν είναι προϊόν υπερβολής, σίγουρα δεν χαρακτηρίζουν κάποια αυθόρμητη ενέργεια αγανάκτησης. Ο Αλέξανδρος απάντησε άμεσα στην απειλή και οι στασιαστές εξοντώθηκαν.

Θορυβημένος ίσως από την αγριότητα αυτού του επεισοδίου στην μεθόριο και αντιλαμβανόμενος πως ίσως αποτελούσε προϊόν υποκίνησης, ο Αλέξανδρος στράφηκε προς νότο και συγκάλεσε σε σύσκεψη τους τοπικούς ηγεμόνες στα Βάκτρα, πρωτεύουσα της Βακτριανής, με στόχο την πολιτική διευθέτηση των προβλημάτων των ανατολικών σατραπειών. Εντελώς ξαφνικά όμως οι φλόγες της εξέγερσης κάλυψαν την Βακτριανή και την Σογδιανή, με κύριο υποκινητή τον άρχοντα Σπιταμένη και βασικούς υποστηρικτές τους τοπικούς ηγεμόνες Δαταφέρνη, Αριαμάζη, Οξυάρτη (τον μελλοντικό πεθερό του Αλέξανδρου), Χοριήνη, Κατάνη, Αυστάνη και Ορσοδάτη, οι οποίοι διέδωσαν την φήμη πως η σύσκεψη αποτελούσε πρόφαση για την σύλληψη και εξόντωση όλων των γαιοκτημόνων των δύο σατραπειών. Έτσι ο Αλέξανδρος βρέθηκε αποκλεισμένος στην βόρεια Σογδιανή με ένα τμήμα του στρατού του μόνο, αφού σημαντικό μέρος της στρατιάς εκτελούσε καθήκοντα φρουράς, με τα μετόπισθεν και την βόρεια μεθόριο να κυριαρχούνται από τους επαναστάτες. Ο Σπιταμένης με 7.000 ιππείς κατέλαβε την Κυρόπολι και τα υπόλοιπα έξι συνοριακά οχυρά σφάζοντας τις φρουρές, με αποτέλεσμα να χαθεί όλη η βορειοανατολική αμυντική γραμμή κατά μήκος του ποταμού Ιαξάρτη και με την πιθανότητα εισβολής των σκυθικών φυλών (Σάκες, Δάες και Μασσαγέτες) προς ενίσχυση του Σπιταμένη ορατή.

Τότε ήταν που ο Αλέξανδρος επέδειξε τις σπάνιες αρετές του, που τον είχαν καταστήσει ήδη ζωντανό θρύλο ανάμεσα στους στρατιώτες του και που δικαίως του έδωσαν το προσωνύμιο "Μέγας".

Διατηρώντας υποδειγματική ψυχραιμία, ο Αλέξανδρος αντιλήφθηκε πως προτεραιότητα είχε η αποκατάσταση της μεθορίου, ενώ κάθε προοπτική υποχώρησης προς τα Βάκτρα για αναμονή ενισχύσεων, την οποία ενδεχομένως και να προσδοκούσαν οι επαναστάτες, αποτελούσε ολέθριο σφάλμα.

Με μια κεραυνοβόλο εκστρατεία σαρανταοκτώ ωρών ανακαταλήφθηκαν τα έξι από τα επτά οχυρά, ενώ με τέχνασμα κατάλαβε μέσα σε μια νύκτα την Κυρόπολι. Η μάχη υπήρξε σφοδρή και ο ίδιος τραυματίστηκε βαριά από πέτρα στο κεφάλι.

Από την άλλη ο Σπιταμένης αντί να ενισχύσει τους επαναστάτες στην μεθόριο, εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά στα Μαράκανδα, στα νώτα της στρατιάς στον νότο και άρχισε να τα πολιορκεί, ενώ οι Σκύθες συνέχισαν να συγκεντρώνουν δυνάμεις στην άλλη πλευρά του Ιαξάρτη, απειλώντας με εισβολή. Ο Αλέξανδρος, αξιολογώντας την απειλή των Σκυθών ως σημαντικότερη, έστειλε τους Μενέδημο, Ανδρόμαχο και Κάρανο μαζί με τον Λύκιο διερμηνέα Φαρνούχη με ένα τακτικό συγκρότημα από 60 εταίρους, 800 Έλληνες μισθοφόρους ιππακοντιστές (4 ίλες) και 1.500 Έλληνες μισθοφόρους πεζούς να ενισχύσουν την φρουρά στα Μαράκανδα, ενώ ο ίδιος στράφηκε άμεσα εναντίον των νομάδων με σκοπό να διαβεί τον ποταμό στην περιοχή της Αλεξάνδρειας και να μεταφέρει τον πόλεμο στην στέππα.

Ο Ιαξάρτης στην περιοχή όπου θα γινόταν η διάβαση δεν ήταν ιδιαίτερα φαρδύς, αλλά η κατάσταση περιπλεκόταν από το γεγονός ότι οι Σκύθες ιππείς ήταν πολυάριθμοι και με κύρια όπλα τους τα σύνθετα τόξα τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες σε μια απόπειρα βίαιης απόβασης και δημιουργίας προγεφυρώματος στην απέναντι όχθη. Την λύση έδωσε το σώμα του Μηχανικού που παρέταξε συστοιχίες ευθύτονων οξυβόλων καταπελτών στην όχθη βάλλοντας συστηματικά κατά των Σκυθών, ενώ ο στρατός διεκπεραιώθηκε μαζικά με σχεδίες φτιαγμένες από παραγεμισμένες με ξερόχορτα σκηνές και από ξυλεία της περιοχής. Αποθαρρημένοι από τη βροχή βλημάτων των καταπελτών στην οποία δεν μπορούσαν να απαντήσουν εξίσου αποτελεσματικά, οι Σκύθες αποσύρθηκαν από τις όχθες.

Με την εγκατάσταση του προγεφυρώματος στην εχθρική όχθη, το πρόβλημα μετατοπίστηκε στο πώς θα παρασυρθούν οι Σκύθες σε εμπλοκή, καθώς διαχρονική τακτική των νομάδων ήταν η προσποιητή υποχώρηση έναντι του εχθρού και η επανάκαμψη προς περικύκλωση και εξόντωσή του σε κατάλληλο χώρο όταν αυτός κουραζόταν ή διασκορπιζόταν κατά την καταδίωξη.

Κατανοώντας τις τακτικές των Σκυθών, ο Αλέξανδρος αποφάσισε να τους παρασύρει να πράξουν αυτό που πάντα επιθυμούσαν να αποφεύγουν, δηλαδή να εγκλωβίζονται σε μια περίμετρο αποτελούμενη από εκπαιδευμένους, πειθαρχημένους και καλύτερα εξοπλισμένους αντιπάλους. Αξιοποιώντας την ιππαρχία (δύο ίλες) των προδρόμων ιππέων και την ιππαρχία των Ελλήνων μισθοφόρων ιππακοντιστών, προέβει σε εικονική καταδίωξη των Σκυθών. Μόλις αυτοί διαπίστωσαν ότι οι διώκτες τους ήταν ελάχιστοι, ανέστρεψαν και τους περικύκλωσαν.

Τότε στο σημείο της εμπλοκής κατέφτασαν ταχύτατα δύο λόχοι τοξοτών, η τάξις των Αγριάνων πελταστών και οι υπόλοιποι πελταστές, οι οποίοι άρχισαν να πλήττουν με τοξεύματα την "λαβίδα" των Σκυθών από τα νώτα. Αυτοί όμως δεν αποτελούσαν παρά το προπέτασμα ενός σχηματισμού κρούσης αποτελούμενου από τρεις ιππαρχίες εταίρων και τις υπόλοιπες ίλες των Ελλήνων μισθοφόρων ιππακοντιστών (ίσως δύο ίλες). Οι έφιππες αυτές μονάδες ενέπλεξαν τους Σκύθες από τα πλάγια, ενώ το αποφασιστικό πλήγμα έδωσε ένας δεύτερος σχηματισμός κρούσης με επικεφαλής τον ίδιο τον βασιλιά που μαζί με το Άγημα και τις υπόλοιπες ιππαρχίες εταίρων (πιθανώς δύο) τους έπληξε σαν έμβολο τριήρους στο κέντρο.

Μετά από σύντομη αλλά σφοδρή σύγκρουση, οι Σκύθες υποχώρησαν άτακτα, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 1.000 νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον σημαντικό πολέμαρχο Σατράκη, 150 αιχμαλώτους, 1000 εξαιρετικούς ίππους και το ηθικό τους συντρίμια. Παρόλο που ο Αλέξανδρος αναγκάστηκε να σταματήσει τελικά την καταδίωξη λόγω ασθένειας από πόση μολυσμενου νερού από τον ποταμό, σχεδόν αμέσως μετά την σύγκρουση κατέφτασαν πρέσβεις του Σκύθη ηγεμόνα, οι οποίοι απολογήθηκαν για τα συμβάντα. Αυτό που εντυπωσίασε τους Σκύθες δεν ήταν το μέγεθος των απωλειών τους, αφού ήταν σχετικά μικρές, αλλά η ήττα των τακτικών τους, που επί αιώνες τους διασφάλιζαν- και ως γνωστόν θα εξακολουθούσαν να τους διασφαλίζουν και αργότερα- το αήττητο στο πεδίο της μάχης. Το βόρειοανατολικό σύνορο δεν θα ξαναπαραβιαζόταν για πολλά χρόνια.

Δυστυχώς 250 χλμ νοτιότερα η κατάσταση δεν εξελίχθηκε ευνοϊκά. Το τακτικό συγκρότημα που έστειλε ο Αλέξανδρος προς ενίσχυση των Μαρακάνδων έπεσε σε ενέδρα του Σπιταμένη στον ποταμό Πολυτίμητο, έξω από την πόλη, και εξοντώθηκε, αναγκάζοντας τον ίδιο τον Μακεδόνα βασιλιά να στραφεί προς νότο. Εκεί θα εκστράτευε συνεχώς επί τρία χρόνια μέχρι να καταφέρει τελικά να καθυποτάξει την περιοχή και τους ανυπότακτους κατοίκους της.

Σάκας βαριά θωρακισμένος ιπποτοξότης, με τον ελαφρύτερα οπλισμένο ακόλουθό του. Οι νομάδες ιπποτοξότες της στέππας αποτέλεσαν μάστιγα για τα οργανωμένα από μόνιμα εγκατεστημένους πληθυσμούς κράτη επί αιώνες. Ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρείται ο πρώτος ηγεμόνας που τους αντιμετώπισε αποτελεσματικά.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Ιππέας των ανατολικών σατραπειών κατά την αχαιμενιδική περίοδο. Κρατάει σάγαρι (περσικός πέλεκυς) και ασπίδα, ενώ ο οπλισμός του συμπληρωνόταν με ακόντια. Οι ιππείς της Βακτρίας και της Σογδιανής διακρίνονταν για την βαριά θωράκιση των ίδιων και των αλόγων τους, που ήταν τα πιο μεγαλόσωμα της Ασίας.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Μακεδόνες στρατιώτες του Μηχανικού καλύπτουν την διάβαση του ποταμού από συναδέλφους τους στις λέμβους.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Σχεδιάγραμμα της τελικής φάσης της μάχης. Ο Αλέξανδρος με την κύρια δύναμη κρούσης, παγιδεύει τους νομάδες.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Αρχίατρος]

Ο θρυλικός λόγος του Αλέξανδρου, στην αρχαία Ώπη, δεν γνωρίζουμε τα επακριβή λόγια του, αλλά είναι πλέον πιθανά να είπε:

Ὦπις 324 π.Χ
Όταν τα στρατεύματα στασίασαν στην Ώπιδα της Μεσοποταμίας ο Αλέξανδρος εκτέλεσε μερικούς επικεφαλής· ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες, ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆμα ἔλεξεν ὧδε:
«Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑμῶν, ὦ Μακεδόνες, τὴν οἴκαδε ὁρμὴν… Αυτός ο λόγος μου, Μακεδόνες, δεν θα εκφωνηθεί για να καταπαύσει την επιθυμία σας για επιστροφή στην πατρίδα -γιατί μπορεί ο καθένας σας να φύγει όπου θέλει με τις ευχές μου- αλλά για να γίνει αντιληπτό τί λογής είμαστε εμείς και τί λογής γίνατε και φεύγετε.
Και θα αρχίσω πρώτα τον λόγο αναφορικά στον πατέρα μου Φίλιππο, όπως είναι φυσικό· ο Φίλιππος λοιπόν, αφού σας παρέλαβε περιφερομένους και φτωχούς, βοσκόντας τα λίγα σας πρόβατα στα βουνά ντυμένοι με προβιές και πολέμώντας με δυσκολία για αυτά εναντίον των Ιλλυρίων και των Τριβαλλών και των γειτόνων Θρακών, σας αξίωσε να φορέσετε χλαμύδες αντί για δέρματα και σας κατέβασε από τα βουνά στις πεδιάδες, καθιστώντας σας υπολογίσιμους των γειτόνων βαρβάρων, έτσι που να στηρίζετε τη σωτηρία σας πια όχι στην οχυρότητα της τοποθεσίας αλλά στην προσωπική σας ανδρεία, και σας κατέστησε πολίτες πόλεων και σας εκπολίτισε με νόμους και χρηστά ήθη. Και απέναντι αυτών των βαρβάρων, από τους οποίους υποφέρατε εσείς και τα υπάρχοντά σας, σας ανέδειξε σε ηγεμόνες από δούλους και υπηκόους και πρόσθεσε τα περισσότερα μέρη της Θράκης στην Μακεδονία και, καταλαμβάνοντας τα πιο επίκαιρα σημεία των παραθαλασσίων περιοχών, ανέπτυξε το εμπόριο στη χώρα και εξασφάλισε για εσάς την εκμετάλλευση των μεταλλείων χωρίς επιβουλή· και σας κατέστησε κυρίαρχους των Θεσσαλών, που παλαιότερα πεθαίνατε από τον φόβο σας, και ταπεινώνοντας το γένος των Φωκαίων άνοιξε διάπλατα και ευκολοδιάβατο το δρόμο για την Ελλάδα αντί του αρχικά στενού και αδιάβατου· και τους Αθηναίους και Θηβαίους, που ταλαιπωρούσαν πάντα την Μακεδονία με τις επιδρομές τους, τους ταπείνωσε σε τέτοιο βαθμό, και με δική σας ήδη συμμετοχή σʼ αυτό, ώστε αντί να πληρώνετε φόρους στους Αθηναίους και να είστε υπήκοοι των Θηβαίων να εναποθέτουν εκείνοι την ασφάλεια τους σε σας ως επί το πλείστον.
Και αφού κατέβηκε στην Πελοπόννησο, διευθέτησε τις εκεί υποθέσεις και, αφού ανακηρύχθηκε Στρατηγός με απεριόριστες αρμοδιότητες όλης της υπόλοιπης Ελλάδας για το στράτευμα εναντίον του Πέρση βασιλέα, πρόσθεσε περισσότερο αυτή τη δόξα όχι στον εαυτό του αλλά στο κοινό των Μακεδόνων. Αυτές τις υπηρεσίες προσέφερε ο πατέρας μου σε εσάς, ώστε να τις εκτιμήσει κανείς, σπουδαίες αυτές καθαυτές, αλλά μικρές σε σύγκριση με τις δικές μας. Γιατί εγώ, παραλαμβάνοντας από τον πατέρα μου ελάχιστα χρυσά και ασημένια σκεύη, ούτε εξήντα τάλαντα στα ταμεία, χρέη του Φιλίππου πάνω από πεντακόσια τάλαντα και, αφού δανείστηκα ο ίδιος επιπλέον άλλα οχτακόσια, ξεκινώντας από τη χώρα μας που δεν επαρκούσε ούτε για τις βοσκές σας, αμέσως σας άνοιξα τον δρόμο του Ελλησπόντου, ενώ οι Πέρσες τότε ήταν παντοδύναμοι στην θάλασσα, και κατανικώντας με το ιππικό τους Σατράπες του Δαρείου, προσήρτησα όλη την Ιωνία στην δική σας επικράτεια και όλη την Αιολία και τις δύο Φρυγίες και τους Λυδούς και κυρίευσα την Μίλητο με πολιορκία και όλα τα άλλα μέρη, που προσχώρησαν σε μας με την θέληση τους· τα πήρα και τα παρέδωσα σε εσάς να τα καρπώνεσθε και τα αγαθά από την Αίγυπτο και την Κυρήνη, όσα απόχτησα χωρίς μάχη, ανήκουν σε εσάς, και η Κοίλη Συρία και η Παλαιστίνη και η χώρα ανάμεσα στα ποτάμια είναι δικό σας κτήμα, και η Βαβυλώνα και τα Βάκτρα και τα Σούσα δικά σας, και ο πλούτος των Λυδών και οι θησαυροί των Περσών και τα αγαθά των Ινδών και η έξω θάλασσα δική σας· εσείς είστε Σατράπες, εσείς Στρατηγοί, εσείς Ταξίαρχοι.
Γιατί για εμένα τί υπάρχει παραπάνω ύστερα από αυτούς τους κόπους, πέρα από αυτή την πορφύρα και το διάδημα αυτό; Προσωπικά δεν έχω τίποτε άλλο και κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για δικούς μου θησαυρούς παρά μόνο για αυτά, δικά σας αποκτήματα ή όσα φυλάγονται για εσάς. Γιατί δεν υπάρχει λόγος να φυλάξω τους θησαυρούς προσωπικά, που σιτίζομαι το ίδιο με εσάς και προτιμώ τον ίδιο με εσάς ύπνο, και μάλιστα νομίζω ότι ούτε καν τρώω τα ίδια φαγητά με όσους έχουν κοιλιόδουλες προτιμήσεις, και κάνω σκοπιές για σας για να μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι. Αλλά μήπως απόκτησα αυτά διοικώντας ο ίδιος άκοπα και χωρίς ταλαιπωρίες, ενώ εσείς κοπιάζατε και ταλαιπωρούσασταν; Και ποιος από εσάς αναγνωρίζει ότι κουράστηκε περισσότερο για μένα, από ότι εγώ για εκείνον; Εμπρός λοιπόν, και οποίος από εσάς έχει τραύματα, ας βγάλει τα ρούχα του και ας τα δείξει, και εγώ θα δείξω τα δικά μου σχετικά, γιατί, από έμενα κανένα μέρος του σώματος μετωπικά απόμεινε χωρίς τραύματα, ούτε υπάρχει όπλο από τα χειριζόμενα με το χέρι ή από αυτά από βάλλονται, που να μη φέρω πάνω μου τα ίχνη του, αλλά και με ξίφος από χέρι έχω πληγωθεί και τόξα έχω δεχτεί ήδη και με βλήματα μηχανών χτυπήθηκα και με πέτρες πολλές φορές και με καδρόνια βαλλόμενος για εσάς και για δική σας δόξα και για δικό σας πλούτο σας οδηγώ νικητές ανάμεσα από κάθε στεριά και θάλασσα και από όλους τους ποταμούς και τα όρη και όλες τις πεδιάδες, και τέλεσα τους ιδίους γάμους με σας και τα παιδιά μου. Και απέναντι σε οποίον υπήρχαν χρέη, χωρίς να πολυεξετάσω για ποιόν λόγο δημιουργήθηκαν, ενώ τόσα πολλά εισπράττατε ως μισθό και τόσα πολλά ιδιοποιούσατε όταν γινόταν λεηλασία μετά από πολιορκία, όλα τα εξόφλησα.
Και υπάρχουν χρυσά στεφάνια για τους περισσοτέρους από σας, αθάνατα ενθύμια και της δικής σας ανδρείας και της από μένα επιβράβευσης. Και οποίος σκοτώθηκε, έπεσε ένδοξα, και έγινε μεγαλοπρεπής η ταφή του, και χάλκινοι ανδριάντες έχουν τιμηθεί, απαλλαγμένοι από εκτάκτους φόρους και κάθε οικονομική υποχρέωση, γιατί, πράγματι, κανείς από εσάς δεν σκοτώθηκε υποχωρόντας όταν εγώ πρωτοστατούσα στις μάχες. Και τώρα εγώ σκόπευα να στείλω πίσω τους απόμαχους από σας αξιοζήλευτους από τους συμπατριώτες σας· αλλά αφού θέλετε να επιστρέψετε όλοι σας, φύγετε όλοι· και στην επιστροφή ανακοινώστε ότι τον βασιλιά σας Αλέξανδρο, που κατανίκησε τους Πέρσες και τους Μηδούς και τους Βάκτριους και τους Σάκες, που κυρίευσε τους Ωξίους και Αραχωσίους και Δράγγες, που υπόταξε τους Παρθηραίους και τους Χορασμίους και τους Υρκανίους μέχρι την Κασπία θάλασσα, που πέρασε τον Καύκασο πέρα από τις Κασπίες πύλες, που διάβηκε τον Ώξο ποταμό και τον Ταναΐ, ακόμη και τον Ινδό ποταμό που δεν πέρασε κανένας άλλος εκτός από τον Διόνυσο, και τον Υδάσπι και τον Ακεσίνι και τον Υδραώτι -και που θα περνούσε και τον Υφάσι, αν εσείς δεν αντιδρούσατε- και που προχώρησε στη μεγάλη θάλασσα και από τα δύο στόμια του Ινδού, και που διέσχισε την έρημο της Γεδρωσίας, από όπου κανείς ποτέ νωρίτερα δεν πέρασε με στρατό, και που στο πέρασμα του κατέκτησε την Καρμανία και τη χώρα των Ωρειτών· που την εγκαταλείψατε και φύγατε, παραδίδοντάς την στους κατανικημένους βαρβάρους να την φυλάγουν. Ίσως αυτά θα είναι για εσάς ένδοξα εκ μέρους των ανθρώπων και όσια, βέβαια, όταν θα τα αναγγείλετε. Φύγετε!»

Ἀρριανός, Ἀνάβασις, απόδ. Εκδ. Ζήτρος

[Αρχίατρος]

Για αιώνες υπάρχει στις παραδόσεις και στους μύθους διαφόρων λαών της Μέσης Ανατολής, του Ιράν, μέχρι την... Κίνα !

[Αρχίατρος]

Επανέρχομαι με θέματα στρατηγικής αλλά κι τακτικής (μετρ ο Αλέκος  ), σεντόνι αλλά αξίζει ανανγώσεως.

Μίνως Ευάγγελος

Ο Michael Lee Lanning και οι 100 μάχες.
Όταν προσπαθούσα να μάθω τι είναι στρατηγική, έπαιρνα βιβλία σχετικά.
Κάποτε έπεσα σε δύο βιβλία του Michael  Lee Lanning.
Ο Λάνινγκ απστρατεύτηκε Συνταγματάρχης τους Αμερικανικού στρατού, ενώ στο Βιετνάμ, ήταν διοικητής διμοιρίας. Έχει γράψει δεκαέξι βιβλία για την Ιστορία του πολέμου.
Το ένα βιβλίο του ήταν οι εκατό μεγαλύτεροι στρατηγοί όλων των εποχών και το άλλο οι εκατό σημαντικότερες μάχες.
Θεώρησα λοιπόν ότι μελετώντας τις μάχες αλλά και τους επικεφαλείς τους, θα έβγαζα ένα ασφαλές συμπέρασμα για τον μηχανισμό νίκης, των μαχών.
Για να δεί όμως κανείς τον μηχανισμό της νίκης μίας μάχης, η οποία συχνά δεν κρίνει τον πόλεμο, πρέπει πρώτα να βγάλει από τη μέση τα πολύ μικρά και τα πολύ μεγάλα.
Τα πολύ μικρά, είναι η ψυχολογία του ατόμου που μπαίνει στη μάχη. Και οι ικανότητά του να χειρίζεται τον ατομικό του οπλισμό.
Ο Συνταγματάρχης Κων/νος Δαβάκης στο βιβλίο του: Εγκόλπιο ομαδάρχου πεζικού, έχει εντός εισαγωγικών, την εξής φράση: "Άπαντα σχεδόν τα προβλήματα του αγώνος ανάγονται, όσον αφορά το Πεζικόν, εις προβλήματα βολής. Εκ τούτου προκύπτει, ότι δια τας μικράς μονάδας Πεζικού η γνώσις και η χρησιμοποίησης των όπλων των αποτελεί κύριον σκοπόν της εκπαιδεύσεως των".
Αυτό είναι συνδεδεμένο με την ψυχολογία του κάθε στρατιώτη, ο οποίος θα πρέπει να αντέξει την μεγάλη πίεση, της πρώτης επαφής με την μάχη. Τα φρικτά ουρλιαχτά φίλων και εχθρών τραυματισμένων, οι διπλανοί του, οι οποίοι θα σωριάζονται νεκροί μπροστά στα μάτια του, οι θόρυβοι των εκρήξεων και των σφαιρών και αργότερα η αποφορά της αποσύνθεσης των πτωμάτων, και όλα αυτά, αν οι καιρικές συνθήκες είναι καλές και ευνοούν την συνέχιση των επιχειρήσεων.
Δεν θα πρέπει δηλαδή ο στρατιώτης να πάθει αυτό που περιγράφει ο Κασομούλης στα απομνημονεύματά του, όταν μπήκε στο Μεσολόγγι να πολεμήσει,  ότι κάθε που άκουγε ντουφεκιά, νόμιζε ότι η σφαίρα ερχόταν στο κεφάλι του και σε κάθε ντουφεκιά κρυβότανε.
Αυτά είναι τα μικρά. Τα μεγάλα είναι η συνολική στρατηγική. Με αυτήν γνωρίστηκα για πρώτη φορά, στο βιβλιοπωλείο Ελεύθερη Σκέψη.
Μπήκα μέσα αποφασισμένος να πάρω ένα βιβλίο που θα μου έλεγε τι είναι η στρατηγική ενός πολέμου. Φυσικά ρώτησα τον υπάλληλο που ήταν εκεί. Εκείνος μου απάντησε αδίστακτα,  χωρίς δεύτερη σκέψη, ότι το καλύτερο βιβλίο επ' αυτού, ήταν το "Στρατηγική της Έμμεσης προσέγγισης " του Liddel Hart. Ήταν τόσο κατηγορηματικός ο τόνος του που μου ήταν αδύνατο να τον αμφισβητήσω. Αφού ρώτησα άλλη μια φορά, για την τιμή των όπλων, αν αυτό είναι το κατάλληλο βιβλίο, το αγόρασα.
Το περιεχόμενο του βιβλίου σχετικά με τη στρατηγική, ειναι ότι η στρατηγική ουσιαστικά αφορά τις γραμμές ανεφοδιασμού και γενικά τον ανεφοδιασμό του αντιπάλου.  Αν ο αντίπαλος αποκοπεί από τις βάσεις του ανεφοδιασμού του, καθίσταται ανίκανος να πολεμήσει. Και είναι δυνατόν να ηττηθεί, ακόμα και χωρίς μάχη...
Αυτό όμως ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Αν υπήρχε βραβείο Liddel Hart, για την εφαρμογή αυτής της στρατηγικής, θα το έπαιρναν σίγουρα οι Σκύθες, οι οποίοι αντιμετώπισαν τον Δαρείο, πατέρα του Ξέρξη και βασιλιά των Περσών. Ο Ηρόδοτος λοιπόν, κατά την συνήθειά του, αφού περιγράφει, τα ήθη και έθιμα, τους μύθους, τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής των Σκυθών, αναρωτιέται, πως φαντάστηκε ο Δαρείος, ότι θα μπορούσε να καταβάλει έναν λαό, που δεν έχει σταθερό καταυλισμό- πόλη,  πολεμάει πάντα έφιππος και μπορεί να τρέφεται συνεχώς και αποκλειστικά με κρέας. Να ληφθεί υπόψη ότι ο Ηρόδοτος, δεν είχε κάποιο διδακτορικό Ιστορίας, ή διεθνών σχέσεων, ούτε είχε τελειώσει καμία  Σχολή Άμυνας ή Πολέμου.
Ήταν ένας απλός πολίτης, που λόγω της σχέσης του με τον Περικλή, του ζητήθηκε να γράψει την Ιστορία μέχρι την εποχή του, και κυρίως τα Περσικά. Η Σκυθική ήταν μια χώρα, παραλιακή με μικρό βάθος, που άρχιζε από το δέλτα του Δούναβη και τελείωνε περίπου, στο σημερινό παραλιακό Ροστόβ, λίγο έξω απ' την πάλαι ποτέ Ουκρανία. Οι Πέρσες περάσανε τον Δούναβη με πλοία, των  ελληνικών Ιωνικών πόλεων, αρχηγός των οποίων ήταν κάποιος Ιστιαίος. Τύραννος της Μιλήτου.
Στην εκστρατεία αυτή συμμετείχε και ο Μιλτιάδης, με το μέρος των Ελλήνων. Οι Σκύθες έκαναν ότι θα έλεγαν τα σημερινά βιβλία στρατηγικής. Πρώτα ζήτησαν από τους συμμάχους τους και γείτονές τους να πολεμήσουν μαζί τους. Εκείνοι το αρνήθηκαν, θεωρώντας ότι ο Δαρείος έρχεται κατά των Σκυθών, γιατί είχε προκληθεί από αυτούς και ότι τους ίδιους, δεν θα τους πείραζε.
Δεύτερον εφάρμοσαν πολιτική καμμένης γης. Έκλεισαν, επιχωμάτωσαν η έριξαν πτώματα ζώων μέσα σε όλες τις υδάτινες πηγές και ποδοπάτησαν τις σοδειές τους καταστρέφοντάς τες. Και τρίτον έδωσαν την εντύπωση στον Πέρση βασιλιά ότι θέλαν να πολεμήσουν αλλά ότι συνεχώς υποχωρούσαν λόγω του μεγέθους της στρατιάς του Δαρείου. Ο Δαρείος έπεσε στην παγίδα και άρχισε να  ακολουθεί τους Σκύθες, οι οποίοι τον οδήγησαν πάνω στους λαούς που είχαν αρνηθεί να τους βοηθήσουν, με την ελπίδα ότι θα συγκρούονταν τελικά μαζί του. Αλλά εκείνοι και πάλι αρνήθηκαν.
Τότε οι Σκύθες αποχώρησαν και ο Δαρείος ήρθε σε τραγικό δίλημμα διότι ούτε αντίπαλο είχε να πολεμήσει, ούτε εφόδια για τον στρατό του. Δεν ήξερε για λιγο καιρό, τι να κάνει. Εν τω μεταξύ οι Σκύθες έφτασαν στον Δούναβη και ζήτησαν από τους Έλληνες να καταστρέψουν τις γέφυρες ώστε να μην μπορέσει να διαφύγει ο Δαρείος με τον στρατό του. Οι Έλληνες ουσιαστικά αρνήθηκαν, διότι ο Ιστιαίος έπεισε τους υπόλοιπους αρχηγούς, ότι αφού η δύναμη και η εξουσία τους, τους είχαν παραχωρηθεί από τον Δαρείο, αν αυτός καταστρέφοταν, όσοι τους αμφισβητούσαν, θα ξεσηκώνονταν εναντίον τους. Στους Σκύθες όμως, εμφανίστηκαν να αποδέχονται την πρόταση. Όταν ο Δαρείος έφτασε στον Δούναβη πάλι, οι Έλληνες πέρασαν τον στρατό του Πέρση βασιλιά, απέναντι στην ασφάλεια, και οι Σκύθες δεν ξαναενοχλήθηκαν από τους Πέρσες. Μια νίκη πρότυπο, έμμεσης στρατηγικής προσέγγισης. Δυστυχώς ο Liddel Hart δεν αναφέρεται στους Σκύθες.
Ένα δεύτερο βιβλίο στρατηγικής, είναι του Κινέζου φιλοσόφου Σουν Τσου, που είναι διάσημο για τις συμβουλές του.
Με αυτό τελειώνουν και τα μεγάλα και περνάμε πια στο κύριο θέμα που είναι η τακτική των μαχών.
Από τις πρώτες μάχες που περιγράφει ο Λάνινγκ, γίνεται φανερή η σύνδεση στρατηγικής και τακτικής καθώς και ατομικής ψυχολογίας και νίκης σε μια μάχη. Η πρώτη μάχη σε σημασία είναι η μάχη του Χέιστινγκς το 1066 μ.Χ.
Ο Άγγλος βασιλιάς αντιμετωπίζει την εισβολή του Γάλλου διαδόχου του Αγγλικού θρόνου, Γουλιέλμου του Κατακτητή. Η διαμάχη ήταν για τον θρόνο της Αγγλίας.
Σε μια ανηφορική, κάπως, πλαγιά και στο πάνω μέρος της που περιζώνεται από δέντρα και δεν μπορεί να δράσει το ιππικό από τα πλάγια, στήνει ο Άγγλος βασιλιάς τον στρατό του, που είναι σκέτο πεζικό. Διατάσσει κλειστή παράταξη με τις ασπίδες των ανδρών, να δημιουργούν ένα τείχος αδιαπέραστο. Επιζητεί μια αμυντική νίκη. Ο Γουλιέλμος επιτίθεται με το ιππικό του πολλές φορές αλλά δεν καταφέρνει ούτε να απωθήσει την αγγλική παράταξη ούτε να την διασπάσει. Οι Άγγλοι αναθαρρούν, και βιάζονται να περάσουν στην αντεπίθεση και να αποτελειώσουν τον εχθρό. Ο Γουλιέλμος ενισχύει την τάση αυτή των Άγγλων στρατιωτών, διατάσσοντας τους τοξότες του να ρίχνουν τα βέλη τους υπό γωνία, ώστε να πέφτουν πίσω από τις ασπίδες των Άγγλων και όχι πάνω σε αυτές. Κάνει ακόμα κάποιες εφόδους και τελικά καταφέρνει να παρασύρει τους Άγγλους στρατιώτες να σπάσουν την παράταξή τους για να επιτεθούν στους Γάλλους. Η κατηφόρα βοηθάει ψυχολογικά μια τέτοια κίνηση.
Κι εδώ έρχεται το αρχαίο θέμα της πλαγιοκόπησης ή της περικύκλωσης στα πεδία των μαχών. Έλεγε ο Σουν Τσου, ότι αν δεν έχεις δεκαπλάσιες δυνάμεις από αυτές του εχθρού, μην επιτίθεσαι. Ο λόγος είναι η κύκλωση ή τουλάχιστον η πλαγιοκόπηση των δυνάμεων του εχθρού. Έλεγε επίσης ο Σουν Τσου ότι αν δεις τα λάβαρα του εχθρού σε τάξη και τον στρατό παρατεταγμένο κανονικά για μάχη, μην επιτεθείς. Η μάχη του Χέιστινγκς εξηγεί γιατί. Όταν έσπασαν οι Άγγλοι τις γραμμές τους προφανώς δημιουργήθηκαν κενά στη διάταξή τους. Σε αυτά τα κενά εισέδυσαν οι Γάλλοι, ιππικό και πεζικό και πλαγιοκόπησαν τον διεσπαρμένο πια αγγλικό στρατό. Η νίκη ήταν συντριπτική. Ο Άγγλος βασιλιάς σκοτώθηκε επί του πεδίου. Έκτοτε, με την Γαλλική κατάκτηση, ξεκινάει η αγγλική Ιστορία.
Δεύτερη σε παγκόσμια σημασία μάχη ο Λάνινγκ, θεωρεί την πολιορκία του Γιόρκταουν. Η νίκη αυτή σφράγισε την Ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών, από την Βρετανική κυριαρχία. Από τακτικής πλευράς, τίποτα το αξιοσημείωτο δεν υπάρχει στην μάχη αυτή ει μη μόνον ότι, Αμερικανοί και Γάλλοι, συμφώνησαν να πολιορκήσουν το Γιόρκταουν στο οποίο βρισκόταν ο Άγγλος στρατηγός Κορνουάλης, θεωρούμενος από τους Άγγλους ως νέος Αννίβας! Πριν την μάχη του Γιόρκταουν όμως οι Άγγλοι είχαν χάσει μια μάχη στη Σαρατόγκα. Η μάχη αυτή που κερδήθηκε από τον στρατηγό Μπένεντικτ Άρνολντ, είχε σημαντική επίδραση στην αμερικανική επανάσταση. Ο Άρνολντ απέκλεισε τον αγγλικό στρατό στην περιοχή της πόλης Σαρατόγκα, κόβοντας κορμούς δέντρων και μπλοκάροντας τους παραλιακούς, δρόμους ανεφοδιασμού τον Άγγλων. Ταυτόχρονα οχυρώθηκε νότια της πόλης και περίμενε την στρατολόγηση των Αμερικανών, να του φέρει περισσότερους στρατιώτες, οι οποίοι τελικά έφτασαν τις 10.000 απέναντι στους 6.500 Βρετανούς. Έχοντας χάσει το ανεφοδιασμό του ο Άγγλος στρατηγός, ονόματι Μπεργκόιν, σκέφτηκε να ανοίξει δρόμο προς το βορρά, μέσω Σαρατόγκα, και να επανενωθεί με τις αγγλικές δυνάμεις.
Όμως δεν ήθελε να φύγει χωρίς να δοκιμάσει τουλάχιστον μια μάχη.
Και σε αυτή τη μάχη λοιπόν επαναλαμβάνεται το θέμα της πλαγιοκόπησης. Δύο φορές, έστειλε ένα τμήμα του στρατού του χιαστί, διαγώνια στον ενδιάμεσο χώρο, από τις δύο παρατάξεις, για κινηθεί στο αριστερό πλευρό της αντίπαλης διάταξης. Και τις δύο φορές οι κίνηση έγινε αντιληπτή από τον Αμερικανό και εστάλη απόσπασμα για να αναχαιτιστεί η κίνηση αυτή. Όπερ και εγένετο. Αφού ο Άγγλος δεν μπόρεσε να βρεθεί στα πλευρά των αντιπάλων του, μετέπεσε σε άμυνα και οχυρώθηκε στην πόλη Σαρατόνγκα. Η πόλη πολιορκήθηκε και μεθ' ου πολύ, ο Μπεργκόιν παραδόθηκε.
Η έννοια της πλαγιοκόπησης ή κύκλωσης, εμπεριέχει την εμπειρική αρχή, ότι κανένας στρατιώτης δεν μπορεί να μάχεται σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα. Ο Μάικλ Λη Λάνινγκ αναφέρεται στη μάχη του Μαραθώνα, που συμβαίνει ακριβώς αυτό. Οι πτέρυγες της ελληνικής διάταξης, απωθούν τις αντίστοιχες περσικές και επιστρέφοντας, κυκλώνουν τον υπόλοιπο Περσικό στρατό. Το αν η πλευροκόπηση/ κύκλωση θα γίνει στις πτέρυγες ή στο κέντρο τις εχθρικής διάταξης, εξαρτάται από την εκτίμηση που θα κάνει ο αρχηγός του στρατού. Στη μάχη του Μπράιτενφελντ για παράδειγμα, ο Άγγλος στρατηγός, επιτίθεται στις πτέρυγες τις εχθρικής δύναμης, ώστε να εγκλωβίσει εκεί τις εφεδρείες της. Ο αντίπαλος στρατηγός, Ταλλάρντ, είχε δώσει σωστές διαταγές, να καλυφθεί ολόκληρη η παράταξη και το κέντρο με 14 τάγματα, αλλά για λόγους που η ιστορία δεν εξηγεί, οι εντολές του δεν εισακούστηκαν και ο ίδιος δεν μερίμνησε να ερευνήσει, αν εφαρμόζεται το σχέδιό του. Αποτέλεσμα ο στρατός εγκλωβίστηκε στις πτέρυγες και με μια επίθεση στο αδύναμο κέντρο, το ιππικό των Άγγλων βρέθηκε στα μετόπισθεν των αντιπάλων τους. Το αποτέλεσμα πάλι ήταν συντριπτικό. Τίθεται λοιπόν σχεδόν σε κάθε μάχη, το ερώτημα στους διοικητές, πώς θα βρεθούν να πλευροκοπούν, τον εχθρό, είτε εντός της εχθρική παράταξης, είτε περιμετρικά αυτής. Και πως δεν θα πάθουν οι ίδιοι το ίδιο.
Ένα στοιχείο είναι, ότι οποιοσδήποτε ελιγμός που φέρει τον στρατό στο πλευρό του εχθρού, εντός ή εκτός της παράταξης του, πρέπει να είναι κατά το δυνατόν αιφνιδιαστική. Πχ να εκτελεστεί ο ελιγμός από το ιππικό. Αυτό είχε συμβεί στον Ναπολέοντα στο Αούστερλιτς. Ο Ναπολέων επέτρεψε να περικυκλωθεί το δεξιό του άκρο, το οποίο άφησε επίτηδες αδύναμο, ώστε όταν ήταν βέβαιος ότι οι εφεδρείες του εχθρού είχαν ριχθεί εκεί, εκείνος εξαπέλυσε την επίθεση του ιππικού του στο κέντρο. Τη στιγμή που το ιππικό του Ναπολέοντα, έφτανε στο αντίπαλο κεντρο, μια ομίχλη που είχε πέσει στο πεδίο της μάχης και έκρυβε τις κινήσεις και των δύο αντιπάλων ήρθη και ο ήλιος φώτισε το πεδίο της μάχης ξαφνικά, ενισχύοντας τον αιφνιδιασμό του ελιγμού του Ναπολέοντα.
Όλες οι μάχες που περιγράψαμε είναι σύμφωνες με την αρχή του ελιγμού τόσο εντός όσο και εκτός της αντίπαλης παράταξης.
Μία άλλη περίπτωση να αποσαρθρωθει η διάταξη μάχης του αντιπάλου είναι,  το αντίπαλο στράτευμα, να μην είναι σε διάταξη μάχης, αλλά σε διάταξη πορείας. Δηλαδή να μεταφέρεται. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μία αιφνιδιαστική επίθεση πεζικού, ή μια αστραπιαία επέλαση του ιππικού, ήταν αρκετή για να διαλύσει τον εχθρό. Μια τέτοια περίπτωση, γνωστή σε μας, είναι η ενέδρα, που έστησε ο Κολοκοτρώνης στους Τούρκους, στα Δερβενάκια.
Κι έτσι ξαναγυρνάμε στην αρχική θεωρία του Σουν Τσου. Ότι όταν βλέπεις τα λάβαρα του εχθρού ακίνητα και σε τάξη και τον στρατό σε παράταξη, μην επιχειρείς επίθεση.
Πώς μπορεί ένας στρατός να φέρει τον εχθρό σε παράταξη ακατάστατη, στην οποία έχει χαθεί ο έλεγχος της διοίκησης, έχουν δημιουργηθεί κενά και ο ελιγμός στα πλευρά ή μετόπισθεν του εχθρού, είναι εφικτός;
Μια περίπτωση είναι την κατάσταση αυτή, να την προκαλέσει η τύχη. Δηλαδή η αμέλεια του εχθρού για την συνοχή των δυνάμεών του.
Ο Μάικλ Λη Λάνινγκ αναφέρεται στην μάχη της Πύδνας, αλλά εγώ θα θεωρήσω ορθότερη περιγραφή της μάχης, αυτήν του Πλούταρχου στον βίο του Ρωμαίου στρατηγού Αιμίλιου Παύλου. Θετού πατέρα του Σκιπίωνα του Αφρικανού. Ο Παύλος είδε τον Μακεδονικό στρατό απέναντι του σε απόλυτη τάξη και κανονική παράταξη μάχης, και όπως είπε ο Πλούταρχος, "λυπήθηκε". Δεν ήθελε να δώσει τη μάχη. Αν ήταν δυνατόν θα την απέφευγε. Με την πίεση όμως των κατώτερων του αναγκάστηκε να εμπλακεί. Όπως ήταν φυσικό, η μακεδονική φάλαγγα όσο ήταν σε τάξη νικούσε τους Ρωμαίους. Ο Παύλος όμως είδε ένα νέο συγγενή του, να ψάχνει το σπαθί του που ήταν οικογενειακό κειμήλιο. Είχε γυρίσει πίσω, μήπως το έχασε στην αρχή της μάχης αλλά καθώς δεν το βρήκε, χώθηκε ανάμεσα στις μακεδονικές φάλαγγες, πολεμώντας με άλλο σπαθί για να το βρει. Τότε για πρώτη φορά ο Παύλος παρατήρησε ότι οι μακεδονικές φάλαγγες, είχαν χάσει τη συνοχή τους, λόγω του ανώμαλου εδάφους, που παρουσίαζε κοιλότητες και υψώματα. Αμέσως επιστράτευσε όσους βρήκε στα μετόπισθεν, από πληγωμένους μέχρι μάγειρες και τους έστειλε να χωθούν στα κενά. Η νίκη και πάλι ήταν συντριπτική για τους Ρωμαίους. Κάπως ανάλογη, αλλά όχι τόσο ακριβής, είναι και η περιγραφή του Λάνινγκ για την μάχη.
Φεύγοντας για λίγο από τον συγγραφέα, αυτήν την αταξία ήξεραν πολύ καλά να την προκαλούν οι Σπαρτιάτες στον αντίπαλο. Μεταπηδάμε λοιπόν στον Ηρόδοτο ο οποίος ισχυρίζεται ότι οι Σπαρτιάτες έδειχναν πολλές αποδείξεις στον Πέρση Βασιλιά (Ξέρξη) ότι ξέρουν να πολεμούν. Και πρώτα και κύρια με αυτόν τον ελιγμό που έκαναν. Γύριζαν τις πλάτες στον εχθρό, προσποιούμενοι υποχώρηση και σε κάποιο συγκεκριμένο σύνθημα, έκαναν όλοι μεταβολή και συνασπίζονταν, ξαναφτιάχνοντας τάχιστα την φάλαγγα. Οι Πέρσες χαλάγαν τις γραμμές τους, με φωνές και κακό, βλέποντας την υποχώρηση και έτρεχαν να προλάβουν να σκοτώσουν τους Σπαρτιάτες. Όταν οι Σπαρτιάτες συνασπίζονταν γυρνώντας μέτωπο ξανά προς τον εχθρό, οι Πέρσες έπεφταν πάνω τους διασπασμένοι, τμηματικά και σκοτώνονταν κατά δεκάδες. "Κι έκαναν έτσι φανερό στον βασιλιά, ότι μέσα στα στενά, ήταν πολύ μεν οι άνθρωποι, λίγοι δε οι άντρες".
Η τύχη λοιπόν ή η τεχνική είναι δυνατό να δημιουργήσει αυτά τα κενά στις εχθρική παράταξη.
Ανώτεροι τακτικιστές, δεν αφήνουν στην τύχη, την δημιουργία τέτοιων κενών. Θέλουν ο αντίπαλος να είναι σε τάξη στην αρχή της μάχης, και μάλιστα να έχει την αυτοπεποίθηση να επιτεθεί, ώστε οι ίδιοι με μια ελαστική άμυνα με μια κίνηση πίσω μπρος, όπως αυτή των Σπαρτιατών, να δημιουργήσουν οι ίδιοι τις ευκαιρίες αυτές, της διείσδυσης στην αντίπαλη παράταξη. Αυτό ξεκινάει με άμυνα, ίσως σε οχυρωμένη περιοχή και εξελίσσεται ανάλογα με τα σχέδια σε υποχώρηση ή αντεπίθεση. Όπως ακριβώς έκαναν οι Σπαρτιάτες.
Ο Ρόμελ ήταν ένας στρατηγός που είχε τέτοιες ικανότητες.
Στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και αφού είχε ήδη αρχίσει η απόβαση στην Νορμανδία, πήγε αυτοπροσώπως να συναντηθεί με τον Χίτλερ, και του ζήτησε την άδεια να εφαρμόσει ελαστική άμυνα αλληλοδιαδεχόμενων υποχωρήσεων και αντεπιθέσεων. Ο βοηθός του τότε τον ρώτησε: "Στρατάρχη, γιατί το ζητάτε αυτό";
Και ο Ρόμελ του απάντησε: "Γιατί το έχω ξανακάνει", εννοώντας την εκστρατεία στην Αφρική.
Ο Χίτλερ δεν δέχτηκε.
Δεν λήφθηκαν υπόψη διάφοροι παράγοντες που κρίνουν επίσης τις μάχες, όπως ο αριθμός των αντιπάλων. Αναφέρθηκαν μόνο περιπτώσεις που οι στρατοί ήταν συγκρίσιμοι. Χωρίς μεγάλες διαφορές σε ποσότητα αλλά και ποιότητα στρατού. Επίσης παραλήφθηκε η εξέταση του οπλισμού. Είναι προφανές ότι όσο τρομερή κι αν ήταν η μακεδονική φάλαγγα, δεν θα μπορούσε να σταθεί απέναντι στα σύγχρονα πολυβόλα. Και πάλι οι στρατοί πρέπει να είναι συγκρίσιμοι.
"Ο πόλεμος" λέει ο ΟΗΕ, "είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας", και πρέπει να αποφεύγεται, πάση δυνάμει.
Η καλοσύνη και η υπομονή ενός ατόμου ή ενός έθνους, μπορούν να προσελκύσουν και να αφυπνίσουν, ανάλογες ιδιότητες, στα άλλα άτομα ή έθνη. Ο Χρόνος είναι πάντα με το μέρος του αγαθού. Του δίκαιου. Άρα αν ενα έθνος δεν ανταποκρίνεται ορθολογικά στις σχέσεις του,  με τα άλλα έθνη, πρέπει να κάνουμε σε αυτό ότι κάνουμε και σε πρόσωπα που έχουν δυσκολίες κοινωνικοποίησης. Να περιμένουμε επιδεικνύοντας καλοσύνη και ανοχή, μέχρι να ηρεμήσει και να αντιληφθεί ότι δεν βρίσκεται ανάμεσα σε εχθρούς αλλά σε φίλους. Για τα έθνη μια τέτοια διαδικασία είναι πιο εύκολη, αλλά ίσως πιο αργή, απ' ότι για τα πρόσωπα.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που το κακό είναι αγιάτρευτο. Το έθνος ή οι ελίτ που το κυριαρχούν, έχουν χάσει την ηθική τους συνείδηση πλήρως, και δεν υπάρχει ελπίδα ανανήψεως. Αυτό συμβαίνει τόσο σε άτομα όσο και σε έθνη. Έχω υπόψη μου τον μέγα  φιλόσοφο και ανθρωπιστή Πλάτωνα, ο οποίος στους Νομούς του αναφέρεται σε τέτοιες καταστάσεις και διατάσσει την ποινή του θανάτου, σε όσους έχουν πέσει σε αμαρτήματα που δεν επιδέχονται εξιλέωσης.Σε περιπτώσεις που η ψυχή δεν θεραπεύεται
Για τέτοιες περιπτώσεις και μόνο, πρέπει να είναι γνωστή η τέχνη του πολέμου .