Άλλες κατηγορίες μηνυμάτων > Πολιτική και Κοινωνικά Θέματα
Που θα είχε φτάσει ;
Αρχίατρος:
Manolis Chatzimanolis
--- Παράθεση ---Μέγας Αλέξανδρος
Η μάχη στον ποταμό Ιαξάρτη
Το 329 π.Χ όλα φαίνονταν να πηγαίνουν ευνοϊκά για τον νεαρό βασιλιά των Μακεδόνων. Στρατοπεδευμένος στις όχθες του ποταμού Ιαξάρτη της Σογδιανής στις βορειοανατολικές εσχατιές της νεοποκτηθείσας αυτοκρατορίας του, εκεί που σήμερα βρίσκονται οι σύγχρονες κεντροασιατικές δημοκρατίες, παρακολουθούσε το χτίσιμο μιας νέας πόλης, από τις πολλές που θα έφεραν το όνομά του, και που αργοτερα θα ονομαζόταν Αλεξάνδρεια η Εσχάτη. Αυτή η προσωνυμία όντως θα ήταν ταιριαστή. Γιατί αυτή η Αλεξάνδρεια, που θα εποικιζόταν από απόμαχους στρατιώτες και απελεύθερους σκλάβους που ακολουθούσαν το στράτευμα, θα αποτελούσε τον έσχατο θύλακα του Ελληνισμού στην μακρινή ανατολή, προορισμένη να υπηρετεί την αυτοκρατορία ως κέντρο άμυνας στα σύνορα με τις νομαδικές φυλές των Σκυθών, αλλά και ως εμπορικός κόμβος, όπου θα συναντιούνταν οι οδοί που ένωναν τις βορειοανατολικές επαρχίες της Σογδιανής και της Βακτρίας (σημερινό Αφγανιστάν) με την κοιλάδα της Φεργκάνα, τις πόλεις κράτη της Λεκάνης του Ταρίμ (σημερινή επαρχία Σιντζιάνγκ της Κίνας) και ακόμα πιο πέρα με τα κινεζικά κράτη της κοιλάδας του Κίτρινου Ποταμού.
Στα 25 του χρόνια είχε πετύχει πολλά. Είχε σταθεροποιήσει την θέση του στον μακεδονικό θρόνο εξοντώνοντας σε συνεργασία με την μητέρα του, την τρομερή αλλά και πανέξυπνη Ολυμπιάδα, τους πολυάριθμους ανταπαιτητές. Απέκτησε πολεμικό κύρος ανάμεσα στους στρατιώτες του έχοντας υποτάξει τους Θράκες και τους Ιλλυριούς στην χερσόνησο του Αίμου. Είχε επιβεβαιώσει την θέση του ως διάδοχος του πατέρα του Φιλίππου Β' στην αρχιστρατηγία της συμμαχίας της Κορίνθου χρησιμοποιώντας τόσο την πειθώ όσο και αδίστακτη βία. Είχε συντρίψει τον ίδιο τον Πέρση βασιλέα Δαρείο Γ' σε δύο μεγάλες μάχες και οικειοποιήθηκε τον τίτλο του Μεγάλου Βασιλιά ενώ, μετά από μια μακρά καταδίωξη ως τις ανατολικές σατραπείες, είχε συλλάβει τον σφετεριστή του αχαιμενιδικού θρόνου και δολοφόνο του Δαρείου, Βήσσο. Όλος ο κόσμος ήταν πλέον στα πόδια του και ίσως ήδη να έπλαθε στο μυαλό του τα σχέδια για μια εκστρατεία στην εξωτική και πλούσια Ινδία. Η Τύχη όμως παίζει περίεργα παιχνίδια και ο Αλέξανδρος σύντομα θα αντιμετώπιζε τον μεγαλύτερο κίνδυνο της σταδιοδρομίας του.
Σε αντίθεση με την πρότερη περσική πολιτική, η ίδρυση της Αλεξάνδρειας της Εσχάτης συνεπαγόταν για τους κατοίκους των ανατολικών σατραπειών μόνιμη ελληνική παρουσία στην περιοχή τους και αυτή η κίνηση προβλημάτισε τους ντόπιους προύχοντες που, προσδοκώντας την διατήρηση των προνομίων τους και πιθανότατα την κατά το δυνατόν συντομότερη αποχώρηση των Ελλήνων από την άγρια χώρα τους, είχαν παραδώσει τον Βήσσο. Ο νέος κόμβος θα περιόριζε την αυτονομία τους και θα επισκίαζε τόσο την αρχαία συνοριακή πόλη Κυρόπολη όσο και την παλαιά σογδιανή πρωτεύουσα, τα Μαράκανδα, 250 χλμ νοτιοδυτικότερα.
Σύντομα η περιοχή εξερράγη σε ένοπλη εξέγερση, με αφορμή ένα απόσπασμα περισυλλογής εφοδίων της στρατιάς, το οποίο παρασύρθηκε σε ενέδρα και εξοντώθηκε. Σύμφωνα με τον Αρριανό και τον Κούρτιο συγκεντρώθηκαν 20.000-30.000 ένοπλοι ντόπιοι, αριθμοί που, αν δεν είναι προϊόν υπερβολής, σίγουρα δεν χαρακτηρίζουν κάποια αυθόρμητη ενέργεια αγανάκτησης. Ο Αλέξανδρος απάντησε άμεσα στην απειλή και οι στασιαστές εξοντώθηκαν.
Θορυβημένος ίσως από την αγριότητα αυτού του επεισοδίου στην μεθόριο και αντιλαμβανόμενος πως ίσως αποτελούσε προϊόν υποκίνησης, ο Αλέξανδρος στράφηκε προς νότο και συγκάλεσε σε σύσκεψη τους τοπικούς ηγεμόνες στα Βάκτρα, πρωτεύουσα της Βακτριανής, με στόχο την πολιτική διευθέτηση των προβλημάτων των ανατολικών σατραπειών. Εντελώς ξαφνικά όμως οι φλόγες της εξέγερσης κάλυψαν την Βακτριανή και την Σογδιανή, με κύριο υποκινητή τον άρχοντα Σπιταμένη και βασικούς υποστηρικτές τους τοπικούς ηγεμόνες Δαταφέρνη, Αριαμάζη, Οξυάρτη (τον μελλοντικό πεθερό του Αλέξανδρου), Χοριήνη, Κατάνη, Αυστάνη και Ορσοδάτη, οι οποίοι διέδωσαν την φήμη πως η σύσκεψη αποτελούσε πρόφαση για την σύλληψη και εξόντωση όλων των γαιοκτημόνων των δύο σατραπειών. Έτσι ο Αλέξανδρος βρέθηκε αποκλεισμένος στην βόρεια Σογδιανή με ένα τμήμα του στρατού του μόνο, αφού σημαντικό μέρος της στρατιάς εκτελούσε καθήκοντα φρουράς, με τα μετόπισθεν και την βόρεια μεθόριο να κυριαρχούνται από τους επαναστάτες. Ο Σπιταμένης με 7.000 ιππείς κατέλαβε την Κυρόπολι και τα υπόλοιπα έξι συνοριακά οχυρά σφάζοντας τις φρουρές, με αποτέλεσμα να χαθεί όλη η βορειοανατολική αμυντική γραμμή κατά μήκος του ποταμού Ιαξάρτη και με την πιθανότητα εισβολής των σκυθικών φυλών (Σάκες, Δάες και Μασσαγέτες) προς ενίσχυση του Σπιταμένη ορατή.
Τότε ήταν που ο Αλέξανδρος επέδειξε τις σπάνιες αρετές του, που τον είχαν καταστήσει ήδη ζωντανό θρύλο ανάμεσα στους στρατιώτες του και που δικαίως του έδωσαν το προσωνύμιο "Μέγας".
Διατηρώντας υποδειγματική ψυχραιμία, ο Αλέξανδρος αντιλήφθηκε πως προτεραιότητα είχε η αποκατάσταση της μεθορίου, ενώ κάθε προοπτική υποχώρησης προς τα Βάκτρα για αναμονή ενισχύσεων, την οποία ενδεχομένως και να προσδοκούσαν οι επαναστάτες, αποτελούσε ολέθριο σφάλμα.
Με μια κεραυνοβόλο εκστρατεία σαρανταοκτώ ωρών ανακαταλήφθηκαν τα έξι από τα επτά οχυρά, ενώ με τέχνασμα κατάλαβε μέσα σε μια νύκτα την Κυρόπολι. Η μάχη υπήρξε σφοδρή και ο ίδιος τραυματίστηκε βαριά από πέτρα στο κεφάλι.
Από την άλλη ο Σπιταμένης αντί να ενισχύσει τους επαναστάτες στην μεθόριο, εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά στα Μαράκανδα, στα νώτα της στρατιάς στον νότο και άρχισε να τα πολιορκεί, ενώ οι Σκύθες συνέχισαν να συγκεντρώνουν δυνάμεις στην άλλη πλευρά του Ιαξάρτη, απειλώντας με εισβολή. Ο Αλέξανδρος, αξιολογώντας την απειλή των Σκυθών ως σημαντικότερη, έστειλε τους Μενέδημο, Ανδρόμαχο και Κάρανο μαζί με τον Λύκιο διερμηνέα Φαρνούχη με ένα τακτικό συγκρότημα από 60 εταίρους, 800 Έλληνες μισθοφόρους ιππακοντιστές (4 ίλες) και 1.500 Έλληνες μισθοφόρους πεζούς να ενισχύσουν την φρουρά στα Μαράκανδα, ενώ ο ίδιος στράφηκε άμεσα εναντίον των νομάδων με σκοπό να διαβεί τον ποταμό στην περιοχή της Αλεξάνδρειας και να μεταφέρει τον πόλεμο στην στέππα.
Ο Ιαξάρτης στην περιοχή όπου θα γινόταν η διάβαση δεν ήταν ιδιαίτερα φαρδύς, αλλά η κατάσταση περιπλεκόταν από το γεγονός ότι οι Σκύθες ιππείς ήταν πολυάριθμοι και με κύρια όπλα τους τα σύνθετα τόξα τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες σε μια απόπειρα βίαιης απόβασης και δημιουργίας προγεφυρώματος στην απέναντι όχθη. Την λύση έδωσε το σώμα του Μηχανικού που παρέταξε συστοιχίες ευθύτονων οξυβόλων καταπελτών στην όχθη βάλλοντας συστηματικά κατά των Σκυθών, ενώ ο στρατός διεκπεραιώθηκε μαζικά με σχεδίες φτιαγμένες από παραγεμισμένες με ξερόχορτα σκηνές και από ξυλεία της περιοχής. Αποθαρρημένοι από τη βροχή βλημάτων των καταπελτών στην οποία δεν μπορούσαν να απαντήσουν εξίσου αποτελεσματικά, οι Σκύθες αποσύρθηκαν από τις όχθες.
Με την εγκατάσταση του προγεφυρώματος στην εχθρική όχθη, το πρόβλημα μετατοπίστηκε στο πώς θα παρασυρθούν οι Σκύθες σε εμπλοκή, καθώς διαχρονική τακτική των νομάδων ήταν η προσποιητή υποχώρηση έναντι του εχθρού και η επανάκαμψη προς περικύκλωση και εξόντωσή του σε κατάλληλο χώρο όταν αυτός κουραζόταν ή διασκορπιζόταν κατά την καταδίωξη.
Κατανοώντας τις τακτικές των Σκυθών, ο Αλέξανδρος αποφάσισε να τους παρασύρει να πράξουν αυτό που πάντα επιθυμούσαν να αποφεύγουν, δηλαδή να εγκλωβίζονται σε μια περίμετρο αποτελούμενη από εκπαιδευμένους, πειθαρχημένους και καλύτερα εξοπλισμένους αντιπάλους. Αξιοποιώντας την ιππαρχία (δύο ίλες) των προδρόμων ιππέων και την ιππαρχία των Ελλήνων μισθοφόρων ιππακοντιστών, προέβει σε εικονική καταδίωξη των Σκυθών. Μόλις αυτοί διαπίστωσαν ότι οι διώκτες τους ήταν ελάχιστοι, ανέστρεψαν και τους περικύκλωσαν.
Τότε στο σημείο της εμπλοκής κατέφτασαν ταχύτατα δύο λόχοι τοξοτών, η τάξις των Αγριάνων πελταστών και οι υπόλοιποι πελταστές, οι οποίοι άρχισαν να πλήττουν με τοξεύματα την "λαβίδα" των Σκυθών από τα νώτα. Αυτοί όμως δεν αποτελούσαν παρά το προπέτασμα ενός σχηματισμού κρούσης αποτελούμενου από τρεις ιππαρχίες εταίρων και τις υπόλοιπες ίλες των Ελλήνων μισθοφόρων ιππακοντιστών (ίσως δύο ίλες). Οι έφιππες αυτές μονάδες ενέπλεξαν τους Σκύθες από τα πλάγια, ενώ το αποφασιστικό πλήγμα έδωσε ένας δεύτερος σχηματισμός κρούσης με επικεφαλής τον ίδιο τον βασιλιά που μαζί με το Άγημα και τις υπόλοιπες ιππαρχίες εταίρων (πιθανώς δύο) τους έπληξε σαν έμβολο τριήρους στο κέντρο.
Μετά από σύντομη αλλά σφοδρή σύγκρουση, οι Σκύθες υποχώρησαν άτακτα, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 1.000 νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον σημαντικό πολέμαρχο Σατράκη, 150 αιχμαλώτους, 1000 εξαιρετικούς ίππους και το ηθικό τους συντρίμια. Παρόλο που ο Αλέξανδρος αναγκάστηκε να σταματήσει τελικά την καταδίωξη λόγω ασθένειας από πόση μολυσμενου νερού από τον ποταμό, σχεδόν αμέσως μετά την σύγκρουση κατέφτασαν πρέσβεις του Σκύθη ηγεμόνα, οι οποίοι απολογήθηκαν για τα συμβάντα. Αυτό που εντυπωσίασε τους Σκύθες δεν ήταν το μέγεθος των απωλειών τους, αφού ήταν σχετικά μικρές, αλλά η ήττα των τακτικών τους, που επί αιώνες τους διασφάλιζαν- και ως γνωστόν θα εξακολουθούσαν να τους διασφαλίζουν και αργότερα- το αήττητο στο πεδίο της μάχης. Το βόρειοανατολικό σύνορο δεν θα ξαναπαραβιαζόταν για πολλά χρόνια.
Δυστυχώς 250 χλμ νοτιότερα η κατάσταση δεν εξελίχθηκε ευνοϊκά. Το τακτικό συγκρότημα που έστειλε ο Αλέξανδρος προς ενίσχυση των Μαρακάνδων έπεσε σε ενέδρα του Σπιταμένη στον ποταμό Πολυτίμητο, έξω από την πόλη, και εξοντώθηκε, αναγκάζοντας τον ίδιο τον Μακεδόνα βασιλιά να στραφεί προς νότο. Εκεί θα εκστράτευε συνεχώς επί τρία χρόνια μέχρι να καταφέρει τελικά να καθυποτάξει την περιοχή και τους ανυπότακτους κατοίκους της.
--- Τέλος παράθεσης ---
Σάκας βαριά θωρακισμένος ιπποτοξότης, με τον ελαφρύτερα οπλισμένο ακόλουθό του. Οι νομάδες ιπποτοξότες της στέππας αποτέλεσαν μάστιγα για τα οργανωμένα από μόνιμα εγκατεστημένους πληθυσμούς κράτη επί αιώνες. Ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρείται ο πρώτος ηγεμόνας που τους αντιμετώπισε αποτελεσματικά.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Ιππέας των ανατολικών σατραπειών κατά την αχαιμενιδική περίοδο. Κρατάει σάγαρι (περσικός πέλεκυς) και ασπίδα, ενώ ο οπλισμός του συμπληρωνόταν με ακόντια. Οι ιππείς της Βακτρίας και της Σογδιανής διακρίνονταν για την βαριά θωράκιση των ίδιων και των αλόγων τους, που ήταν τα πιο μεγαλόσωμα της Ασίας.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Μακεδόνες στρατιώτες του Μηχανικού καλύπτουν την διάβαση του ποταμού από συναδέλφους τους στις λέμβους.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Σχεδιάγραμμα της τελικής φάσης της μάχης. Ο Αλέξανδρος με την κύρια δύναμη κρούσης, παγιδεύει τους νομάδες.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή Είσοδος
Αρχίατρος:
Ο θρυλικός λόγος του Αλέξανδρου, στην αρχαία Ώπη, δεν γνωρίζουμε τα επακριβή λόγια του, αλλά είναι πλέον πιθανά να είπε:
--- Παράθεση ---Ὦπις 324 π.Χ
Όταν τα στρατεύματα στασίασαν στην Ώπιδα της Μεσοποταμίας ο Αλέξανδρος εκτέλεσε μερικούς επικεφαλής· ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες, ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆμα ἔλεξεν ὧδε:
«Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑμῶν, ὦ Μακεδόνες, τὴν οἴκαδε ὁρμὴν… Αυτός ο λόγος μου, Μακεδόνες, δεν θα εκφωνηθεί για να καταπαύσει την επιθυμία σας για επιστροφή στην πατρίδα -γιατί μπορεί ο καθένας σας να φύγει όπου θέλει με τις ευχές μου- αλλά για να γίνει αντιληπτό τί λογής είμαστε εμείς και τί λογής γίνατε και φεύγετε.
Και θα αρχίσω πρώτα τον λόγο αναφορικά στον πατέρα μου Φίλιππο, όπως είναι φυσικό· ο Φίλιππος λοιπόν, αφού σας παρέλαβε περιφερομένους και φτωχούς, βοσκόντας τα λίγα σας πρόβατα στα βουνά ντυμένοι με προβιές και πολέμώντας με δυσκολία για αυτά εναντίον των Ιλλυρίων και των Τριβαλλών και των γειτόνων Θρακών, σας αξίωσε να φορέσετε χλαμύδες αντί για δέρματα και σας κατέβασε από τα βουνά στις πεδιάδες, καθιστώντας σας υπολογίσιμους των γειτόνων βαρβάρων, έτσι που να στηρίζετε τη σωτηρία σας πια όχι στην οχυρότητα της τοποθεσίας αλλά στην προσωπική σας ανδρεία, και σας κατέστησε πολίτες πόλεων και σας εκπολίτισε με νόμους και χρηστά ήθη. Και απέναντι αυτών των βαρβάρων, από τους οποίους υποφέρατε εσείς και τα υπάρχοντά σας, σας ανέδειξε σε ηγεμόνες από δούλους και υπηκόους και πρόσθεσε τα περισσότερα μέρη της Θράκης στην Μακεδονία και, καταλαμβάνοντας τα πιο επίκαιρα σημεία των παραθαλασσίων περιοχών, ανέπτυξε το εμπόριο στη χώρα και εξασφάλισε για εσάς την εκμετάλλευση των μεταλλείων χωρίς επιβουλή· και σας κατέστησε κυρίαρχους των Θεσσαλών, που παλαιότερα πεθαίνατε από τον φόβο σας, και ταπεινώνοντας το γένος των Φωκαίων άνοιξε διάπλατα και ευκολοδιάβατο το δρόμο για την Ελλάδα αντί του αρχικά στενού και αδιάβατου· και τους Αθηναίους και Θηβαίους, που ταλαιπωρούσαν πάντα την Μακεδονία με τις επιδρομές τους, τους ταπείνωσε σε τέτοιο βαθμό, και με δική σας ήδη συμμετοχή σʼ αυτό, ώστε αντί να πληρώνετε φόρους στους Αθηναίους και να είστε υπήκοοι των Θηβαίων να εναποθέτουν εκείνοι την ασφάλεια τους σε σας ως επί το πλείστον.
Και αφού κατέβηκε στην Πελοπόννησο, διευθέτησε τις εκεί υποθέσεις και, αφού ανακηρύχθηκε Στρατηγός με απεριόριστες αρμοδιότητες όλης της υπόλοιπης Ελλάδας για το στράτευμα εναντίον του Πέρση βασιλέα, πρόσθεσε περισσότερο αυτή τη δόξα όχι στον εαυτό του αλλά στο κοινό των Μακεδόνων. Αυτές τις υπηρεσίες προσέφερε ο πατέρας μου σε εσάς, ώστε να τις εκτιμήσει κανείς, σπουδαίες αυτές καθαυτές, αλλά μικρές σε σύγκριση με τις δικές μας. Γιατί εγώ, παραλαμβάνοντας από τον πατέρα μου ελάχιστα χρυσά και ασημένια σκεύη, ούτε εξήντα τάλαντα στα ταμεία, χρέη του Φιλίππου πάνω από πεντακόσια τάλαντα και, αφού δανείστηκα ο ίδιος επιπλέον άλλα οχτακόσια, ξεκινώντας από τη χώρα μας που δεν επαρκούσε ούτε για τις βοσκές σας, αμέσως σας άνοιξα τον δρόμο του Ελλησπόντου, ενώ οι Πέρσες τότε ήταν παντοδύναμοι στην θάλασσα, και κατανικώντας με το ιππικό τους Σατράπες του Δαρείου, προσήρτησα όλη την Ιωνία στην δική σας επικράτεια και όλη την Αιολία και τις δύο Φρυγίες και τους Λυδούς και κυρίευσα την Μίλητο με πολιορκία και όλα τα άλλα μέρη, που προσχώρησαν σε μας με την θέληση τους· τα πήρα και τα παρέδωσα σε εσάς να τα καρπώνεσθε και τα αγαθά από την Αίγυπτο και την Κυρήνη, όσα απόχτησα χωρίς μάχη, ανήκουν σε εσάς, και η Κοίλη Συρία και η Παλαιστίνη και η χώρα ανάμεσα στα ποτάμια είναι δικό σας κτήμα, και η Βαβυλώνα και τα Βάκτρα και τα Σούσα δικά σας, και ο πλούτος των Λυδών και οι θησαυροί των Περσών και τα αγαθά των Ινδών και η έξω θάλασσα δική σας· εσείς είστε Σατράπες, εσείς Στρατηγοί, εσείς Ταξίαρχοι.
Γιατί για εμένα τί υπάρχει παραπάνω ύστερα από αυτούς τους κόπους, πέρα από αυτή την πορφύρα και το διάδημα αυτό; Προσωπικά δεν έχω τίποτε άλλο και κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για δικούς μου θησαυρούς παρά μόνο για αυτά, δικά σας αποκτήματα ή όσα φυλάγονται για εσάς. Γιατί δεν υπάρχει λόγος να φυλάξω τους θησαυρούς προσωπικά, που σιτίζομαι το ίδιο με εσάς και προτιμώ τον ίδιο με εσάς ύπνο, και μάλιστα νομίζω ότι ούτε καν τρώω τα ίδια φαγητά με όσους έχουν κοιλιόδουλες προτιμήσεις, και κάνω σκοπιές για σας για να μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι. Αλλά μήπως απόκτησα αυτά διοικώντας ο ίδιος άκοπα και χωρίς ταλαιπωρίες, ενώ εσείς κοπιάζατε και ταλαιπωρούσασταν; Και ποιος από εσάς αναγνωρίζει ότι κουράστηκε περισσότερο για μένα, από ότι εγώ για εκείνον; Εμπρός λοιπόν, και οποίος από εσάς έχει τραύματα, ας βγάλει τα ρούχα του και ας τα δείξει, και εγώ θα δείξω τα δικά μου σχετικά, γιατί, από έμενα κανένα μέρος του σώματος μετωπικά απόμεινε χωρίς τραύματα, ούτε υπάρχει όπλο από τα χειριζόμενα με το χέρι ή από αυτά από βάλλονται, που να μη φέρω πάνω μου τα ίχνη του, αλλά και με ξίφος από χέρι έχω πληγωθεί και τόξα έχω δεχτεί ήδη και με βλήματα μηχανών χτυπήθηκα και με πέτρες πολλές φορές και με καδρόνια βαλλόμενος για εσάς και για δική σας δόξα και για δικό σας πλούτο σας οδηγώ νικητές ανάμεσα από κάθε στεριά και θάλασσα και από όλους τους ποταμούς και τα όρη και όλες τις πεδιάδες, και τέλεσα τους ιδίους γάμους με σας και τα παιδιά μου. Και απέναντι σε οποίον υπήρχαν χρέη, χωρίς να πολυεξετάσω για ποιόν λόγο δημιουργήθηκαν, ενώ τόσα πολλά εισπράττατε ως μισθό και τόσα πολλά ιδιοποιούσατε όταν γινόταν λεηλασία μετά από πολιορκία, όλα τα εξόφλησα.
Και υπάρχουν χρυσά στεφάνια για τους περισσοτέρους από σας, αθάνατα ενθύμια και της δικής σας ανδρείας και της από μένα επιβράβευσης. Και οποίος σκοτώθηκε, έπεσε ένδοξα, και έγινε μεγαλοπρεπής η ταφή του, και χάλκινοι ανδριάντες έχουν τιμηθεί, απαλλαγμένοι από εκτάκτους φόρους και κάθε οικονομική υποχρέωση, γιατί, πράγματι, κανείς από εσάς δεν σκοτώθηκε υποχωρόντας όταν εγώ πρωτοστατούσα στις μάχες. Και τώρα εγώ σκόπευα να στείλω πίσω τους απόμαχους από σας αξιοζήλευτους από τους συμπατριώτες σας· αλλά αφού θέλετε να επιστρέψετε όλοι σας, φύγετε όλοι· και στην επιστροφή ανακοινώστε ότι τον βασιλιά σας Αλέξανδρο, που κατανίκησε τους Πέρσες και τους Μηδούς και τους Βάκτριους και τους Σάκες, που κυρίευσε τους Ωξίους και Αραχωσίους και Δράγγες, που υπόταξε τους Παρθηραίους και τους Χορασμίους και τους Υρκανίους μέχρι την Κασπία θάλασσα, που πέρασε τον Καύκασο πέρα από τις Κασπίες πύλες, που διάβηκε τον Ώξο ποταμό και τον Ταναΐ, ακόμη και τον Ινδό ποταμό που δεν πέρασε κανένας άλλος εκτός από τον Διόνυσο, και τον Υδάσπι και τον Ακεσίνι και τον Υδραώτι -και που θα περνούσε και τον Υφάσι, αν εσείς δεν αντιδρούσατε- και που προχώρησε στη μεγάλη θάλασσα και από τα δύο στόμια του Ινδού, και που διέσχισε την έρημο της Γεδρωσίας, από όπου κανείς ποτέ νωρίτερα δεν πέρασε με στρατό, και που στο πέρασμα του κατέκτησε την Καρμανία και τη χώρα των Ωρειτών· που την εγκαταλείψατε και φύγατε, παραδίδοντάς την στους κατανικημένους βαρβάρους να την φυλάγουν. Ίσως αυτά θα είναι για εσάς ένδοξα εκ μέρους των ανθρώπων και όσια, βέβαια, όταν θα τα αναγγείλετε. Φύγετε!»
Ἀρριανός, Ἀνάβασις, απόδ. Εκδ. Ζήτρος
--- Τέλος παράθεσης ---
Αρχίατρος:
Για αιώνες υπάρχει στις παραδόσεις και στους μύθους διαφόρων λαών της Μέσης Ανατολής, του Ιράν, μέχρι την... Κίνα !
Αρχίατρος:
Επανέρχομαι με θέματα στρατηγικής αλλά κι τακτικής (μετρ ο Αλέκος :) ), σεντόνι αλλά αξίζει ανανγώσεως.
Μίνως Ευάγγελος
--- Παράθεση ---Ο Michael Lee Lanning και οι 100 μάχες.
Όταν προσπαθούσα να μάθω τι είναι στρατηγική, έπαιρνα βιβλία σχετικά.
Κάποτε έπεσα σε δύο βιβλία του Michael Lee Lanning.
Ο Λάνινγκ απστρατεύτηκε Συνταγματάρχης τους Αμερικανικού στρατού, ενώ στο Βιετνάμ, ήταν διοικητής διμοιρίας. Έχει γράψει δεκαέξι βιβλία για την Ιστορία του πολέμου.
Το ένα βιβλίο του ήταν οι εκατό μεγαλύτεροι στρατηγοί όλων των εποχών και το άλλο οι εκατό σημαντικότερες μάχες.
Θεώρησα λοιπόν ότι μελετώντας τις μάχες αλλά και τους επικεφαλείς τους, θα έβγαζα ένα ασφαλές συμπέρασμα για τον μηχανισμό νίκης, των μαχών.
Για να δεί όμως κανείς τον μηχανισμό της νίκης μίας μάχης, η οποία συχνά δεν κρίνει τον πόλεμο, πρέπει πρώτα να βγάλει από τη μέση τα πολύ μικρά και τα πολύ μεγάλα.
Τα πολύ μικρά, είναι η ψυχολογία του ατόμου που μπαίνει στη μάχη. Και οι ικανότητά του να χειρίζεται τον ατομικό του οπλισμό.
Ο Συνταγματάρχης Κων/νος Δαβάκης στο βιβλίο του: Εγκόλπιο ομαδάρχου πεζικού, έχει εντός εισαγωγικών, την εξής φράση: "Άπαντα σχεδόν τα προβλήματα του αγώνος ανάγονται, όσον αφορά το Πεζικόν, εις προβλήματα βολής. Εκ τούτου προκύπτει, ότι δια τας μικράς μονάδας Πεζικού η γνώσις και η χρησιμοποίησης των όπλων των αποτελεί κύριον σκοπόν της εκπαιδεύσεως των".
Αυτό είναι συνδεδεμένο με την ψυχολογία του κάθε στρατιώτη, ο οποίος θα πρέπει να αντέξει την μεγάλη πίεση, της πρώτης επαφής με την μάχη. Τα φρικτά ουρλιαχτά φίλων και εχθρών τραυματισμένων, οι διπλανοί του, οι οποίοι θα σωριάζονται νεκροί μπροστά στα μάτια του, οι θόρυβοι των εκρήξεων και των σφαιρών και αργότερα η αποφορά της αποσύνθεσης των πτωμάτων, και όλα αυτά, αν οι καιρικές συνθήκες είναι καλές και ευνοούν την συνέχιση των επιχειρήσεων.
Δεν θα πρέπει δηλαδή ο στρατιώτης να πάθει αυτό που περιγράφει ο Κασομούλης στα απομνημονεύματά του, όταν μπήκε στο Μεσολόγγι να πολεμήσει, ότι κάθε που άκουγε ντουφεκιά, νόμιζε ότι η σφαίρα ερχόταν στο κεφάλι του και σε κάθε ντουφεκιά κρυβότανε.
Αυτά είναι τα μικρά. Τα μεγάλα είναι η συνολική στρατηγική. Με αυτήν γνωρίστηκα για πρώτη φορά, στο βιβλιοπωλείο Ελεύθερη Σκέψη.
Μπήκα μέσα αποφασισμένος να πάρω ένα βιβλίο που θα μου έλεγε τι είναι η στρατηγική ενός πολέμου. Φυσικά ρώτησα τον υπάλληλο που ήταν εκεί. Εκείνος μου απάντησε αδίστακτα, χωρίς δεύτερη σκέψη, ότι το καλύτερο βιβλίο επ' αυτού, ήταν το "Στρατηγική της Έμμεσης προσέγγισης " του Liddel Hart. Ήταν τόσο κατηγορηματικός ο τόνος του που μου ήταν αδύνατο να τον αμφισβητήσω. Αφού ρώτησα άλλη μια φορά, για την τιμή των όπλων, αν αυτό είναι το κατάλληλο βιβλίο, το αγόρασα.
Το περιεχόμενο του βιβλίου σχετικά με τη στρατηγική, ειναι ότι η στρατηγική ουσιαστικά αφορά τις γραμμές ανεφοδιασμού και γενικά τον ανεφοδιασμό του αντιπάλου. Αν ο αντίπαλος αποκοπεί από τις βάσεις του ανεφοδιασμού του, καθίσταται ανίκανος να πολεμήσει. Και είναι δυνατόν να ηττηθεί, ακόμα και χωρίς μάχη...
Αυτό όμως ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Αν υπήρχε βραβείο Liddel Hart, για την εφαρμογή αυτής της στρατηγικής, θα το έπαιρναν σίγουρα οι Σκύθες, οι οποίοι αντιμετώπισαν τον Δαρείο, πατέρα του Ξέρξη και βασιλιά των Περσών. Ο Ηρόδοτος λοιπόν, κατά την συνήθειά του, αφού περιγράφει, τα ήθη και έθιμα, τους μύθους, τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής των Σκυθών, αναρωτιέται, πως φαντάστηκε ο Δαρείος, ότι θα μπορούσε να καταβάλει έναν λαό, που δεν έχει σταθερό καταυλισμό- πόλη, πολεμάει πάντα έφιππος και μπορεί να τρέφεται συνεχώς και αποκλειστικά με κρέας. Να ληφθεί υπόψη ότι ο Ηρόδοτος, δεν είχε κάποιο διδακτορικό Ιστορίας, ή διεθνών σχέσεων, ούτε είχε τελειώσει καμία Σχολή Άμυνας ή Πολέμου.
Ήταν ένας απλός πολίτης, που λόγω της σχέσης του με τον Περικλή, του ζητήθηκε να γράψει την Ιστορία μέχρι την εποχή του, και κυρίως τα Περσικά. Η Σκυθική ήταν μια χώρα, παραλιακή με μικρό βάθος, που άρχιζε από το δέλτα του Δούναβη και τελείωνε περίπου, στο σημερινό παραλιακό Ροστόβ, λίγο έξω απ' την πάλαι ποτέ Ουκρανία. Οι Πέρσες περάσανε τον Δούναβη με πλοία, των ελληνικών Ιωνικών πόλεων, αρχηγός των οποίων ήταν κάποιος Ιστιαίος. Τύραννος της Μιλήτου.
Στην εκστρατεία αυτή συμμετείχε και ο Μιλτιάδης, με το μέρος των Ελλήνων. Οι Σκύθες έκαναν ότι θα έλεγαν τα σημερινά βιβλία στρατηγικής. Πρώτα ζήτησαν από τους συμμάχους τους και γείτονές τους να πολεμήσουν μαζί τους. Εκείνοι το αρνήθηκαν, θεωρώντας ότι ο Δαρείος έρχεται κατά των Σκυθών, γιατί είχε προκληθεί από αυτούς και ότι τους ίδιους, δεν θα τους πείραζε.
Δεύτερον εφάρμοσαν πολιτική καμμένης γης. Έκλεισαν, επιχωμάτωσαν η έριξαν πτώματα ζώων μέσα σε όλες τις υδάτινες πηγές και ποδοπάτησαν τις σοδειές τους καταστρέφοντάς τες. Και τρίτον έδωσαν την εντύπωση στον Πέρση βασιλιά ότι θέλαν να πολεμήσουν αλλά ότι συνεχώς υποχωρούσαν λόγω του μεγέθους της στρατιάς του Δαρείου. Ο Δαρείος έπεσε στην παγίδα και άρχισε να ακολουθεί τους Σκύθες, οι οποίοι τον οδήγησαν πάνω στους λαούς που είχαν αρνηθεί να τους βοηθήσουν, με την ελπίδα ότι θα συγκρούονταν τελικά μαζί του. Αλλά εκείνοι και πάλι αρνήθηκαν.
Τότε οι Σκύθες αποχώρησαν και ο Δαρείος ήρθε σε τραγικό δίλημμα διότι ούτε αντίπαλο είχε να πολεμήσει, ούτε εφόδια για τον στρατό του. Δεν ήξερε για λιγο καιρό, τι να κάνει. Εν τω μεταξύ οι Σκύθες έφτασαν στον Δούναβη και ζήτησαν από τους Έλληνες να καταστρέψουν τις γέφυρες ώστε να μην μπορέσει να διαφύγει ο Δαρείος με τον στρατό του. Οι Έλληνες ουσιαστικά αρνήθηκαν, διότι ο Ιστιαίος έπεισε τους υπόλοιπους αρχηγούς, ότι αφού η δύναμη και η εξουσία τους, τους είχαν παραχωρηθεί από τον Δαρείο, αν αυτός καταστρέφοταν, όσοι τους αμφισβητούσαν, θα ξεσηκώνονταν εναντίον τους. Στους Σκύθες όμως, εμφανίστηκαν να αποδέχονται την πρόταση. Όταν ο Δαρείος έφτασε στον Δούναβη πάλι, οι Έλληνες πέρασαν τον στρατό του Πέρση βασιλιά, απέναντι στην ασφάλεια, και οι Σκύθες δεν ξαναενοχλήθηκαν από τους Πέρσες. Μια νίκη πρότυπο, έμμεσης στρατηγικής προσέγγισης. Δυστυχώς ο Liddel Hart δεν αναφέρεται στους Σκύθες.
Ένα δεύτερο βιβλίο στρατηγικής, είναι του Κινέζου φιλοσόφου Σουν Τσου, που είναι διάσημο για τις συμβουλές του.
Με αυτό τελειώνουν και τα μεγάλα και περνάμε πια στο κύριο θέμα που είναι η τακτική των μαχών.
Από τις πρώτες μάχες που περιγράφει ο Λάνινγκ, γίνεται φανερή η σύνδεση στρατηγικής και τακτικής καθώς και ατομικής ψυχολογίας και νίκης σε μια μάχη. Η πρώτη μάχη σε σημασία είναι η μάχη του Χέιστινγκς το 1066 μ.Χ.
Ο Άγγλος βασιλιάς αντιμετωπίζει την εισβολή του Γάλλου διαδόχου του Αγγλικού θρόνου, Γουλιέλμου του Κατακτητή. Η διαμάχη ήταν για τον θρόνο της Αγγλίας.
Σε μια ανηφορική, κάπως, πλαγιά και στο πάνω μέρος της που περιζώνεται από δέντρα και δεν μπορεί να δράσει το ιππικό από τα πλάγια, στήνει ο Άγγλος βασιλιάς τον στρατό του, που είναι σκέτο πεζικό. Διατάσσει κλειστή παράταξη με τις ασπίδες των ανδρών, να δημιουργούν ένα τείχος αδιαπέραστο. Επιζητεί μια αμυντική νίκη. Ο Γουλιέλμος επιτίθεται με το ιππικό του πολλές φορές αλλά δεν καταφέρνει ούτε να απωθήσει την αγγλική παράταξη ούτε να την διασπάσει. Οι Άγγλοι αναθαρρούν, και βιάζονται να περάσουν στην αντεπίθεση και να αποτελειώσουν τον εχθρό. Ο Γουλιέλμος ενισχύει την τάση αυτή των Άγγλων στρατιωτών, διατάσσοντας τους τοξότες του να ρίχνουν τα βέλη τους υπό γωνία, ώστε να πέφτουν πίσω από τις ασπίδες των Άγγλων και όχι πάνω σε αυτές. Κάνει ακόμα κάποιες εφόδους και τελικά καταφέρνει να παρασύρει τους Άγγλους στρατιώτες να σπάσουν την παράταξή τους για να επιτεθούν στους Γάλλους. Η κατηφόρα βοηθάει ψυχολογικά μια τέτοια κίνηση.
Κι εδώ έρχεται το αρχαίο θέμα της πλαγιοκόπησης ή της περικύκλωσης στα πεδία των μαχών. Έλεγε ο Σουν Τσου, ότι αν δεν έχεις δεκαπλάσιες δυνάμεις από αυτές του εχθρού, μην επιτίθεσαι. Ο λόγος είναι η κύκλωση ή τουλάχιστον η πλαγιοκόπηση των δυνάμεων του εχθρού. Έλεγε επίσης ο Σουν Τσου ότι αν δεις τα λάβαρα του εχθρού σε τάξη και τον στρατό παρατεταγμένο κανονικά για μάχη, μην επιτεθείς. Η μάχη του Χέιστινγκς εξηγεί γιατί. Όταν έσπασαν οι Άγγλοι τις γραμμές τους προφανώς δημιουργήθηκαν κενά στη διάταξή τους. Σε αυτά τα κενά εισέδυσαν οι Γάλλοι, ιππικό και πεζικό και πλαγιοκόπησαν τον διεσπαρμένο πια αγγλικό στρατό. Η νίκη ήταν συντριπτική. Ο Άγγλος βασιλιάς σκοτώθηκε επί του πεδίου. Έκτοτε, με την Γαλλική κατάκτηση, ξεκινάει η αγγλική Ιστορία.
Δεύτερη σε παγκόσμια σημασία μάχη ο Λάνινγκ, θεωρεί την πολιορκία του Γιόρκταουν. Η νίκη αυτή σφράγισε την Ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών, από την Βρετανική κυριαρχία. Από τακτικής πλευράς, τίποτα το αξιοσημείωτο δεν υπάρχει στην μάχη αυτή ει μη μόνον ότι, Αμερικανοί και Γάλλοι, συμφώνησαν να πολιορκήσουν το Γιόρκταουν στο οποίο βρισκόταν ο Άγγλος στρατηγός Κορνουάλης, θεωρούμενος από τους Άγγλους ως νέος Αννίβας! Πριν την μάχη του Γιόρκταουν όμως οι Άγγλοι είχαν χάσει μια μάχη στη Σαρατόγκα. Η μάχη αυτή που κερδήθηκε από τον στρατηγό Μπένεντικτ Άρνολντ, είχε σημαντική επίδραση στην αμερικανική επανάσταση. Ο Άρνολντ απέκλεισε τον αγγλικό στρατό στην περιοχή της πόλης Σαρατόγκα, κόβοντας κορμούς δέντρων και μπλοκάροντας τους παραλιακούς, δρόμους ανεφοδιασμού τον Άγγλων. Ταυτόχρονα οχυρώθηκε νότια της πόλης και περίμενε την στρατολόγηση των Αμερικανών, να του φέρει περισσότερους στρατιώτες, οι οποίοι τελικά έφτασαν τις 10.000 απέναντι στους 6.500 Βρετανούς. Έχοντας χάσει το ανεφοδιασμό του ο Άγγλος στρατηγός, ονόματι Μπεργκόιν, σκέφτηκε να ανοίξει δρόμο προς το βορρά, μέσω Σαρατόγκα, και να επανενωθεί με τις αγγλικές δυνάμεις.
Όμως δεν ήθελε να φύγει χωρίς να δοκιμάσει τουλάχιστον μια μάχη.
Και σε αυτή τη μάχη λοιπόν επαναλαμβάνεται το θέμα της πλαγιοκόπησης. Δύο φορές, έστειλε ένα τμήμα του στρατού του χιαστί, διαγώνια στον ενδιάμεσο χώρο, από τις δύο παρατάξεις, για κινηθεί στο αριστερό πλευρό της αντίπαλης διάταξης. Και τις δύο φορές οι κίνηση έγινε αντιληπτή από τον Αμερικανό και εστάλη απόσπασμα για να αναχαιτιστεί η κίνηση αυτή. Όπερ και εγένετο. Αφού ο Άγγλος δεν μπόρεσε να βρεθεί στα πλευρά των αντιπάλων του, μετέπεσε σε άμυνα και οχυρώθηκε στην πόλη Σαρατόνγκα. Η πόλη πολιορκήθηκε και μεθ' ου πολύ, ο Μπεργκόιν παραδόθηκε.
Η έννοια της πλαγιοκόπησης ή κύκλωσης, εμπεριέχει την εμπειρική αρχή, ότι κανένας στρατιώτης δεν μπορεί να μάχεται σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα. Ο Μάικλ Λη Λάνινγκ αναφέρεται στη μάχη του Μαραθώνα, που συμβαίνει ακριβώς αυτό. Οι πτέρυγες της ελληνικής διάταξης, απωθούν τις αντίστοιχες περσικές και επιστρέφοντας, κυκλώνουν τον υπόλοιπο Περσικό στρατό. Το αν η πλευροκόπηση/ κύκλωση θα γίνει στις πτέρυγες ή στο κέντρο τις εχθρικής διάταξης, εξαρτάται από την εκτίμηση που θα κάνει ο αρχηγός του στρατού. Στη μάχη του Μπράιτενφελντ για παράδειγμα, ο Άγγλος στρατηγός, επιτίθεται στις πτέρυγες τις εχθρικής δύναμης, ώστε να εγκλωβίσει εκεί τις εφεδρείες της. Ο αντίπαλος στρατηγός, Ταλλάρντ, είχε δώσει σωστές διαταγές, να καλυφθεί ολόκληρη η παράταξη και το κέντρο με 14 τάγματα, αλλά για λόγους που η ιστορία δεν εξηγεί, οι εντολές του δεν εισακούστηκαν και ο ίδιος δεν μερίμνησε να ερευνήσει, αν εφαρμόζεται το σχέδιό του. Αποτέλεσμα ο στρατός εγκλωβίστηκε στις πτέρυγες και με μια επίθεση στο αδύναμο κέντρο, το ιππικό των Άγγλων βρέθηκε στα μετόπισθεν των αντιπάλων τους. Το αποτέλεσμα πάλι ήταν συντριπτικό. Τίθεται λοιπόν σχεδόν σε κάθε μάχη, το ερώτημα στους διοικητές, πώς θα βρεθούν να πλευροκοπούν, τον εχθρό, είτε εντός της εχθρική παράταξης, είτε περιμετρικά αυτής. Και πως δεν θα πάθουν οι ίδιοι το ίδιο.
Ένα στοιχείο είναι, ότι οποιοσδήποτε ελιγμός που φέρει τον στρατό στο πλευρό του εχθρού, εντός ή εκτός της παράταξης του, πρέπει να είναι κατά το δυνατόν αιφνιδιαστική. Πχ να εκτελεστεί ο ελιγμός από το ιππικό. Αυτό είχε συμβεί στον Ναπολέοντα στο Αούστερλιτς. Ο Ναπολέων επέτρεψε να περικυκλωθεί το δεξιό του άκρο, το οποίο άφησε επίτηδες αδύναμο, ώστε όταν ήταν βέβαιος ότι οι εφεδρείες του εχθρού είχαν ριχθεί εκεί, εκείνος εξαπέλυσε την επίθεση του ιππικού του στο κέντρο. Τη στιγμή που το ιππικό του Ναπολέοντα, έφτανε στο αντίπαλο κεντρο, μια ομίχλη που είχε πέσει στο πεδίο της μάχης και έκρυβε τις κινήσεις και των δύο αντιπάλων ήρθη και ο ήλιος φώτισε το πεδίο της μάχης ξαφνικά, ενισχύοντας τον αιφνιδιασμό του ελιγμού του Ναπολέοντα.
Όλες οι μάχες που περιγράψαμε είναι σύμφωνες με την αρχή του ελιγμού τόσο εντός όσο και εκτός της αντίπαλης παράταξης.
Μία άλλη περίπτωση να αποσαρθρωθει η διάταξη μάχης του αντιπάλου είναι, το αντίπαλο στράτευμα, να μην είναι σε διάταξη μάχης, αλλά σε διάταξη πορείας. Δηλαδή να μεταφέρεται. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μία αιφνιδιαστική επίθεση πεζικού, ή μια αστραπιαία επέλαση του ιππικού, ήταν αρκετή για να διαλύσει τον εχθρό. Μια τέτοια περίπτωση, γνωστή σε μας, είναι η ενέδρα, που έστησε ο Κολοκοτρώνης στους Τούρκους, στα Δερβενάκια.
Κι έτσι ξαναγυρνάμε στην αρχική θεωρία του Σουν Τσου. Ότι όταν βλέπεις τα λάβαρα του εχθρού ακίνητα και σε τάξη και τον στρατό σε παράταξη, μην επιχειρείς επίθεση.
Πώς μπορεί ένας στρατός να φέρει τον εχθρό σε παράταξη ακατάστατη, στην οποία έχει χαθεί ο έλεγχος της διοίκησης, έχουν δημιουργηθεί κενά και ο ελιγμός στα πλευρά ή μετόπισθεν του εχθρού, είναι εφικτός;
Μια περίπτωση είναι την κατάσταση αυτή, να την προκαλέσει η τύχη. Δηλαδή η αμέλεια του εχθρού για την συνοχή των δυνάμεών του.
Ο Μάικλ Λη Λάνινγκ αναφέρεται στην μάχη της Πύδνας, αλλά εγώ θα θεωρήσω ορθότερη περιγραφή της μάχης, αυτήν του Πλούταρχου στον βίο του Ρωμαίου στρατηγού Αιμίλιου Παύλου. Θετού πατέρα του Σκιπίωνα του Αφρικανού. Ο Παύλος είδε τον Μακεδονικό στρατό απέναντι του σε απόλυτη τάξη και κανονική παράταξη μάχης, και όπως είπε ο Πλούταρχος, "λυπήθηκε". Δεν ήθελε να δώσει τη μάχη. Αν ήταν δυνατόν θα την απέφευγε. Με την πίεση όμως των κατώτερων του αναγκάστηκε να εμπλακεί. Όπως ήταν φυσικό, η μακεδονική φάλαγγα όσο ήταν σε τάξη νικούσε τους Ρωμαίους. Ο Παύλος όμως είδε ένα νέο συγγενή του, να ψάχνει το σπαθί του που ήταν οικογενειακό κειμήλιο. Είχε γυρίσει πίσω, μήπως το έχασε στην αρχή της μάχης αλλά καθώς δεν το βρήκε, χώθηκε ανάμεσα στις μακεδονικές φάλαγγες, πολεμώντας με άλλο σπαθί για να το βρει. Τότε για πρώτη φορά ο Παύλος παρατήρησε ότι οι μακεδονικές φάλαγγες, είχαν χάσει τη συνοχή τους, λόγω του ανώμαλου εδάφους, που παρουσίαζε κοιλότητες και υψώματα. Αμέσως επιστράτευσε όσους βρήκε στα μετόπισθεν, από πληγωμένους μέχρι μάγειρες και τους έστειλε να χωθούν στα κενά. Η νίκη και πάλι ήταν συντριπτική για τους Ρωμαίους. Κάπως ανάλογη, αλλά όχι τόσο ακριβής, είναι και η περιγραφή του Λάνινγκ για την μάχη.
Φεύγοντας για λίγο από τον συγγραφέα, αυτήν την αταξία ήξεραν πολύ καλά να την προκαλούν οι Σπαρτιάτες στον αντίπαλο. Μεταπηδάμε λοιπόν στον Ηρόδοτο ο οποίος ισχυρίζεται ότι οι Σπαρτιάτες έδειχναν πολλές αποδείξεις στον Πέρση Βασιλιά (Ξέρξη) ότι ξέρουν να πολεμούν. Και πρώτα και κύρια με αυτόν τον ελιγμό που έκαναν. Γύριζαν τις πλάτες στον εχθρό, προσποιούμενοι υποχώρηση και σε κάποιο συγκεκριμένο σύνθημα, έκαναν όλοι μεταβολή και συνασπίζονταν, ξαναφτιάχνοντας τάχιστα την φάλαγγα. Οι Πέρσες χαλάγαν τις γραμμές τους, με φωνές και κακό, βλέποντας την υποχώρηση και έτρεχαν να προλάβουν να σκοτώσουν τους Σπαρτιάτες. Όταν οι Σπαρτιάτες συνασπίζονταν γυρνώντας μέτωπο ξανά προς τον εχθρό, οι Πέρσες έπεφταν πάνω τους διασπασμένοι, τμηματικά και σκοτώνονταν κατά δεκάδες. "Κι έκαναν έτσι φανερό στον βασιλιά, ότι μέσα στα στενά, ήταν πολύ μεν οι άνθρωποι, λίγοι δε οι άντρες".
Η τύχη λοιπόν ή η τεχνική είναι δυνατό να δημιουργήσει αυτά τα κενά στις εχθρική παράταξη.
Ανώτεροι τακτικιστές, δεν αφήνουν στην τύχη, την δημιουργία τέτοιων κενών. Θέλουν ο αντίπαλος να είναι σε τάξη στην αρχή της μάχης, και μάλιστα να έχει την αυτοπεποίθηση να επιτεθεί, ώστε οι ίδιοι με μια ελαστική άμυνα με μια κίνηση πίσω μπρος, όπως αυτή των Σπαρτιατών, να δημιουργήσουν οι ίδιοι τις ευκαιρίες αυτές, της διείσδυσης στην αντίπαλη παράταξη. Αυτό ξεκινάει με άμυνα, ίσως σε οχυρωμένη περιοχή και εξελίσσεται ανάλογα με τα σχέδια σε υποχώρηση ή αντεπίθεση. Όπως ακριβώς έκαναν οι Σπαρτιάτες.
Ο Ρόμελ ήταν ένας στρατηγός που είχε τέτοιες ικανότητες.
Στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και αφού είχε ήδη αρχίσει η απόβαση στην Νορμανδία, πήγε αυτοπροσώπως να συναντηθεί με τον Χίτλερ, και του ζήτησε την άδεια να εφαρμόσει ελαστική άμυνα αλληλοδιαδεχόμενων υποχωρήσεων και αντεπιθέσεων. Ο βοηθός του τότε τον ρώτησε: "Στρατάρχη, γιατί το ζητάτε αυτό";
Και ο Ρόμελ του απάντησε: "Γιατί το έχω ξανακάνει", εννοώντας την εκστρατεία στην Αφρική.
Ο Χίτλερ δεν δέχτηκε.
Δεν λήφθηκαν υπόψη διάφοροι παράγοντες που κρίνουν επίσης τις μάχες, όπως ο αριθμός των αντιπάλων. Αναφέρθηκαν μόνο περιπτώσεις που οι στρατοί ήταν συγκρίσιμοι. Χωρίς μεγάλες διαφορές σε ποσότητα αλλά και ποιότητα στρατού. Επίσης παραλήφθηκε η εξέταση του οπλισμού. Είναι προφανές ότι όσο τρομερή κι αν ήταν η μακεδονική φάλαγγα, δεν θα μπορούσε να σταθεί απέναντι στα σύγχρονα πολυβόλα. Και πάλι οι στρατοί πρέπει να είναι συγκρίσιμοι.
"Ο πόλεμος" λέει ο ΟΗΕ, "είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας", και πρέπει να αποφεύγεται, πάση δυνάμει.
Η καλοσύνη και η υπομονή ενός ατόμου ή ενός έθνους, μπορούν να προσελκύσουν και να αφυπνίσουν, ανάλογες ιδιότητες, στα άλλα άτομα ή έθνη. Ο Χρόνος είναι πάντα με το μέρος του αγαθού. Του δίκαιου. Άρα αν ενα έθνος δεν ανταποκρίνεται ορθολογικά στις σχέσεις του, με τα άλλα έθνη, πρέπει να κάνουμε σε αυτό ότι κάνουμε και σε πρόσωπα που έχουν δυσκολίες κοινωνικοποίησης. Να περιμένουμε επιδεικνύοντας καλοσύνη και ανοχή, μέχρι να ηρεμήσει και να αντιληφθεί ότι δεν βρίσκεται ανάμεσα σε εχθρούς αλλά σε φίλους. Για τα έθνη μια τέτοια διαδικασία είναι πιο εύκολη, αλλά ίσως πιο αργή, απ' ότι για τα πρόσωπα.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που το κακό είναι αγιάτρευτο. Το έθνος ή οι ελίτ που το κυριαρχούν, έχουν χάσει την ηθική τους συνείδηση πλήρως, και δεν υπάρχει ελπίδα ανανήψεως. Αυτό συμβαίνει τόσο σε άτομα όσο και σε έθνη. Έχω υπόψη μου τον μέγα φιλόσοφο και ανθρωπιστή Πλάτωνα, ο οποίος στους Νομούς του αναφέρεται σε τέτοιες καταστάσεις και διατάσσει την ποινή του θανάτου, σε όσους έχουν πέσει σε αμαρτήματα που δεν επιδέχονται εξιλέωσης.Σε περιπτώσεις που η ψυχή δεν θεραπεύεται
Για τέτοιες περιπτώσεις και μόνο, πρέπει να είναι γνωστή η τέχνη του πολέμου .
--- Τέλος παράθεσης ---
Πλοήγηση
[0] Λίστα μηνυμάτων
Μετάβαση στην πλήρη έκδοση