Η διανοητική νωθρότητα περί «νεοφιλελευθερισμού».

[Argirios Argiriou]

07-03-2019
Του Πέτρου Παπασαραντόπουλου.

Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από καταγγελίες κατά του επάρατου νεοφιλελευθερισμού. Ο Αλέξης Τσίπρας αποκαλεί τη Νέα Δημοκρατία «υβρίδιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού» και επαγγέλλεται «ένα διαφορετικό πολιτικό υπόδειγμα στην Ευρώπη, κόντρα στο ζοφερό πολιτικό σκηνικό του νεοφιλελεύθερου αυταρχισμού». Ο Νίκος Μουζέλης, που πρωτοστάτησε στην Πρωτοβουλία Προοδευτικών Πολιτών – Γέφυρα κατήγγειλε τις «δύο σύγχρονες βαρβαρότητες, του νεοφιλελευθερισμού και του λαϊκισμού». Δεν υπάρχει ημέρα που να μην καταγγελθεί από κάποιο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και από τους κάθε είδους ακροαριστερούς, ο νεοφιλελευθερισμός ως η πηγή όλων των δεινών της χώρας.
Πέρα από τα σοβαρά προβλήματα εννοιολόγησης του όρου, είναι αστείο στην Ελλάδα του απέραντου κρατισμού να θεωρεί κανείς ότι για την κρίση φταίει ο νεοφιλελευθερισμός. Οπως ορθά επισημαίνει ο Γιώργος Παγουλάτος,
«η Ελλάδα ήταν πάντα κοντύτερα σε μια κρατικιστικού τύπου «μεσογειακή» οικονομία παρά σε αγγλοσαξονικού τύπου «νεοφιλελευθερισμό»».
Τότε, γιατί αυτή η κατάχρηση του όρου; Γιατί αυτή η επινόηση ενός φαντασιακού εχθρού, που πραγματολογικά δεν υφίσταται; Μια εξαιρετική απάντηση στο ερώτημα δίνει ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης που επισημαίνει ότι «σε αυτή την κοινωνία επικρατεί μια διάχυτη εχθρότητα προς τον λεγόμενο «νεοφιλελευθερισμό», στον οποίο καταλογίζονται όλα τα δεινά. Είναι, νομίζω, ένας συγκεκαλυμμένος τρόπος για να βάλλεται η ίδια η ιδέα της ελευθερίας. Η πολεμική κατά του λεγομένου «νεοφιλελευθερισμού» αποπροσανατολίζει επομένως την κοινωνία και τη διδάσκει να μισεί την ελευθερία».
Μίσος προς την ελευθερία, το βασικό κίνητρο της επινόησης ενός φαντασιακού μπαμπούλα, ο οποίος υπάρχει μόνο στα μυαλά των εχθρών του. Ακόμα περισσότερο, η κατάχρησή του από ένα μεγάλο τμήμα της Αριστεράς υποδηλώνει τη διανοητική νωθρότητα του χώρου. Την αδυναμία του να αντιμετωπίσει τα πραγματικά κοινωνικά προβλήματα και να προτείνει λύσεις. Οταν δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα, αλλάζουμε τις λέξεις. Προσπαθούν, με εργαλεία του παρελθόντος, να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του παρόντος και του μέλλοντος. Είναι ιστορικά καταδικασμένοι να αποτύχουν.
Ομως, ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο η χρήση του όρου είναι προβληματική. Ο χαρακτηρισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως «νεοφιλελεύθερης» λαμβάνει άραγε υπόψη της τα διαφορετικά και ανταγωνιστικά μοντέλα οργάνωσης της οικονομίας της αγοράς, ιδίως ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ; Η κοινωνική οικονομία της αγοράς, ο ρυθμιζόμενος καπιταλισμός, ο «καπιταλισμός του Ρήνου», το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, οι παρεμβατικές πολιτικές της ΕΕ, η Κοινή Αγροτική Πολιτική, τα διαρθρωτικά ταμεία, οι λεπτομερείς κανονισμοί και οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μια σειρά από θέματα, όλα αυτά δεν συγκροτούν ένα ανταγωνιστικό μοντέλο, μια εναλλακτική στον αμερικανικού τύπου καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς; Εν τέλει, παρ’ όλο που δεν υπάρχει, ακόμα, σύγκλιση προς έναν ευρωπαϊκό καπιταλισμό, οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές εκδοχές είναι πανομοιότυπες ή εξακολουθούν να βρίσκονται σε ανταγωνισμό;
Συμπέρασμα: όπου ακούτε πολύ νεοφιλελευθερισμό, καλό είναι να κρατάτε μικρό καλάθι.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος