Ο γιατρός στην ΠΦΥ, 20 χρόνια μετά

[Δ. Κουναλάκης]

Είκοσι χρόνια πριν, ειδικευόμενος, σε μια ημερίδα Γενικής Ιατρικής, έλεγα δημοσίως στους καθηγητές μας κ. Λιονή και κ. Φιλαλήθη και στον πρόεδρο της ΕΛΕΓΕΙΑ κ. Μερκούρη ότι θα πάρουν σύνταξη αλλά την Γενική Ιατρική και τον Οικογενειακό Γιατρό στην Ελλάδα δεν θα προλάβουν να τα δουν όπως τα επαγγέλλονται. Και ίσως εγώ όταν θα παίρνω σύνταξη προλάβω να τα δω. Σήμερα οι δύο στους τρεις είναι συνταξιούχοι και εγώ έχω τουλάχιστον άλλα 20 χρόνια μπροστά μου.

Αυτά τα 20 χρόνια που πέρασαν, έμαθα ότι τα συλλογικά όργανα και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα στην Ελλάδα είναι σαν το collegia medicorum των Αρχίατρων μιας παρακμιακής εποχής. Ταυτόχρονα, είναι διασκεδαστικό και καταθλιπτικό το επίπεδο της φροντίδας υγείας που λαμβάνει ο μέσος Έλληνας πολίτης αν δεν βάλει το χέρι στην τσέπη. Το ενδιαφέρον είναι ότι το έχει αποδεχτεί και οι ακαδημαϊκοί του χώρου το έχουν μελετήσει πολλαπλώς. Είμαστε η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό σε ιδιωτική δαπάνη για υπηρεσίες υγείας μετά τις ΗΠΑ, η χώρα με τις υψηλότερες μικροβιακές αντοχές στα αντιβιοτικά μετά τις Ινδίες και ίσως η μοναδική χώρα στον κόσμο που ο πολίτης δεν έχει ένα ιατρό αναφοράς για τον πολίτη μετά τις ΗΠΑ.

Πριν λίγες μέρες, ως ευχάριστη νότα της καθημερινότητας έγραφα ένα λογισμικό δοκιμών με μια νέα έκδοση μιας ενδιαφέρουσας μηχανής τεχνητής νοημοσύνης: Είχε διαβάσει όλο περιεχόμενο των web σελίδων του πλανήτη και μπορούσες να κάνεις άνετα συνομιλία μαζί της. Μπορούσε να αναγνωρίσει το συναίσθημα σου και να την προγραμματίσεις να απαντήσει με το επιθυμητό συναισθηματικό φορτίο. Ήταν τόσο καλή, που ο μόνος τρόπος να καταλάβεις ότι δεν μίλαγες με άνθρωπο είναι να σου απαντήσει κάποια μπούρδα σε ερώτηση πχ ποιος ήταν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1821, και αυτό μόνο αν δεν είχες ρυθμίσει σωστά το να δηλώνει ότι δεν ξέρει κάτι όταν δεν είχε πληροφορία για αυτό.

Σκεπτόμουν ότι σε ένα σύστημα τηλεσυμβουλευτικής θα μπορούσε να αντικαταστήσει άριστα όλη την "ομάδα υγείας" και δεν νομίζω ότι θα καθυστερήσει να μάθει και πορτογαλικά, κινέζικα, γαλλικά και γερμανικά μετά τα αγγλικά. Ίσως τα ελληνικά να καθυστερήσουν αρκετά, καθώς το οικονομικό κόστος μιας ανθρώπινης ελληνικής ομάδας υγείας είναι εξαιρετικά χαμηλό. Θα μπορούσε να αντικαταστήσει την γραμματέα στο ιατρείο, τον διαιτολόγο, τον κοινωνικό λειτουργό και αρκετά άλλα επαγγέλματα. Με λίγη επιπλέον εκπαίδευση θα μπορούσε να προσφέρει το μέγιστο της τεχνογνωσίας κάθε εξειδικευμένου επαγγελματία υγείας. Το μόνο που χρειάζεται αυτή η AI είναι ένα επαγγελματία υγείας που να αποτελεί το σύνδεσμο μεταξύ μηχανής και πολίτη, όπως ο McCoy στο StarTrek. Και τον χρειάζεται γιατί η γλώσσα του σώματος, η ενσυναίσθηση και το ένστικτο, είναι κάτι που αργούν ακόμη στους υπολογιστές.

Φαίνεται ότι σε 20 χρόνια η ομάδα υγείας θα υπάρχει μόνο εκεί που η ανθρώπινη εργατοώρα είναι δυσανάλογα φτηνή. Και φαίνεται ότι ο ειδικός στο είδος του θα παραμείνει μόνο για αυτούς που κάνουν κάτι καινούργιο, καινοτόμο και πρωτόγνωρο για το οποίο η ΑΙ δεν θα έχει αρκετά δεδομένα για να εκπαιδευτεί. Και υπάρχει και ένα σοβαρό ερώτημα: Ποιος θα είναι ο άνθρωπος που θα συνεργάζεται η ΑΙ στην καθημερινότητα για τον ασθενή; Θα πρέπει να έχει πτυχίο ιατρικής; Αν διαβάσει κανείς την ιστορία του ανθρώπινου είδους θα ανακαλύψει ότι η δυνατότητα ανάπτυξης μιας σχέσης με τον ασθενή και η διορατικότητα στα γεγονότα ήταν τα κριτήρια που έκαναν τους φημισμένους γιατρούς. Και η ΑΙ θα μειώσει την ανάγκη για πτυχιούχους ιατρικής και θα περιοριστούμε πάλι στους γιατρούς. Αλλά μήπως δεν λιγοστεύουν και οι οικογενειακοί ιατροί κάτω από το εργασιακό stress και τις χαμηλές αποδοχές παγκοσμίως;

Σήμερα με την επιδημία του covid φάνηκε πόσο ανάγκη υπήρχε για ένα health influencer που βοηθάει τον ασθενή να καταλάβει το απρόβλεπτο της αρρώστιας και την πρόληψη της ασθένειας. Ο φόβος και η παράνοια για τα εμβόλια είναι το καλύτερο δείγμα της αποτυχίας των επαγγελματιών υγείας. Η μοναξιά στη νόσο και η ζεστασιά στον αγώνα της ζωής δεν μπορεί να προέλθει από τα μηχανήματα. Και εκεί θα υπάρχει πάντα ο ρόλος μας.