Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2009
Γρίπη και δημόσια υγεία
Του ΑΛΕΞΗ ΜΠΕΝΟΥ*
Τον Μάρτιο του 2009 εμφανίζονται κάποια κρούσματα γρίπης στο Μεξικό, σχετιζόμενα με τις συνθήκες εργασίας και ζωής μιας βιομηχανίας εντατικοποιημένης χοιροτροφίας.
Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή. Μια γρίπη οφειλόμενη σε νέα στελέχη του αντίστοιχου ιού, που ταυτοποιείται ως Η1Ν1, εξαπλώνεται με εντυπωσιακή ορμή σε Κεντρική και Βόρεια Αμερική. Η γρήγορη εξάπλωση είναι θεωρητικά αναμενόμενη, στο βαθμό που δεν υπάρχει καμιά ανοσία του πληθυσμού απέναντι σε πρωτοεμφανιζόμενους ιούς. Παρ'όλο που η νοσηρότητα στο γενικό πληθυσμό δεν είναι γνωστή, τα λίγα κρούσματα που έχουν βαρύτερα συμπτώματα, και γι' αυτό νοσηλεύονται, καταγράφονται και αποτελούν τη μόνη αναφορά για τα ακόμη λιγότερα κρούσματα που πεθαίνουν. Η πληροφορία που διαχέεται σε ολόκληρο τον κόσμο είναι «ένας στους δύο, έστω ένας στους τέσσερις που αρρώστησαν πεθαίνει».
Πανικός, τρομολαγνεία, συμφέροντα, που δρομολογούν μαζική κερδοσκοπία.
Τα ΜΜΕ αναλαμβάνουν το σημαντικό ρόλο της έντασης και συνεχούς ανατροφοδότησης του μαζικού πανικού.
Οι μεγάλες εταιρείες της φαρμακοβιομηχανίας δηλώνουν έτοιμες να «συνδράμουν», με αποτέλεσμα οι μετοχές τους να εκτινάσσονται στα ουράνια.
Με τη γνωστή του έπαρση, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος δηλώνει ότι αποφάσισε (!) να εμβολιάσει ΟΛΟ τον ελληνικό πληθυσμό και είναι ο πρώτος που παρήγγειλε ήδη και πλήρωσε τις εταιρείες.
Εισάγει έτσι την ιδέα του υποχρεωτικού εμβολιασμού, συνοδεύοντάς την μάλιστα από προκαταβολική δήλωση μετανοίας και άφεσης αμαρτιών για πιθανές παρενέργειες των εμβολίων.
Αυτό το σκηνικό -αν και δυστυχώς δεν είναι προϊόν επιστημονικής φαντασίας- δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει υγιείς -αρχικά- αντιδράσεις.
«Μα είναι δυνατόν να μας κοροϊδεύουν τόσο ανοιχτά;» «Δημιουργούν τα ΜΜΕ τον πανικό, εμφανίζονται οι εταιρείες ως σωτήρες να πουλάνε την πραμάτεια τους, την οποία άκριτα παραγγέλλουν οι κυβερνήσεις χαρίζοντας τεράστια ποσά του δημόσιου πλούτου στην κερδοσκοπία και το θέμα κλείνει με υποχρεωτικό εμβολιασμό από τον υπουργό Υγείας και με υπογεγραμμένη αθώωση πιθανών παρενεργειών (άρα είναι σίγουροι ότι έχει σημαντικές παρενέργειες;)»
Ο δρόμος ανοίγει για τα προσφιλή συνωμοσιολογικά σενάρια και την εκτίναξη της επιστημονικής φαντασίας. Αρωγοί στο κλίμα σύγχυσης και αρκετοί γιατροί, που συνήθως από καλή προαίρεση και βασιζόμενοι στην κλινική τους εμπειρία, βάζουν ιατροφιλοσοφικά ερωτήματα στο κοινό για την αναγκαιότητα και τον ρόλο των εμβολιασμών κ.ο.κ.
Ερώτημα πρώτο: Πού βρέθηκε πάλι ένας νέος ιός, των χοίρων αυτή τη φορά, των πτηνών την προηγούμενη;
Πρόκειται για συνωμοσία Αμερικανών ή και άλλων πολυποίκιλων συνωμοτών, ή μήπως η επανάληψη της εμφάνισης νέων ιών από το πλαίσιο εντατικοποιημένων βιομηχανικών μονάδων διατροφής πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρότερα;
Ερώτημα δεύτερο: Ποιος αλήθεια είναι ο ρόλος των ΜΜΕ στην ιστορία;
Μεγέθυνση του κινδύνου, πανικός, μαζική υστερία, τρομολαγνεία. Πουλάνε τρόμο και θάνατο και καθηλώνουν τον πληθυσμό στην παθητική αποδοχή του μοιραίου.
Ερώτημα τρίτο: Τι μαγειρεύουν οι φαρμακοβιομηχανίες;
Σε μια παγκοσμιοποιημένα ανεξέλεγκτη αγορά φαρμάκων είναι προφανές ότι θα έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους -και το έκαναν σε άμεση συνεργασία με τα ΜΜΕ- για να εντείνουν τον πανικό, ο οποίος βοήθησε καθοριστικά στην άμεση και μεγαλειώδη έκρηξη των κερδών τους. Χρησιμοποίησαν τη γνωστή από τα προηγούμενα εμβόλια γρίπης τεχνολογία και παρήγαγαν μαζικά το «ποθητό» εμβόλιο.
Ερώτημα τέταρτο: Αρα ζούμε τελικά ένα σενάριο εικονικής πραγματικότητας, με βάση το οποίο εμβολιάζονται οι πληθυσμοί, με αποκλειστικό στόχο την ξεδιάντροπη κερδοσκοπία; Ποια είναι τελικά η πραγματικότητα σήμερα;
Η πραγματικότητα σήμερα:
Τα επιδημιολογικά δεδομένα σήμερα είναι ξεκάθαρα. Σε αντίθεση με την αρχική επικίνδυνη εικόνα, σήμερα ξέρουμε ότι η νέα γρίπη έχει ήπια συμπτώματα και διαδρομή, που για τον περισσότερο κόσμο σημαίνει ότι την περνάει σπίτι του, χωρίς καμιά ανάγκη νοσηλείας.
Το γεγονός, όμως, ότι πρόκειται για νέο στέλεχος ιού, απέναντι στο οποίο δεν υπάρχει ανοσία, οδηγεί στην εκτίμηση ότι μέσα στο Δεκέμβρη θα έχουμε την ανάπτυξη του επιδημικού κύματος, δηλαδή πολλά κρούσματα μέσα σε λίγες ημέρες. Οπως συμβαίνει και με την εποχική γρίπη, ένα μικρό ποσοστό των κρουσμάτων θα πάθει πνευμονία, που θα χρειάζεται νοσηλεία, ένα μικρό ποσοστό των νοσηλευθέντων θα χρειάζεται εντατική θεραπεία και ένα μικρό ποσοστό αυτών θα πεθάνει.
Απαραίτητες άμεσες δράσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας:
Για να αντιμετωπιστεί η αναμενόμενη και ήδη παρατηρούμενη αυξημένη κίνηση στα νοσοκομεία, χρειάζεται να προστατευτεί το υγειονομικό προσωπικό, γιατί η πιθανή νόσησή του θα επιτείνει το χάος. Πρώτη, λοιπόν, ομάδα που όντως πρέπει να εμβολιαστεί είναι οι επαγγελματίες υγείας. Το εμβόλιο είναι ασφαλές όσο και τα συνεχώς ανανεούμενα εμβόλια κατά της εποχικής γρίπης, δηλαδή δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερες επιπλοκές, εκτός από τοπικές αντιδράσεις.
Η δεύτερη ομάδα άμεσου εμβολιασμού είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου με ιδιαίτερα και χρόνια προβλήματα.
Αυτό που επίσης απαιτεί άμεση λύση είναι η στελέχωση με προσωπικό των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και των υποστελεχωμένων υγειονομικών τμημάτων του ΕΣΥ. Απαιτείται, δηλαδή, μια πολιτική μαζικής πρόσληψης προσωπικού στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας.
Απαραίτητες μακροπρόθεσμες δράσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας:
Η συσχέτιση της εμφάνισης νέων ιών με τη βιομηχανία διατροφής θέτει σε προτεραιότητα την αμφισβήτηση του μοντέλου ανάπτυξης αυτής της βιομηχανίας και την προώθηση ηπιότερων μορφών παραγωγικής διαδικασίας, προσαρμοσμένης σε μια βιολογική - οικολογική και εναλλακτική προσέγγιση.
Από τη στιγμή που εδραιώνεται μια πανδημία, ένα σημαντικό μέτρο ελέγχου των επιπτώσεών της είναι ο εμβολιασμός, η επιδημιολογική σημασία του οποίου δεν είναι δυνατόν να αμφισβητείται, επειδή, πράγματι, από τη διαδικασία αυτή κερδοσκοπούν απίθανα κάποιες συγκεκριμένες εταιρείες. Αντιθέτως, αυτό που αναδεικνύεται ως επείγουσα ανάγκη είναι ότι είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί μια εναλλακτική στρατηγική, με επίκεντρο το δημόσιο έλεγχο της έρευνας, παραγωγής και διάθεσης εμβολίων και φαρμάκων, με γνώμονα τις ανάγκες του πληθυσμού και όχι την κερδοσκοπία.
Τα ζητήματα πολιτικής υγείας και δημόσιας υγείας απαιτούν, ταυτόχρονα, πολιτική οξύνοια και επιστημονική τεκμηρίωση. Η προσφυγή σε ψηφοθηρικούς λαϊκισμούς, αυταρχικούς αναχρονισμούς, ημιμαθείς προκαταλήψεις και συνωμοσιολογίες αποτελεί τον σίγουρο μονόδρομο για την κυριαρχία των κερδοσκοπικών συμφερόντων κάθε είδους στη διαχείριση των κρίσεων.
* Συντονιστής του Εθνικού Δικτύου Επιδημιολογικής Επιτήρησης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας του ΚΕΕΛΠΝΟ