Γενικά > Γενική συζήτηση

Σχεδιάζοντας την ΠΦΥ

(1/2) > >>

Δ. Κουναλάκης:
Υπάρχουν ακόμη αρκετοί που θα πουν ότι μπορείς να πάρεις ένα σύστημα και να το φέρεις στην Ελλάδα, όπως επίσης ότι μπορείς να φτιάξεις το δικό σου σύστημα με ότι έχεις. Τίποτα από τα δύο δεν είναι σωστό. Σωστό είναι να αναλύσεις γιατί μια πρακτική πέτυχε σε ένα μέρος ή γιατί η άλλη πρακτική απέτυχε. Και να έρθεις να δεις τι παράγοντες SWOT έχεις εσύ. Μόνο τότε μπορείς να πετύχεις.

Όμως το πρώτο ερώτημα είναι: τι είναι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας; (ΠΦΥ). Η αλήθεια είναι ότι η ΠΦΥ είναι μια "Θεά". Οι περισσότεροι πιστεύουν δογματικά σε αυτή για διαφορετικούς λόγους και προσδοκίες. Καθένας έχει πλάσει το δικό του δόγμα και τις δικές του δοξασίες. Ακόμη και αυτοί που δεν πιστεύουν σε αυτή, την αποδέχονται σαν μια "Θεά" που δεν μπορείς να αποφύγεις. Είναι η φροντίδα που παρέχεται στον πολίτη, στον κάτοικο μιας περιοχής και περιλαμβάνει: αγωγή υγείας, προστασία από παράγοντες κινδύνου στο περιβάλλον, πρόληψη, διάγνωση, περίθαλψη και διασύνδεση με το σύστημα υγείας. Είναι η εξειδικευμένη φροντίδα για το άτομο στην κοινότητα ενώ είναι ακόμη υγιές αλλά και όταν νοσήσει.

Η διασύνδεση με την κοινωνία και το σύνολο του πληθυσμού έχει ως αποτέλεσμα να την καπηλευτούν πολλοί. Στην πραγματικότητα, η ΠΦΥ δρα για το άτομο, έχοντας το βλέμμα στην ομάδα και την σκέψη στην κοινωνία. Στα αγγλικά θα δει κανείς τους όρους Primary health care, primary care, general practice, family medicine. Όπως κι αν το ονομάσει κανείς, ιστορικά μέχρι και σήμερα, κτίστηκε γύρω από ένα γιατρό που αποτελεί μέρος της κοινότητας και εργάζεται ισότιμα και σε αγαστή συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας και μη, ως ομάδα. Το ενδιαφέρον είναι ότι όσο αυξάνεται διαχρονικά το μέγεθος της απαιτούμενης γνώσης, η ΠΦΥ δεν φτιάχνεται απλά με ένα γιατρό αλλά με μια ομάδα ανθρώπων. Πολλές φορές δεν είναι απλά οι γνώσεις του επαγγελματία που απαιτούνται, είναι οι προσδοκίες και τα στερεότυπα που διαθέτει ο πολίτης ως πρόσωπο για κάθε μέλος της ομάδας στην ΠΦΥ που κατευθύνουν την παροχή της φροντίδας.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Δ. Κουναλάκης:
Αν δούμε τους προσδιοριστές της υγείας κατά τον WHO, τότε μάλλον ο κ. Μητσοτάκης είναι ο υπουργός υγείας και ο κ. Κικίλιας θα πρέπει να περιοριστεί στο ρόλο του υπουργού περίθαλψης. Η υγεία, που δεν είναι απλά η έλλειψη ασθένειας, φαίνεται να εξαρτάται από πολλούς μη "υγειονομικούς" παράγοντες. Μελέτες έχουν δείξει, ότι όσοι έχουμε μεγαλύτερο οικονομικό εισόδημα, όσοι έχουμε καλύτερες οδικές μεταφορές, όσοι έχουμε σωστή στέγη και τροφή, όσοι έχουμε καλύτερη εκπαίδευση, όσοι έχουμε καλή πρόσβαση σε αμόλυντο νερό και τροφή, όσοι έχουμε πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, όσοι έχουμε κοινωνική συμμετοχή και αποδοχή από τον περίγυρο μας. ναι, όσα περισσότερα τόσο το καλύτερο, θα ζήσουμε περισσότερο και με καλύτερη ποιότητα ζωής.

Τελικά, όλα αυτά απαιτούν μια πολύ μεγάλη ομάδα στην ΠΦΥ. Και πριν εκατοντάδες χρόνια, ίσως ο γιατρός της κοινότητας να είχε ρόλο στην αξιολόγηση του πόσιμου νερού και τροφής, να είχε καταλυτικό ρόλο στις αποφάσεις για την κατανομή των πόρων της κοινότητας, ή και καθοριστικό ρόλο στο καθορισμό των "υγειών" συνηθειών. Εδώ και πολλά χρόνια όμως αυτό έχει αλλάξει, άλλα μη υγειονομικά επαγγέλματα έχουν αναλάβει τους περισσότερους προσδιοριστές της υγείας. Και η ΠΦΥ βασίζεται πλέον σε επαγγελματίες υγείας με στόχο την αγωγή υγείας, την πρόληψη και την περίθαλψη.

Ξεκινάει η ΠΦΥ να βασίζεται σε ένα γιατρό που προσφέρει υπηρεσίες υγείας στην κοινότητα. Αν δούμε την αρχαία Ελλάδα, οι πόλεις-κράτη επιλέγουν το καλύτερο γιατρό που μπορούσαν να πληρώσουν για γίνει ο Δημόσιος τους ιατρός. Δεν τον πληρώνουν με την επίσκεψη, ούτε με το περιστατικό, αλλά με συμφωνημένο χρονικό διάστημα για όλη την κοινότητα. Ο γιατρός αυτός έχει τους βοηθούς του, οι νοσηλευτές και το υποστηρικτικό προσωπικό της εποχής. Είναι η ομάδα υγείας της εποχής.

Είναι αναμενόμενο ότι κάποια στιγμή θα ζήσουμε και την βιομηχανική επανάσταση στην ΠΦΥ, όπου η ομάδα υγείας αποκτά επαγγελματίες εξειδικευμένους σε κάθε απαιτούμενη ανάγκη-υπηρεσία, που συνεργάζονται αρμονικά παρέχοντας τη βέλτιστη απόδοση στο αντικείμενο του ο καθένας, και συνολικά μικρότερο κόστος. Σε ένα εργοστάσιο την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, κάθε εργάτης έχει εξειδικευτεί σε ένα στάδιο της παραγωγής ενός προϊόντος, και έτσι επιτυγχάνεται καλύτερη απόδοση και μικρότερο κόστος. Ανάλογα σήμερα στην ΠΦΥ, η ομάδα υγείας αποτελείται από εξειδικευμένους σε διαφορετικά αντικείμενα επαγγελματίες που υπό τις οδηγίες του μηχανικού παραγωγής-ιατρού αλλά και με σχετική αυτονομία ο καθένας συντελούν στην πραγμάτωση του έργου της ΠΦΥ.

Και το ερώτημα που τίθεται για ένα αρχιτέκτονα της ΠΦΥ, είναι τι ακολούθησε στην βιομηχανική επανάσταση, τι απέγιναν οι εξειδικευμένοι εργάτες, ποιες θέσεις επέζησαν και ποιες και από τι αντικαταστάθηκαν.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

Δ. Κουναλάκης:
Είπαμε ότι η ΠΦΥ στην Ελλάδα ζει αλληγορικά στα αρχικά στάδια της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η ομάδα υγείας αποτελείται από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας που προσφέρουν το καλύτερο για το αντικείμενο τους. Το μοντέλο της βιομηχανικής επανάστασης στόχο είχε την μείωση του κόστους, την προτυποποίηση και την βελτίωση της ποιότητας. Όμως σύντομα όλα άλλαξαν: Οι μηχανές όλο και περισσότερο αντικαθιστούσαν τους ανθρώπους, περισσότερο τους ανειδίκευτους και λιγότερο τους εξειδικευμένους.

Αν κοιτάξουμε γύρω μας, οι ανάγκες σε ανειδίκευτους εργάτες όλο και μειώνονται. Και ο ανειδίκευτος ιατρός πάει να εξαφανιστεί, οι νοσηλευτές επιδιώκουν να αποκτήσουν ειδικότητα, ο συνταγογράφος ιατρός σήμερα κοστίζει όλο και λιγότερο, 2 ως 5€ κοστίζει μια συνταγογράφηση στον ιδιωτικό και στον κρατικό τομέα. Η συμμετοχή του ανθρώπου  όλο και μειώνεται σε εργασίες που μπορούν σήμερα να κάνουν τα μηχανήματα και τα λογισμικά.

Οι εξειδικευμένοι εργάτες κάποιες φορές έπρεπε να αλλάξουν αντικείμενο ή η ειδικότητα τους αντιμετώπιζε ξαφνικό θάνατο. Πολλοί περιμένουν ότι η ακτινοδιάγνωση εικόνων θα περάσει σύντομα σε νευρωνικά δίκτυα, αλλά οι ακτινολόγοι θα διαπρέπουν στην επεμβατική ακτινολογία. Για σκεφτείτε πχ να βγάλει η Google αύριο μια εφαρμογή που παρέχει εξατομικευμένο πρόγραμμα δίαιτας συλλέγοντας τις προτιμήσεις και συνήθειες σου, βλέποντας τα νοσήματα και τα γενετικά tests σου, σε επικοινωνία με το γιατρό σου; Τι απέμεινε για τον διαιτολόγο εκτός από την προσωπική επαφή και ενθάρρυνση;

Αν δεν πρέπει κάτι να μας διαφύγει, είναι ότι οι δεξιότητες και τα επαγγέλματα που επικοινωνούν με τον άνθρωπο μπορεί να τροποποιήθηκαν αλλά δεν χάθηκαν. Και όσο επεκτείνεται το έργο των μηχανών, τόσο περισσότερο χρειάζεσαι ένα πολυεπίπεδο συνδετικό κρίκο-εργαζόμενο με τον άνθρωπο. Αυτό για την ΠΦΥ δεν είναι κάτι καινούργιο, ιατρικές εξειδικεύσεις υπήρχαν εδώ και εκατοντάδες χρόνια χωρίς να μπορούν να καλύψουν τομείς όπως η ενσυναίσθηση, η συμπάθεια (από το συν-πάσχω), η ενθάρρυνση, η ενδυνάμωση, η εξομολόγηση, στοιχεία που κάνουν τον ασθενή, υγιή. Αυτό που διαφαίνεται επίσης είναι όσο πιο έξυπνα γίνονται τα πληροφοριακά συστήματα, τόσο μεγαλύτερες απαιτήσεις συνθετικής ικανότητας και υψηλότερο επίπεδο γνώσεων απαιτείται από τον χειριστή τους. Αυτό οδηγεί στην ανάγκη για μια νέα γενιά ιατρών με υψηλά έμφυτα προσόντα και ανάλογη πληρωμή τους.

Δ. Κουναλάκης:
Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ως έννοια σήμερα έχει πρακτικά περιοριστεί στο επίπεδο που αφορά τις υπηρεσίες υγείας (πρόληψη, φροντίδα, περίθαλψη) και θα την συναντήσουμε με τους όρους πρωτοβάθμια φροντίδα (primary care) ή γενική ιατρική (general practice) ή οικογενειακή ιατρική (family medicine). Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της είναι η συνέχεια στην φροντίδα, η χρήση αρχών των μαθηματικών και της οργάνωσης, και τέλος, η εστίαση στο άνθρωπο ως σύνολο σωματικό και ψυχικό.

Η συνέχεια στην φροντίδα απαιτεί μια συνεχή και μακρόχρονη παρακολούθηση που δεν μετριέται σε επισκέψεις ή υπηρεσίες που παρέχονται. Στην ΠΦΥ, ένα πρόβλημα υγείας έχει μια διαχρονική και συνεχιζόμενη φροντίδα που κρατάει χρόνια ή και δεκαετίες. Αυτό δυσκολεύει την εναλλαγή γιατρών και προσωπικού: Η σχέση του πολίτη με τον γιατρό ή γενικότερα τον επαγγελματία υγείας καλλιεργείται σταδιακά μέσα από εμπιστοσύνη και αλληλοκατανόηση. Το να βλέπεις κάθε φορά και άλλο γιατρό, ή η απρόσωπη σχέση που καλλιεργείται στα πλαίσια της μείωσης του κόστους αποδομεί την συνέχεια και την εμπιστοσύνη. Δεν είναι τυχαίο ότι στην πλειοψηφία των χωρών της υφηλίου, ο οικογενειακός ιατρός το αναλαμβάνει προσωπικά σαν έργο, και ακόμη και σε επίπεδο συνεργασίας σε ένα group practice, κάθε γιατρός είναι αυτόνομος και έχει τους ασθενείς του. Αυτό δεν αποκλείει ιατρούς με υπαλληλική σχέση για έκτακτα περιστατικά, όμως χώρες όπως πχ το Ηνωμένο Βασίλειο που υιοθέτησαν ένα έντονα υπαλληλικό μοντέλο βασισμένο στην τεκμηρίωση και κατανεμημένης ευθύνης, έχουν την χαμηλότερη αποδοχή από τους πολίτες και αποτελούν μάλιστα παράδειγμα προς αποφυγή στο σχεδιασμό συστήματος υγείας για την ΠΦΥ.

Ταυτόχρονα, η ΠΦΥ δημιουργεί προκλήσεις που απαιτούν διαφορετική διαγνωστική από την νοσοκομειακή. Σχεδόν κάθε νόσημα έχει κλινικά συμπτώματα εν τη γεννέση του, που διαφέρουν από την τελική κλινική εικόνα όταν το νόσημα έχει πλήρη επέκταση. Στην ΠΦΥ, αξιοποιούνται μοντέλα πιθανοτήτων και διαχείρισης της πληροφορίας για την επιλογή διαγνωστικών και θεραπευτικών διαδικασιών, πχ η αντιβίωση σε μια κυστίτιδα δεν βασίζεται αποκλειστικά σε κατευθυντήριες οδηγίες αλλά στην μικροβιακή αντοχή της περιοχής, ή η επιλογή για διαγνωστική απεικόνιση σχετίζεται με την κλινική εικόνα, το προηγούμενο ιστορικό, την κληρονομικότητα, την δυνατότητα πρόσβασης, και λιγότερο με τις κατευθυντήριες οδηγίες κάθε ιατρικής ειδικότητας. Τα παραπάνω δημιουργούν τεχνολογικές απαιτήσεις και είναι τεκμηριωμένο ότι οι γιατροί που πρώτοι αξιοποίησαν την πληροφορική ήταν οι οικογενειακοί ιατροί, ακόμη κι όταν οι υπολογιστές δεν ήταν εύχρηστοι στη χρήση. Σήμερα, η αξιοποίηση εφαρμογών στην πληροφορική είναι πρακτικά μονόδρομος, με περισσότερη συμμετοχή του πολίτη και την εισαγωγή πρωτογενών δεδομένων από την καθημερινότητα του πολίτη αλλά και από το γονιδίωμα του.

Αν τα παραπάνω μοιάζουν δυσνόητα για πολλούς, ίσως περισσότερο για κάποιους γιατρούς, τεκμηριώνεται συνεχώς όλο και περισσότερο η συμμετοχή της "ψυχής" στην "νόσο". Η έλλειψη ψυχικής υγείας, χωρίς την ύπαρξη ψυχιατρικού νοσήματος, σηματοδοτεί την έναρξη σοβαρών σωματικών νοσημάτων. Ποιος θα φανταζόταν πριν κάποια χρόνια, ότι ο εγκέφαλος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και στην επιδείνωση του Σακχαρώδη Διαβήτη; Και φαίνεται ότι η ΠΦΥ έχει ένα εξαιρετικά σημαντικό προληπτικό ρόλο σε αυτό τον τομέα, που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο όχι ως νόσημα, όχι ως όργανο, αλλά ως σύνολο "σώματος" και "ψυχής".

Δ. Κουναλάκης:
Είναι τελικά η ΠΦΥ μια ανακάλυψη των τεχνοκρατών; Υπάρχει κάτι που ξεχωρίζει για τον πολίτη; Ίσως το πιο δύσκολο θέμα είναι η οπτική του πολίτη, καθώς κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές απαιτήσεις και προσδοκίες από το σύστημα υγείας βασισμένο στην παιδεία, στις εμπειρίες και στο σύστημα αξιών του. Ας δούμε όμως οπτικές:

α) Οι περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν μια προσωπική σχέση με ένα γιατρό που εμπιστεύονται, που δεν τον θεωρούν παντογνώστη, αλλά γνωρίζει το ιστορικό τους, είναι δίπλα τους κάθε στιγμή, αντιμετωπίζει άμεσα συνήθη και χρόνια προβλήματα υγείας, προτείνει λύσεις σε έκτακτα γεγονότα και γενικότερα τους κατευθύνει σε άλλους γιατρούς και υπηρεσίες του συστήματος υγείας. Αυτή είναι μια σύντομη περιγραφή του οικογενειακού ιατρού. Για κάποιους αυτός ο γιατρός μπορεί να είναι διαθέσιμος σε συγκεκριμένο ωράριο στα πλαίσια ενός τακτικού ιατρείου. Υπάρχουν όμως και αρκετοί που θα ήθελαν να καλέσουν τηλεφωνικά τον οικογενειακό τους ιατρό κάθε ώρα και στιγμή που προκύπτει μια απορία ή ένα θέμα υγείας, και θα ήθελαν άμεσα μια οδηγία ή μια παρότρυνση.

β) Αρκετοί σε αριθμό πολίτες δεν έχουν εμπιστοσύνη σε ένα γενικό γιατρό ή παθολόγο. Προτιμούν να πηγαίνουν σε γιατρό ειδικότητας κατά περίπτωση για κάθε θέμα υγείας, αλλά θα ήθελαν και έναν επαγγελματία υγείας "διαχειριστικό" που να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες πχ συνταγογράφηση χρόνιας αγωγής ή το "ετήσιο checkup" τους. Ταυτόχρονα, σε ένα θέμα υγείας επιθυμούν άμεσες συμβουλές και αν αποτύχουν σε ποιας ειδικότητας ιατρό να πάνε. Είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν το γιατρό ειδικότητας, αλλά δεν θα έλεγαν όχι στο δωρεάν κρατικό ιατρό, εάν νιώθουν ότι καλύπτει τις ανάγκες τους. Και έβαλα "διαχειριστικό επαγγελματία υγείας", γιατί αν και συχνά είναι κάποιος "δωρεάν" κρατικός ιατρός, τον ίδιο ρόλο διαδραματίζει συχνά και ο φαρμακοποιός στην Ελλάδα. Είναι γνωστή συνήθεια στην Ελλάδα, οι φαρμακοποιοί να προτείνουν φάρμακα και έχουν και τον γιατρό που θα τα συνταγογραφήσει αποτελώντας μια ιδιότυπη μονάδα Ελληνικής "ΠΦΥ".

γ) Ο λάτρης των επειγόντων είναι ένα ακόμη είδος πολίτη στην Ελλάδα. Είναι ο πολίτης που δεν έχει σταθερό ιατρό, αλλά τρέχει σε κάθε πρόβλημα υγείας στα επείγοντα. Από εκεί έχει μια πρώτη αντιμετώπιση και μαζί και κάποια αποτελέσματα εξετάσεων. Ίσως τα googlάρει στο Internet, ίσως να τα δείξει σε όποιο γιατρό βρει μπροστά του, θα ξέρει ποιο γιατρό ειδικότητας θα ψάξει και μπορεί να επιδιώξει να τον βρει με οποιοδήποτε τρόπο σε κρατική μονάδα ή να πληρώσει κάποιο ιδιώτη ιατρό.

Πλοήγηση

[0] Λίστα μηνυμάτων

[#] Επόμενη σελίδα