Λίγο η δική μου αγωνία, λίγο οι συνάδελφοι που με έβαζαν σε πειρασμό με τις ερωτήσεις τους, είπα να διαβάσω λίγο για το UVc ως μέθοδο καθαρισμού και αποστείρωσης.Τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο ευχάριστα:
Η ακτινοβολία από λάμπες UVc στα 254nm χρησιμοποιείται για να σκοτώσει ζωντανούς μικροοργανισμούς και σπόρια. Σε αυτό το μήκος κύματος δεν παράγεται όζον με την χαρακτηριστική οσμή, σε αντίθεση με υψηλότερα μήκη κύματος που χρησιμοποιούνται για συντήρηση τροφίμων. Απορροφάται πλήρως από το γυαλί (εκτός των quartz γυαλιών με 30% απορρόφηση). Σε απευθείας έκθεση κάνει εγκαύματα στο δέρμα και στον κερατοειδή.
Το πρώτο πονηρό σημείο είναι η διαφορά της λέξης "αποστείρωση" από τις λέξεις "βελτίωση", "καθαρισμός", κλπ. Από τις μελέτες η αποστείρωση επιτυγχάνεται με έκθεση για τουλάχιστον 20sec συνεχόμενα σε ένταση από 4mJ/sec2 έως 36mJ/cm2 ανάλογα με το τι θέλουμε να σκοτωθεί από μονόκλωνου RNA έως σπόρια. Υπάρχουν δύο αποτελεσματικές χρήσεις στην βιβλιογραφία που χρησιμοποιούνται εδώ και 60 χρόνια:
α) Με την μορφή φωτιστικών που δημιουργούν μια οριζόντια δέσμη παράλληλα με το ταβάνι του δωματίου. (Πρώτη φωτό) Όπως ο πιο θερμός αέρας ανεβαίνει προς τα πάνω εκτίθεται στην απευθείας δέσμη των ακτίνων UVc και αποστειρώνεται και ψύχεται στην επαφή με το ταβάνι και ξαναεπιστρέφει προς τα κάτω. Τα θετικά αυτής της μεθόδου είναι η καλή αποτελεσματικότητα και το μικρό κόστος απόκτησης και λειτουργίας για χώρο που έχει κόσμο. Το αρνητικό σημείο είναι ότι η ακτινοβολία αυτή σε πολύ μικρές εντάσεις ανακλάται και κατεβαίνει και προς τα κάτω και ότι μπορεί να σημαίνει για το προσωπικό που είναι μόνιμα σε ένα τέτοιο χώρο.
β) Φορητές τροχήλατες συσκευές χρησιμοποιούνται σε ΜΕΘ ή ΜΑΦ για την αποστείρωση του χώρου πριν την είσοδο ενός νέου ασθενή για νοσηλεία. Είναι πολύ καλή λύση ακόμη και για ανθεκτικούς σε αντιβιοτικά μικροοργανισμούς που εποικίζουν τέτοιες δομές. Το μηχάνημα αυτό στη 2η φωτογραφία, χωρίς να είναι κανένας στο δωμάτιο, εκπέμπει μια αρκετά μεγάλης ένταση τέτοιας ακτινοβολίας και έχει αισθητήρες που καταγράφουν την ανακλούμενη ακτινοβολία για σταματήσει να ακτινοβολεί ώστε επιτευχθεί η επαρκής δόση. Ειδικές βαφές για τους τοίχους που ανακλούν αυτή την ακτινοβολία χρησιμοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις για να πετύχουν ομοιογενή έκθεση του δωματίου.
Οι πήγες για αυτή την ακτινοβολία είναι συνήθως λάμπες όπως οι φθορίου που έχουμε για φωτισμό, αλλά χωρίς το φθόριο (λευκή επίστρωση). Εναλλακτικά, είναι πηγές led που εκπέμπουν στα 275nm και κοστίζουν 20 φορές πιο ακριβά και με μικρή παραγωγή όζοντος. Η πιο καλή (και ακόμη πιο ακριβή) λύση είναι η χρήση ειδικών λαμπτήρων far-UVc που με χρήση laser παράγουν ακτινοβολία στα 202nm. Σε αυτό το μήκος κύματος σκοτώνονται μόνο μονοκύτταροι οργανισμοί και μπορούν να χρησιμοποιούν χωρίς προβλήματα για το δέρμα και τα μάτια.
Από τα μηχανήματα που κυκλοφορούν και μας βομβαρδίζουν με διαφημίσεις αυτά που εισάγουν αέρα, τον ακτινοβολούν και τον ξαναβγάζουν είναι ανεπαρκή σε χρόνο έκθεσης ή σε ένταση έκθεσης ή και τα δύο. Ένα δωμάτιο 20τμ με 3 μέτρα ύψος έχει 60μ3 αέρα και πρακτικά απαιτεί λάμπες που καταναλώνουν ρεύμα πάνω από 600watt και θα πετύχουν ανανέωση του αέρα 1 φορά στις 2,5 ώρες. Επίσης, συχνά αναφέρουν ως ένταση μονάδες UV index που έχουν αξία μόνο για μήκη κύματος UVb και UVa και μετράνε την ποσότητα της ακτινοβολίας για να προκαλέσουν έγκαυμα σε συγκεκριμένο τύπο δέρματος.
Για ένα υγειονομικό χώρο θα θέλαμε τουλάχιστον 20sec συνεχιζόμενης έκθεσης του αέρα σε μια ακτινοβολία τουλάχιστον 5mJ/cm2 και να έχουμε ανανέωση του αέρα τουλάχιστον στο χρόνο που διαρκεί μια επίσκεψη του ασθενή μας. Οι συσκευές του εμπορίου που κυκλοφορούν και κατάφερα να πετύχω δεν το πετυχαίνουν αυτό.