Προσπαθώντας ν εξηγήσουμ γιατί οι σύλλογ τ Ασθενών επιμένουν στ υπερεξειδίκευση.

[Argirios Argiriou]

Κείμενο του συναδέλφου Γενικού Ιατρού Δημήτρη Μιχάλη Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος, που νομίζω ότι αξίζει να σταθεί μόνο του.

Παρενθετικά στο θέμα παραθέτω λίγες σκέψεις που δεν αναφέρονται απολύτως στην «μετεκπαίδευση» ή «εξειδίκευση» αλλά εστιάζουν σαφώς στο μήλον της έριδος αυτής της υπόθεσης, στην «πίτα» δηλαδή.

Η διεθνής κοινότητα λοιπόν, σύντομα μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο συνειδητοποίησε τον κίνδυνο που εγκυμονούσε για τον πολίτη η αποκλειστική και αλόγιστη χρήση του ειδικού. Ενώ τα τελευταία χρόνια η δαπάνες στην υγεία είχαν κατακόρυφη άνοδο, κανένας δείκτης της υγείας του πληθυσμού δεν παρουσίασε αξιόλογη βελτίωση. Υπό το βάρος αυτών των δεδομένων και την ρήξη της συνέχειας στην ιατρική παρακολούθηση, από την περιθωριοποίηση του Γενικού / Οικογενειακού Γιατρού & την υπέρ το δέον προσφυγή στις ειδικές ιατρικές υπηρεσίες , ο Π.Ο.Υ. τονίζει στις αναφορές του για «υγεία για όλους το 2000» και τα συμπεράσματα της συνδιάσκεψης για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π΄.Φ.Υ.) που έγινε στην Alma - Ata της Σοβιετικής Ένωσης το 1978, (το οποίο επικαιροποίησε και σε μεταγενέστερες συνδιασκέψεις του) ότι το κλειδί της επίτευξης των σύγχρονων στόχων υγείας είναι η ανάπτυξη της Π΄.Φ.Υ. Επιτακτική λοιπόν είναι η ανάγκη για στροφή στην Γενική / Οικογενειακή Ιατρική, την πρόληψη και την αγωγή Υγείας, δηλαδή στην Π΄.Φ.Υ.

Από τότε πολύ λίγα έγιναν στη χώρα μας γιατί α) οι υπερεξειδικευμένοι γιατροί ήταν στρατιές και συνεχίζουν να παράγονται έτσι, β) επειδή η κοινή γνώμη έχει εθιστεί στην προσφυγή σε υπερειδικούς και αλλάζει το κάθε άτομο αργά αλλά σταθερά, μόνο όταν έρθει σε επαφή με πραγματικά καταρτισμένο και υπεύθυνο γιατρό ΠΦΥ (Γ.Γ. ή Παθολόγο που απεδέχθη να λειτουργήσει ως λειτουργός της ΠΦΥ και δεν προσπαθεί να μεταφέρει την νοσοκομειακή παθολογία στη γειτονιά*), γ) επειδή οι πολιτικοί μας είναι πάντα έρμαια των ομάδων συντεχνιακών συμφερόντων και όχι στοχαστές της αναγέννησης των πραγμάτων, επειδή .. ..

Και τώρα μπολιάζονται με φανατισμό σύλλογοι ασθενών και προσπαθούν να μας επιστρέψουν στο μοτίβο του «κάθε όργανό μου το ακουμπάει και άλλος ειδικός».
Με θλίβει αυτό το σκηνικό, ειδικά όταν ξέρω ότι, όπως σε όλες τις ειδικότητες, έτσι και στην Γ.Ι. υπάρχουν άνθρωποι που θα μπορούσαν να διαπρέψουν στο επιστημονικό στερέωμα αλλά προτίμησαν να ακολουθήσουν την Γ.Ι. και την ανθρωποκεντρική (και όχι οργανο-κεντρική) ενασχόληση με την ιατρική. Και όταν ξέρω ότι, αυτές οι μάχες συντεχνιακών χαρακωμάτων, τα μόνα θύματα που θα παράγουν, θα είναι οι ίδιοι οι ασθενείς που έχουν την ανάγκη μας.

(*) Οι παθολόγοι ήταν πολυάριθμοι σχεδόν σε όλη την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών με τους Γ.Γ. να είναι ανύπαρκτοι (Το 1962 πρωτοθεσπίστηκε η ειδικότητα με 2ετες πρόγραμμα εκπαίδευσης, ίσο χρονικά με το της παθολογίας, αλλά με το φόβο της απομόνωσης σε χωριουδάκια, την ακολούθησαν μόνο 14 γιατροί έως την σύγχρονη επανα-θεσμοθέτησή της το 1986).
Ήταν λοιπόν απολύτως φυσιολογικό οι γιατροί αυτοί να βρούν επαγγελματική διέξοδο στην ΠΦΥ, αλλά και η ΠΦΥ να στηριχθεί επάνω τους. Από τη στιγμή μάλιστα που απεδέχθησαν σαν έργο ζωής την προσφορά τέτοιων υπηρεσιών και προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της ΠΦΥ, είναι απολύτως θεμιτός ο ρόλος τους.
Προσωπικά εκπαιδεύτηκα ακόμη και σε συρραφή τραυμάτων από παθολόγο σε ΚΥ που χωρίς κομπασμό απεδέχθη την θέση στην οποία κλήθηκε να υπηρετήσει σε ρόλο γενικού / οικογενειακού γιατρού και προσέφερε ύψιστες υπηρεσίες.
Αυτό θα άλλαζε και θα έπαιρνε η Γ.Ι. τη φυσική της θέση, καθώς και η παθολογία τη δική της νοσοκομειακή θέση, αν υπήρχε μακροχρόνιος σχεδιασμός αλλαγής των συσχετισμών των ειδικευμένων στη χώρα και οργανωμένη δόμηση του συστήματος υγείας που θα πήγαινε σταδιακά και με προοπτική ολοκλήρωσης σε ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟ βάθος χρόνου. Τέτοιες κινήσεις όμως δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα, γι’ αυτό, αυτό το τοπίο θα μας συνοδεύσει για πολύ ακόμη –ίσως και για πάντα.
Το να τρωγόμαστε όμως σαν ειδικότητες αντί να συνεργαζόμαστε για το καλό του ασθενή, είναι σημάδι (?) και πάντως όχι πολιτισμού.

[ΑΡΗΣ]

Διεθνής Διάσκεψη για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

(Άλμα-Άτα, Ε.Σ.Σ.Δ., 6-12 Σεπτεμβρίου 1978)

Η Διεθνής Διάσκεψη για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.), στις 12 Σεπτεμβρίου του 1978, εκφράζοντας την ανάγκη για ανάληψη άμεσης δράσης από όλες τις κυβερνήσεις, τους εργαζομένους σε υπηρεσίες υγείας και ανάπτυξης και την παγκόσμια κοινότητα, για την προστασία και ροαγωγή της υγείας όλων των ανθρώπων, διατύπωσε την ακόλουθη Διακήρυξη:

Διακήρυξη


I

Η Διάσκεψη επισημαίνει για μιαν ακόμη φορά την ισχυρή πεποίθησή της ότι η Υγεία (η οποία ορίζεται ως κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας, και όχι απλά ως απουσία νόσου ή αναπηρίας) αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και ότι η επίτευξη του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παγκόσμιο στόχο του οποίου η πραγματοποίηση προϋποθέτει τη συμβολή πολλών άλλων οικονομικών και κοινωνικών τομέων, πέραν του τομέα υγείας.

II

Η υπάρχουσα τεράστια ανισότητα στο επίπεδο υγείας -ιδιαίτερα μεταξύ των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, αλλά και σε καθεμία ξεχωριστά- είναι, αφενός μεν, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά απαράδεκτη, αφετέρου δε, κοινού ενδιαφέροντος για όλες τις χώρες.


III

Η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, βασισμένη σε μια Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη είναι βασικής σημασίας για την ολοκληρωμένη επίτευξη υγείας για όλους και τη μείωση του χάσματος μεταξύ του επιπέδου υγείας των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η προώθηση και προστασία της ανθρώπινης υγείας είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και συμβάλλει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και την επικράτηση της παγκόσμιας ειρήνης.


IV

Οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα, αλλά και καθήκον να συμμετέχουν, ατομικά και συλλογικά, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της φροντίδας υγείας τους.


V

Οι κυβερνήσεις έχουν ευθύνη για την υγεία των πολιτών τους η οποία μπορεί να εκπληρωθεί μόνο με την εφαρμογή επαρκών υγειονομικών και κοινωνικών μέτρων. Ένας από τους κύριους κοινωνικούς στόχους κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών και ολόκληρης της παγκόσμιας κοινότητας, στις ερχόμενες δεκαετίες, πρέπει να είναι η επίτευξη μέχρι το έτος 2000 ενός επιπέδου υγείας για όλους τους ανθρώπους παγκόσμια, που θα τους επιτρέπει να διάγουν έναν κοινωνικά και οικονομικά παραγωγικό βίο. Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αποτελεί το κλειδί για την επίτευξη αυτού του στόχου ως μέρους μιας ανάπτυξης στο πνεύμα της κοινωνικής δικαιοσύνης.


VI

Η Π.Φ.Υ. αποτελεί βασική υγειονομική μέριμνα, η οποία στηρίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές και σε κοινωνικά αποδεκτές μεθόδους και τεχνολογίες. Η φροντίδα αυτή είναι προσβάσιμη από το σύνολο των πολιτών της κοινότητας και των οικογενειών τους και τους παρέχεται σε διαδραστική μορφή και σε κόστος που η κοινότητα και η χώρα μπορεί να επωμισθεί ανεξαρτήτως σταδίου ανάπτυξης και μέσα σε πνεύμα αυτοδυναμίας και αυτοδιάθεσης. Η Π.Φ.Υ. προσδιορίζεται ως αναπόσπαστο κομμάτι τόσο του συστήματος υγείας μίας χώρας, του οποίου αποτελεί κεντρική λειτουργία και κύριο στόχο, όσο και της γενικότερης κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της κοινότητας. Αποτελεί το πρώτο επίπεδο επαφής του ατόμου, της οικογένειας και της κοινότητας με το Εθνικό Σύστημα Υγείας, φέρνοντας την υγειονομική φροντίδα όσο το δυνατόν κοντύτερα στους χώρους όπου οι άνθρωποι ζουν και εργάζονται. Με τον τρόπο αυτό συνιστά το πρώτο στάδιο μιας αλληλουχίας υπηρεσιών υγείας.

VII

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας


1. αντανακλά τις οικονομικές συνθήκες και τα κοινωνικοπολιτιστικά και πολιτικά χαρακτηριστικά της χώρας και των κοινοτήτων της και αναπτύσσεται βάσει αυτών. Στηρίζεται, δε, στην εφαρμογή σχετικών αποτελεσμάτων που προκύπτουν από έρευνες κοινωνικών, βιοϊατρικών, και υγειονομικών υπηρεσιών, καθώς και την εμπειρία της δημόσιας υγείας.

2.εστιάζει στα κύρια προβλήματα υγείας της κοινότητας, παρέχοντας ανάλογες υπηρεσίες προαγωγής υγείας, πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης.
3.περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον: εκπαίδευση που αφορά τα κύρια προβλήματα υγείας και τις μεθόδους πρόληψης και ελέγχου τους· διασφάλιση επαρκούς σίτισης και προαγωγή σωστής διατροφής· επαρκή παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού και αποχέτευσης· μητρική και παιδική φροντίδα υγείας, περιλαμβανομένου και του οικογενειακού προγραμματισμού· ανοσοποίηση έναντι των κυρίων μεταδοτικών λοιμώξεων· πρόληψη και έλεγχο τοπικών ενδημικών νόσων· κατάλληλη αντιμετώπιση συνήθων νοσημάτων και τραυμάτων· προμήθεια βασικών φαρμάκων.
4.εμπλέκει, πέραν του τομέα της υγείας, όλους τους σχετικούς τομείς της εθνικής και κοινοτικής ανάπτυξης και σε όλες τις μορφές τους· συγκεκριμένα: γεωργία, κτηνοτροφία, βιομηχανία, εκπαίδευση, στέγαση, δημόσια έργα, επικοινωνίες κ.ά. και απαιτεί τη συνεργασία όλων αυτών των παραγόντων.
5.αξιώνει και προάγει τη μέγιστη κοινοτική και ατομική αυτοδυναμία και συμμετοχή στο σχεδιασμό, την οργάνωση, την εφαρμογή και τον έλεγχο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αξιοποιώντας πλήρως τοπικές, εθνικές και άλλες διαθέσιμες πηγές· και με αυτό το στόχο αναπτύσσει, μέσω της κατάλληλης εκπαίδευσης, την ικανότητα της κοινότητας να συμμετέχει.
6.πρέπει να στηρίζεται σε ενιαίες, λειτουργικές και αλληλοεξαρτώμενες υπηρεσίες παραπομπής οδηγώντας σε σταδιακή βελτίωση μιας ολοκληρωμένης φροντίδας υγείας για όλους και δίνοντας προτεραιότητα σε αυτούς με τη μεγαλύτερη ανάγκη.
7.στηρίζεται, τόσο σε τοπικό, όσο και σε επίπεδο παραπομπής, σε εργαζόμενους υγείας, συμπεριλαμβανομένων ιατρών, νοσηλευτών, μαιών, παραϊατρικού προσωπικού και κοινωνικών λειτουργών, όπως επίσης και πρακτικών θεραπευτών εφόσον χρειάζεται, κατάλληλα κοινωνικά και πρακτικά εκπαιδευμένους, προκειμένου να εργάζονται ως ομάδα υγείας και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες που εκφράζει η κοινότητα.

VIII

Όλες οι κυβερνήσεις πρέπει να διαμορφώσουν εθνικές πολιτικές, στρατηγικές και σχέδια δράσης προκειμένου να προωθήσουν και να στηρίξουν την Π.Φ.Υ. ως τμήμα ενός ολοκληρωμένου εθνικού συστήματος υγείας και σε συντονισμό με άλλους τομείς. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να εκφραστεί σαφής πολιτική βούληση, να επιστρατευτούν κρατικοί πόροι και να γίνει ορθολογική χρήση των διαθέσιμων εξωτερικών πόρων.


IX

Όλες οι χώρες πρέπει να συμπράξουν με πνεύμα συνεργασίας και προσφοράς προκειμένου να εξασφαλίσουν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας για όλους από τη στιγμή που η επίτευξη αυτού του στόχου για μία χώρα αφορά και ωφελεί άμεσα κάθε άλλη χώρα. Σε αυτό το πλαίσιο, η κοινή έκθεση του W.H.O. και της UNICEF για την Π.Φ.Υ. συνιστά μια σταθερή βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη και τη λειτουργία της σε παγκόσμιο επίπεδο.

Χ

Ένα αποδεκτό επίπεδο υγείας για όλους τους ανθρώπους μέχρι το έτος 2000 μπορεί να επιτευχθεί με την πληρέστερη και καλύτερη χρήση των παγκόσμιων πόρων, ένα σημαντικό μέρος των οποίων διατίθεται αυτή τη στιγμή σε εξοπλισμούς και στρατιωτικές συγκρούσεις. Μια γνήσια πολιτική ανεξαρτησίας, ειρήνης, ύφεσης και αφοπλισμού δύναται και οφείλει να απελευθερώσει επιπλέον πόρους οι οποίοι μπορούν να αφιερωθούν σε ειρηνικούς σκοπούς και πιο συγκεκριμένα στην ταχύτερη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη από την οποία η Π.Φ.Υ., ως ουσιώδες τμήμα της, οφείλει να διεκδικήσει το κατάλληλο μέρισμα. Η Διεθνής Διάσκεψη για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας καλεί για επείγουσα και αποτελεσματική εθνική και διεθνή δράση, προκειμένου να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε όλον τον κόσμο και ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες σε ένα πνεύμα τεχνικής συνεργασίας και σε συμφωνία με μια νέα διεθνή οικονομική τάξη. Παροτρύνει τις κυβερνήσεις, τον WHO, τη UNICEF και άλλους διεθνείς οργανισμούς, καθώς επίσης διμερείς και πολυμερείς οργανισμούς, Μ.Κ.Ο., οικονομικούς οργανισμούς, εργαζομένους υγείας και όλη την παγκόσμια κοινότητα να στηρίξουν μια εθνική και διεθνή δέσμευση για παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και να παράσχουν αυξημένη τεχνική και οικονομική στήριξη σε αυτή, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η διάσκεψη καλεί όλους τους προαναφερθέντες να συνεργαστούν στην εισαγωγή, ανάπτυξη και διατήρηση της Π.Φ.Υ. σε συμφωνία με το πνεύμα και το περιεχόμενο της Διακήρυξης.