Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
ΕίσοδοςΥποσχέσεις για... ιθαγενείς
Του Δημήτρη Καζάκη
Οικονομολόγου – Αναλυτή
Καθώς περνάνε οι ημέρες όλο και ξεκαθαρίζουν τα πράγματα. Τα 109 δισ. ευρώ του νέου χρηματοδοτικού πακέτου, που υποσχέθηκε η ευρωζώνη στη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιουλίου δεν είναι παρά μια υπόσχεση. Μια υπόσχεση που δόθηκε χωρίς αναλυτικές λεπτομέρειες, με μόνο έναν σκοπό: να διευκολύνει την υιοθέτηση της συμφωνίας εθελοντικής ανταλλαγής χρέους με τη συμμετοχή ιδιωτών (PSI) που μεθόδευσε το διεθνές τραπεζικό λόμπι IIF.
Οι δηλώσεις των αξιωματούχων της Ε.Ε. ξεκαθαρίζουν ότι τα 109 δισ. δεν πρόκειται να δοθούν όπως τα προηγούμενα 110 δισ. ευρώ, αλλά με κύριο σκοπό την υποστήριξη της ανταλλαγής χρέους με τις τράπεζες. Προορίζονται, δηλαδή, κατά κύριο λόγο να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες ρευστότητας των τραπεζών, εγχώριων και ξένων, για όσο θα διαρκέσει η επιχείρηση μετακύλι-σης χρέους.
Και δεν πρόκειται να προέλθουν από τα κράτη - μέλη, αλλά κυρίως ή αποκλειστικά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Στήριξης (ΕΤΧΣ). Μάλιστα, ανακοινώθηκε ότι το ΕΤΧΣ είναι πολύ πιθανό να αναλάβει τη χρηματοδότηση της Ελλάδας από την ερχόμενη (6η) δόση της τρέχουσας Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης. Και μόνο το γεγονός αυτό σημαίνει πολλά για το δημοσιονομικό στρεσάρισμα, στο οποίο βρίσκεται η ευρωζώνη. Ήδη η Ιταλία και η Ισπανία έχουν εξαιρεθεί επίσημα από την καταβολή του υπόλοιπου αναλογούντος ποσού της τρέχουσας Σύμβασης. Το ίδιο εξαιρούνται και από μελλοντικές καταβολές.
Πώς να μην εξαιρεθούν όταν στο υψηλότερο σημείο τους από συστάσεως της ευρωζώνης διαμορφώθηκαν το πρωί της Τρίτης (2/8) οι αποδόσεις των ισπανικών και των ιταλικών δεκαετών ομολόγων, καθώς οι επενδυτές εκτιμούν ότι τα προβλήματα χρέους που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες θα ενταθούν το αμέσως επόμενο διάστημα. Στη διάρκεια των πρωινών συναλλαγών, οι αποδόσεις των ισπανικών δεκαετών ομολόγων διαμορφώνονταν σε 6,326% και των αντίστοιχων ιταλικών σε 6,165%, ενώ σε επίπεδα ρεκόρ διαμορφωνόταν και το spread (διαφορά απόδοσης) με τα γερμανικά δεκαετή ομόλογα (2,426%). Την ίδια ώρα, τα δεκαετή ομόλογα της Πορτογαλίας εμφάνιζαν απόδοση 10,708% και της Ελλάδας 14,454%.
Χρέη για πάντα
Γι’ αυτόν τον λόγο και ο κ. Βενιζέλος διαψεύδει ότι η νέα δανειακή σύμβαση θα συνοδεύεται από «νέο μνημόνιο» και νέα μέτρα. «Δεν έχει διαμορφωθεί κατ’ αρχάς μια νέα δανειακή σύμβαση, διότι δεν πρόκειται να ακολουθηθεί το σχήμα του διακρατικού δανείου, όπως έγινε το 2010, καθώς η συμμετοχή του δημόσιου τομέα, δηλαδή η συμμετοχή εν προκειμένω της ευρωζώνης, θα περάσει μέσα από το EFSF. Το δε ΔΝΤ θα μετάσχει με βάση τους δικούς του κανόνες, δηλαδή με αποφάσεις των δικών του καταστατικών οργάνων» διευκρινίζει σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (31/7). «Τα μέτρα, άλλωστε, τα οποία περιλαμβάνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής και τους εφαρμοστικούς νόμους είναι μέτρα που έχουν ληφθεί εν όψει του νέου προγράμματος» συμπληρώνει ο υπουργός Οικονομικών, υπογραμμίζοντας εξάλλου ότι «η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση».
Βέβαια, η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων δεν είναι λύση για ένα χρέος που πάνω από το 90% είναι αναχρηματοδότηση του παλιού, δηλαδή είναι νέα δάνεια για να πληρωθούν παλιότερα δάνεια και τόκοι. Άλλωστε στη δεκαετία από το 2000 μέχρι το 2009 πάνω από τα μισά χρόνια ο κρατικός προϋπολογισμός παρουσίαζε πρωτογενή πλεονάσματα. Κι όμως το χρέος εκτινάχθηκε αυτά τα χρόνια. Για 20 δισ. ευρώ που ήταν περίπου το πρωτογενές συσσωρευμένο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού για όλη τη δεκαετία 2000-2009, το ελληνικό Δημόσιο πήρε γύρω στα 490 δισ. ευρώ νέα δάνεια, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Εθνικών Λογαριασμών. Με άλλα λόγια, το ελληνικό Δημόσιο δανείζεται σχεδόν 25 φορές περισσότερα από αυτά που είναι οι πραγματικές δανειακές του ανάγκες με βάση τα πρωτογενή του ελλείμματα. Γιατί άραγε; Για να προικοδοτεί τράπεζες, δανειστές και αρπαχτικά της αγοράς. Αυτή είναι η αλήθεια, αλλά τι να περιμένει κανείς από τον κ. Βενιζέλο. Μήπως είχε ποτέ του σχέση με την αλήθεια;
Οι αντιπαροχές
Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση συνεχίζει εν κρυπτώ και κάτω από το τραπέζι τις συζητήσεις για τις αντιπαροχές που απαιτούν οι τραπεζίτες για να συμμετάσχουν στο σχέδιο μετακύλισης του χρέους. Θέμα εμπράγματων εγγυήσεων για τη χώρα μας «δεν ετέθη, ούτε τίθεται», διαβεβαιώνει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομικών κ. Βενιζέλος σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (31/7). «Δεν προβλέπονται εμπράγματες εγγυήσεις. Προβλέπεται ένα σύστημα χρηματοοικονομικών εγγυήσεων. Η ευρωζώνη, μέσω του EFSF, είναι αυτή που δίνει τις μεγάλες εγγυήσεις και για να γίνει το PSI, το σχήμα της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, και για να διασφαλιστεί – εφόσον χρειαστεί – η πλήρης χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών και η κάλυψη της ρευστότητάς τους» υποστηρίζει ο υπουργός.
Μόνο που ψεύδεται και μάλιστα ασύστολα. Δεν ζητήθηκαν εμπράγματες εγγυήσεις, γιατί πολύ απλά η Ελλάδα δεν έχει τι να δώσει. Μην ξεχνάμε ότι το σύνολο του δημόσιου πλούτου έχει ήδη βγει στο σφυρί με απαίτηση της τρόικας, ώστε οι εισπράξεις από το ξεπούλημα να χρηματοδοτήσουν μέρος του χρέους. Τι εμπράγματες εγγυήσεις να δώσει;
Τοις μετρητοίς
Δεν μας λέει όμως ο κ. Βενιζέλος τι θα κοστίσουν αυτές οι «χρηματοοικονομικές εγγυήσεις». Γιατί κάποιος πρέπει να τις πληρώσει. Ποιος θα τις πληρώσει; Όχι βέβαια το ΕΤΧΣ, όπως υπονοεί ο κ. Βενιζέλος, αλλά η Ελλάδα. Αναφέρεται σαφώς στην ανακοίνωση των τραπεζιτών του IIF. Οι τέσσερις επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους οι επενδυτές, σύμφωνα με τη συμφωνία, είναι οι εξής:
1 Ανταλλαγή ομολόγων στο άρτιο με διάρκεια 30 χρόνια. Αυτό προβλέπεται να γίνει με νέα ομόλογα μηδενικού κουπονιού που θα αγοραστούν από το ΕΤΧΣ. Ποιος θα πληρώσει το χρηματικό κόστος στο ΕΤΧΣ; Μα φυσικά η Ελλάδα, και μάλιστα με ρευστό.
2 Προσφορά ομολόγων στο άρτιο με μετακύλιση του χρόνου αποπληρωμής των ελληνικών ομολόγων σε 30 χρόνια. Θα γίνει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως και στην πρώτη επιλογή.
3 Ανταλλαγή ομολόγων με έκπτωση με 30ετή ομόλογα. Πάλι θα γίνει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως και στην πρώτη επιλογή.
4 Ανταλλαγή ομολόγων με έκπτωση με 15ετούς διάρκειας ομόλογα.
Από τις ανωτέρω επιλογές οι τρεις πρώτες εγγυώνται από 30ετούς διάρκειας ομόλογα με πιστοληπτική αξιολόγηση AAA. Για το 4ο σχέδιο υπάρχει μερική εγγύηση με δεσμευμένα ποσά (escrow account). Ποιος επιβαρύνεται με το κόστος; Αποκλειστικά το ελληνικό Δημόσιο.
Τι θα κοστίσουν συνολικά στο ελληνικό Δημόσιο οι αγορές των ομολόγων από το ΕΤΧΣ, καθώς και η εγγύηση με τα δεσμευμένα ποσά; Πού θα βρεθούν τα ρευστά για να καλυφθούν αυτά τα κόστη; Ουδείς επίσημος απαντά. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα κόστη αυτά είναι άμεσα καταβαλλόμενα, προκειμένου να γίνει η ανταλλαγή των ομολόγων κατά τα συμφωνηθέντα. Ποιος λοιπόν θα μας πει επίσημα πόσα χρειάζονται έως το τέλος του 2011 για να γίνουν οι τουλάχιστον δυο προσπάθειες ανταλλαγής των ομολόγων; Και φυσικά πού θα βρεθούν;
Σύμφωνα με έναν υπολογισμό που δημοσιεύτηκε στη «Wall Street Journal» (26/7), εκτιμάται ότι οι πρώτες επιλογές θα αναγκάσουν το Δημόσιο να βρει έως τα τέλη του 2011 18 δισ. ευρώ επιπλέον για χρηματοδότηση της συμφωνίας. Αυτό σημαίνει ότι στα τέλη του χρόνου αντί το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας να βρίσκεται στα 352,6 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα εκτιναχθεί στα 370,6 δισ. ευρώ ή στο 164,7% του ΑΕΠ. Βέβαια η Επιτροπή προβλέπει ότι η Ελλάδα θα γλιτώσει περίπου 12,6 δισ. ευρώ από επαναγορές ομολόγων της από τη δευτερογενή που θα χρηματοδοτήσει το ΕΤΧΣ στο πλαίσιο του νέου πακέτου στήριξης. Ακόμη κι αυτό να γίνει, το δημόσιο χρέος στο τέλος της χρονιάς θα καταλήξει γύρω στα 358 δισ. ευρώ ή 159% επί του ΑΕΠ. Σε κάθε περίπτωση θα έχει αυξηθεί σε σχέση με τις προβλέψεις. Αυξάνοντας, όπως είναι αναμενόμενο, τις δανειακές ανάγκες και για το 2012.
Η κυβέρνηση είναι η μόνη που γνωρίζει και επιθυμεί διακαώς να το κρατήσει κρυφό. Τουλάχιστον μέχρις ότου γίνει η πρώτη προσπάθεια ανταλλαγής ομολόγων. Κι αυτή υπολογίζεται να γίνει τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου. Να πιάσει δηλαδή τον λαό στα μπάνια του και να αξιοποιηθεί η ραστώνη του καλοκαιριού για να παρθούν τυχόν έκτακτα μέτρα, όπως κλείσιμο τραπεζών ή απαγόρευση αναλήψεων, χωρίς σοβαρές αντιδράσεις. Αν κάτι τέτοιο επιβληθεί από την κατάσταση.
Γιατί αυτό; Διότι, όσο διαρκεί η ανταλλαγή ομολόγων, ιδίως αν η χώρα υποβαθμιστεί σε κατάσταση «επιλεκτικής πτώχευσης» από τους οίκους αξιολόγησης, ο κίνδυνος ενός σοβαρού «πιστωτικού γεγονότος» είναι άμεσος. Κι αυτό μπορεί να πάρει τη μορφή κατάρρευσης μιας ή περισσοτέρων εγχώριων τραπεζών. Πρώτα και κυρία εκείνων που δεν συμμετέχουν στη συμφωνία. Υπενθυμίζουμε ότι στη συμφωνία δήλωσαν αρχικά ότι θα συμμετάσχουν οι εξής εγχώριες τράπεζες: Alpha Ban k, Εθνική Τράπεζα, EFG Euroban k, Τράπεζα Πειραιώς, Εμπορική Τράπεζα. Φυσικά, αν και προβλέπεται να ενισχυθούν με ρευστό από τον κρατικό κορβανά, δεν αποκλείεται να έχουμε «πιστωτικό γεγονός» και σ’ αυτές. Όπως επίσης είναι δυνατόν να υπάρξει και συνολική κατάρρευση των δημοσιονομικών της χώρας, αν οι ανάγκες σε ρευστότητα υπερβούν κάθε πρόβλεψη.
Σιωπηλή… αντιπολίτευση
Γι’ αυτό βιάζονται η κυβέρνηση και οι τραπεζίτες να δοκιμάσουν τις αγορές όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Κι αυτό θα γίνει με κλειστά χαρτιά, χωρίς να ξέρει ο ελληνικός λαός τι δεσμεύσεις και κόστη αναλαμβάνει. Η κυβέρνηση έχει αναλάβει μαζί με τα παπαγαλάκια της να αφιονίσει την αντίληψη του κόσμου. Ενώ η αντιπολίτευση σύσσωμη συνεργεί με το να μην απαιτεί να έρθει η όποια συμφωνία με τους τραπεζίτες στη Βουλή για κύρωση, πριν αυτή αρχίσει να υλοποιείται. Το γιατί το κάνει ο κ. Σαμαράς και η Ν.Δ. είναι ευκόλως κατανοητό. Το γιατί όμως το κάνει και η λεγόμενη αριστερή αντιπολίτευση, αυτό πρέπει στα σοβαρά να απασχολήσει όσους ακόμη τρέφουν αυταπάτες για το ποιόν και τον ρόλο των ηγεσιών της.
Το πόσο πραγματικά θα αποδώσει η συμφωνία αυτή με τις τράπεζες, φαίνεται και από τον πρόσφατο υπολογισμό που έκανε ο ΟΟΣΑ. Ο υπολογισμός αυτός, που φτάνει μέχρι το 2035, φαίνεται στον πίνακα 1. Πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτός ο υπολογισμός έχει συμπεριλάβει τόσο την ολοκλήρωση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, όσο και τη συμφωνία μετακύλισης του χρέους μαζί με το νέο χρηματοδοτικό πακέτο που έχει υποσχεθεί η ευρωζώνη. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Αυτό που γίνεται φανερό από τον πίνακα είναι ότι τα κρίσιμα χρόνια του 2011-2013 το δημόσιο χρέος προβλέπεται να εκτιναχθεί έως το 159% επί του ΑΕΠ. Κι αυτό είναι το καλύτερο δυνατό σενάριο. Μετά υποτίθεται ότι θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά, αλλά αυτό οφείλεται – υποτίθεται – στην προβλεπόμενη (από πού, άγνωστο!) άνοδο του ΑΕΠ και στα πρωτογενή πλεονάσματα που υποτίθεται ότι θα αρχίσει να παράγει το ελληνικό Δημόσιο.
Ωστόσο, οι πραγματικές δανειακές ανάγκες θα συνεχίζουν να αυξάνουν δραματικά. Χωρίς να μπορεί το ελληνικό Δημόσιο να προσφύγει στις αγορές για νέο δανεισμό. Το ΔΝΤ στην τελευταία ενδιάμεση έκθεσή του προβλέπει ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να βγει πριν από τα τέλη του 2014. Γιατί, έπειτα από όλα αυτά, υποθέτουν ότι η ελληνική οικονομία και η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας θα αντέξει μέχρι τότε; Από πού προκύπτει αυτό;
Όμως ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι η χώρα αντέχει και δεν καταρρέει. Αντέχει και ξαναβγαίνει στις διεθνείς αγορές. Κοιτάξτε τα μέσα επιτόκια δανεισμού που πρέπει να περιμένει να δανειστεί, σύμφωνα πάντα με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ στον πίνακα 1. Με άλλα λόγια, ακόμη κι αν η ελληνική οικονομία επιβιώσει της ύφεσης και η ελληνική κοινωνία επιβιώσει του στραγγαλισμού της, τι έχουμε να περιμένουμε έως το 2035; Δανεισμό επί δανεισμού με μέσα επιτόκια επιπέδου μνημονίου.
Ελπίζουν επιστροφή στο επίπεδο χρεοκοπίας του 2010
Για να μην ξεχνιόμαστε, τα επιτόκια δημόσιου δανεισμού που υποτίθεται ότι ανάγκασαν την κυβέρνηση να προσφύγει στον «μηχανισμό στήριξης» και να υποστεί η χώρα και ο λαός της το μνημόνιο ήταν του επιπέδου 6%-7%. Σε τι έχουμε να προσδοκούμε; Αφού ξεπουλήσουμε ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει στη χώρα και αναγκάσουμε το μέσο ελληνικό νοικοκυριό να ζήσει σε κατάσταση απίστευτης στέρησης και δραστικών περικοπών, ελπίζουμε απλώς να σταθεροποιηθούμε στο επίπεδο χρεοκοπίας των αρχών του 2010. Είναι παράλογο να θεωρήσουμε το όλο σενάριο ως καθαρή επινόηση νοσηρής φαντασίας;
Γιατί όμως όλα αυτά. Προφανώς το κυρίως ζητούμενο είναι να απεγκλωβιστούν οι μεγάλες τράπεζες από τον κύριο όγκο των ελληνικών ομολόγων για να μην πληγούν από την επικείμενη «επιλεκτική χρεοκοπία». Όμως, μην ανησυχείτε, μας λένε οι παπαγάλοι, δεν είναι τίποτε τρομερό η «επιλεκτική χρεοκοπία». Είναι απλώς ένας τεχνικός όρος και δεν πρόκειται για κάτι σοβαρό.
Τεχνικοί όροι
Εφόσον λοιπόν δεν είναι τίποτε σοβαρό και πρόκειται μάλλον για τεχνικό όρο, τότε σε ποια κατηγορία χωρών υποβιβάζει την Ελλάδα; Αυτό μας το πληροφορεί ο πίνακας 2, ο οποίος δείχνει ποιες χώρες έχουν υποστεί «επιλεκτική πτώχευση» τις τελευταίες δυο δεκαετίες.
Η «επιλεκτική πτώχευση» είναι ίδιον του «τρίτου κόσμου», των χωρών που βρίσκονται για δεκαετίες στο περιθώριο. Αυτό είναι η διέξοδος για μια χώρα της ευρωζώνης; Να καταντήσει σαν το Πακιστάν, την Ινδονησία, την Ουρουγουάη, την Παραγουάη, τη Δομινικανή Δημοκρατία, τη Γρε-νάδα, την Τζαμάικα; Το Εκουαδόρ κατατάχτηκε σε «επιλεκτική πτώχευση» όταν ο πρόεδρός του Ραφαέλ Κορέα διέγραψε μονομερώς μέρος του δημόσιου χρέους της χώρας. Το ίδιο και η Ρωσία του Πούτιν. Η Βενεζουέλα υπέστη «επιλεκτική πτώχευση» το 2005 για πολιτικούς λόγους. Οι διεθνείς οργανισμοί υπέθεταν ότι ο Τσάβες βρισκόταν σε τρομακτική ανάγκη ρευστού και έτσι ήθελαν να τον αποκόψουν από τις διεθνείς χρηματαγορές για να εξαναγκάσουν τη Βενεζουέλα σε πτώχευση. Το σχέδιό τους απέτυχε, διότι ο Τσάβες έκλεισε δυο μεγάλες προγραμματικές διακρατικές συμφωνίες με Ρωσία και Κίνα.
Όσο για την περίπτωση της Ουρουγουάης, η οποία μάλιστα αναφέρεται και ως η πλέον πετυχημένη εθελοντική ανταλλαγή χρέους με συμμετοχή των ιδιωτών, έχουμε αναφερθεί κι άλλοτε. Πρόκειται για μια ιδιάζουσα περίπτωση, ένα είδος Λουξεμβούργου και Ελβετίας της Λατινικής Αμερικής. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά χρηματοπιστωτικά κέντρα της Αμερικής για ξέπλυμα χρήματος και καταθέσεων από το εξωτερικό.
Χρέος και φτώχεια
Η ανταλλαγή χρέους που έκανε, ούτε πλησίαζε αυτήν της Ελλάδας και δεν απάλλαξε την Ουρουγουάη ούτε από το χρέος ούτε από τα ελλείμματα. Όσο για τη φτώχεια, από 7% περίπου
του πληθυσμού που βρισκόταν κάτω από το όριο απόλυτης φτώχειας το 2003, εκτινάχθηκε στο 27% στα τέλη του 2004. Ακόμη και σήμερα η Ουρουγουάη δεν έχει κατορθώσει να αξιολογηθεί από τους διεθνείς οίκους ως χώρα χαμηλού επενδυτικού ρίσκου (σειρά Α). Κι αν αυτό είναι η πετυχημένη περίπτωση, τότε δεν έχει κανείς παρά να ψάξει να δει τι είναι οι άλλες περιπτώσεις «επιλεκτικής πτώχευσης».
Θέμα: Οικονομική κρίση - Ελληνική οικονομία και αξιοπιστία (Αναγνώστηκε 198192 φορές)
13 Μαΐου 2012, 23:30:52