Γλωσσικά θέματα

[Loumakis]

"Μήγαρις έχω άλλο στο νού πάρεξ ελευθερία και γλώσσα" (Διον. Σολωμός)

Ανοίγω αυτό το νήμα για να γράφουμε σχόλια και παρατηρήσεις πάνω σε γλωσσικά θέματα, λάθη γλωσσικά που έχουν γίνει συνήθεια και εχουν παγιωθεί κλπ.

[Loumakis]

   Ακούμε σε διάφορα συνέδρια ή διαβάζουμε σε ιατρικά άρθρα  ότι  π.χ. η δακτυλίτιδα  εχει θετική  ινότροπο δράση στο μυοκάρδιο  ή  οι  β-αναστολείς εχουν αρνητική χρονότροπο και δρομότροπο δράση , τονίζουν δηλαδή το επίθετο στην προπαραλήγουσα. Είναι όμως αυτό σωστό;
   Από την γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (π.χ. απο  το ομώνυμο βιβλίο του Αχιλλέα Τζάρτζανου που είχαμε στο Γυμνάσιο) γνωρίζουμε  ότι τα εις  –ος σύνθετα, με πρώτο συνθετικό θέμα ονομαστικό και δεύτερο συνθετικό  θέμα ρηματικό, τονίζονται στο δεύτερο συνθετικό (στην παραλήγουσα) όταν εχουν ενεργητική σημασία και στο πρώτο συνθετικό (στην προπαραλήγουσα) όταν εχουν παθητική σημασία.
π.χ.  πατροκτόνος = αυτός που σκότωσε τον πατέρα του
        πατρόκτονος = αυτός που σκοτώθηκε από τον πατέρα του
        η πρωτοτόκος (γυνή) = η γυναίκα που γεννάει για πρώτη φορά
        ο πρωτότοκος (υιός) = ο γυιός που γεννήθηκε πρώτος
        ο κωπηλάτης = αυτός που κινεί, που θέτει σε κίνηση τα κουπιά
        η κωπήλατος (λέμβος) = η βάρκα  που κινείται, που παίρνει κίνηση από τα κουπιά
        παντογνώστης = αυτός που τα ξέρει όλα
        πασίγνωστος = αυτός που τον ξέρουν  όλοι
        λογογράφος = αυτός που γράφει λόγους
        χειρόγραφος = αυτός που έχει γραφεί  με το χέρι

   Στην προκείμενη περίπτωση, όταν λέμε ότι η δακτυλίτιδα εχει θετική ινοτροπο δράση, εννοούμε ότι η δακτυλίτιδα « τρέπει»,  μεταβάλλει  θετικά τη συσταλτικότητα των μυοκαρδιακών ινών, άρα πρέπει να τονίσουμε στο δεύτερο συνθετικό (ινοτρόπο). Λέγοντας ότι εχει ινότροπο δράση σημαίνει ότι η δακτυλίτιδα «τρέπεται», μεταβάλλεται  η ίδια από τις μυοκαρδιακές ίνες,  πράγμα άτοπο νοηματικά. Οταν λέμε και γράφουμε  ότι οι β-αποκλειστές έχουν  αρνητική χρονότροπο δράση, υπονοούμε ότι οι β-αποκλειστές τρέπονται, μεταβάλλονται αρνητικά από τον χρόνο ( τον καρδιακό ρυθμό), πράγμα παράλογο. Το ορθό και εδώ είναι ότι οι β-αποκλειστές εχουν αρνητική χρονοτρόπο και δρομοτρόπο δράση, εφ΄όσον αυτοί  μεταβάλλουν τον καρδιακό ρυθμό και την ταχύτητα αγωγής του ερεθίσματος και όχι το αντίστροφο.

[EzeΤΡΟΛ]

Έχω την εντύπωση ότι το σφάλμα στη μετάφραση, προκλήθηκε από το γεγονός ότι οι δύο λέξεις της καθαρεύουσας (ινότροπος και ινοτρόπος), αποδόθηκαν στην καθομιλουμένη με μία και μοναδική, τη λέξη ινότροπη (αφού δεν υπάρχει η λέξη ..."ινοτρόπη").

Αυτό προήλθε από το γεγονός ότι δεν μας καλοστέκεται στην καθομιλουμένη ένα επίθετο θηλυκού γένους να έχει την "αρσενική" κατάληξη -ος. Π.χ., δεν λέμε η αξιότιμος κυρία ή η ευδόκιμος υπηρεσία, αλλά η αξιότιμη, η ευδόκιμη, κ.ο.κ.

Σε περιπτώσεις όμως σαν αυτές της παραπάνω καταχώρησης, προκύπτει σίγουρα εννοιολογική αστοχία και συγχαρητήρια στον κ. Λουμάκη για την παρατήρηση.

[Loumakis]

   Διαβάζουμε συχνά σε διαφορα  καρδιολογικά άρθρα ότι μερικά αντιαρρυθμικά φάρμακα έχουν,  παράδοξα, προαρρυθμική δράση και μου γεννήθηκε η εντύπωση ότι δημιουργούν μία βιοχημικά ή παθοφυσιολογικά ιδιαίτερη κατάσταση που οδηγεί στη συνέχεια σε  αρρυθμίες, δηλαδή ένα πρόδρομο στάδιο πριν την εμφάνιση της αρρυθμίας. Οσο και να έψαχνα όμως στο άρθρο δεν κατόρθωνα να διαπιστώσω ποια είναι τα ιδιαίτερα παθοφυσιολογικά ή ηλεκτροφυσιολογικά ή βιοχημικά ή όποια άλλα τελοσπάντων χαρακτηριστικά αυτού του εισαγωγικού στην αρρυθμία σταδίου. Συνειδητοποίησα τελικά ότι ο όρος «προαρρυθμικός» προήλθε από την επιπόλαια απόδοση στα Ελληνικά του αγγλικού όρου «proarrhythmic». Όμως στα Αγγλικά το πρόθεμα pro- δεν έχει την έννοια του προηγούμενου, του πρόδρομου, του εισαγωγικού , αλλά την έννοια της ενίσχυσης, της υποστήριξης, της προαγωγής αυτού που δηλώνει το δεύτερο συνθετικό π.χ. pro-american = φιλοαμερικανός ( σε αντιδιαστολή με το anti-american = αντιαμερικανός), pro-democracy laws = νόμοι υπέρ της δημοκρατίας, νόμοι που προάγουν, που ενισχύουν τη δημοκρατία. Επομένως η ορθή απόδοση του όρου proarrhythmic είναι «αρρυθμιογόνος» (θα ήταν σολοικισμός να το μεταφράσουμε «φιλοαρρυθμικός»)
   Το ίδιο λάθος εχει γίνει με την απόδοση στα Ελληνικά του όρου probiotic (μικροοργανισμοί που εισαγόμενοι σε έναν οργανισμό ενισχύουν, ευνοούν την υγεία του ξενιστή) με τον όρο «προβιοτικά». Μάλιστα στην περίπτωση αυτή δημιουργήθηκε μπλέξιμο και σύγχυση όταν αργότερα προέκυψε και ο όρος prebiotic  (ουσίες που διεγείρουν την ανάπτυξη μικροβίων του εντέρου ), που αποδόθηκε αναγκαστικά ως «πρεβιοτικά»(!)
   Παρόμοια, ο όρος ''προφλεγμονώδης'' αποτελεί λανθασμενη μετάφραση της λέξης ''proinflammatory'', αντί του εννοιολογικά ορθού ''φλεγμονογόνος''.

   Ολοι γνωρίζουμε ότι στην στεφανιαία νόσο και στην καρδιακή ανεπάρκεια έχουν θέση τα ''νιτρώδη''. Αν διαβάσει κανείς αγγλική βιβλιογραφία , αυτά αναφέρονται ως “nitrates”. Ομως , οσοι εχουν καποιες βασικές γνώσεις της χημικής ονοματολογίας στα Αγγλικά, γνωρίζουν ότι οι καταλήξεις που υποδηλώνουν ανόργανες ρίζες, αποδίδονται ως εξής στα Ελληνικά:
 -ate  = -ικός π.χ. sulphate = θειϊκός
 -ite = -ώδης π.χ. sulphite = θειώδης
 -ide = -ούχος π.χ. sulphide =  θειούχος
   Επομένως τα nitrates  δεν είναι νιτρώδη, αλλά νιτρικά. Αντίθετα, όντως νιτρώδες είναι το νιτρώδες αμύλιο (amyl nitrite), που δίδεται ως αντίδοτο σε δηλητηρίαση από κυανιούχα (cyanides).

   Θα μου πείτε , ψάχνω ψύλλους στ’ άχυρα. Πράγματι, σε μια χώρα και μια εποχή που έχουν επικρατήσει άλλες αξίες (χρήμα, προβολή, δύναμη, εξουσία κλπ.), αυτά μοιάζουν αστείες νοητικές ενασχολήσεις κάποιων αξιοπερίεργων ιδιόρρυθμων τύπων.

[Argirios Argiriou]

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

Γρίπη και ινφλουέντσα: ιστορία των λέξεων

Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, η πρόσφατη επιδημία της γρίπης παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις. Μην μπορώντας να μαντέψω πώς θα καταλήξει, αντί να πιθανολογήσω χωρίς καμιά βάση, προτίμησα να λεξιλογήσω. Αν μάλιστα σκεφτούμε πως μια από τις πρώτες αποφάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν να επιμείνει να μην αποκαλούμε «γρίπη των χοίρων» τη νέα παραλλαγή της ασθένειας, ούτε «μεξικάνικη γρίπη», αλλά γρίπη Α, ίσως και η δική μου ενασχόληση με τις λέξεις και τα ονόματα να μην είναι τόσο παράταιρη.

Η γρίπη είναι λέξη δάνεια· τα λεξικά θα μας πούνε ότι προέρχεται από το γαλλικό grippe, από το ρήμα gripper που θα πει αρπάζω και που έχει γερμανική προέλευση. Οι αγγλομαθείς θα αναγνωρίσουν το αγγλικό grip, οι γερμανομαθείς το γερμανικό greifen, που και τα δυο σημαίνουν ‘αρπάζω, πιάνω’. Η λέξη grippe είναι παλιότερη στα γαλλικά, αλλά με τη σημασία της ασθένειας μαρτυρείται από το 1743, επειδή προφανώς η ασθένεια μάς αρπάζει απότομα, μάς κυριεύει ξαφνικά. Στα ελληνικά τη γράφαμε με δύο πι, γρίππη, επειδή όμως –και σωστά– τις δάνειες λέξεις η σημερινή ορθογραφία τις γράφει όσο το δυνατόν απλούστερα, εδώ και αρκετά χρόνια έχει καθιερωθεί η γρίπη.

Οι αγγλομαθείς όμως θα μας πουν ότι στα αγγλικά η γρίπη λέγεται αλλιώς. Αν συχνάζετε σε αγγλόφωνους ιστότοπους, θα προσέξατε ίσως ότι η πρόσφατη γρίπη ειπώθηκε «swine flu», ή τουλάχιστον έτσι λεγόταν πριν εφαρμοστούν οι ονοματολογικές οδηγίες του ΠΟΥ. Λοιπόν, flu η γρίπη στα αγγλικά, μια λέξη που ούτε αγγλική είναι ούτε ολόκληρη: τα αγγλικά δανείστηκαν τη λέξη από το ιταλικό influenza, κι επειδή μια τόσο κοινή και τόσο επικίνδυνη λέξη δεν μπορεί βέβαια να είναι τετρασύλλαβη, οι πρακτικοί εγγλέζοι τη συντόμεψαν σε flu.

Τι είναι όμως η influenza; Ασφαλώς θα αναγνωρίσατε τη λέξη influence, που γράφεται ίδια στ’ αγγλικά και στα γαλλικά και σημαίνει επιρροή –τι σχέση μπορεί να έχει η επιρροή με τη γρίπη; Στα παλιότερα χρόνια πίστευαν ότι οι ασθένειες αυτές, οι μεταδοτικές, προκαλούνται από την επίδραση των άστρων πάνω στον οργανισμό μας και στον χαρακτήρα μας. Αυτή ήταν η influentia στα μεσαιωνικά λατινικά, influenza στα ιταλικά. Σε μια από τις πανευρωπαϊκές επιδημίες της γρίπης, που ξεκίνησε από την Ιταλία, το 1743, στην Αγγλία δεν διαδόθηκε μόνο η ασθένεια αλλά και η λέξη που τη δήλωνε, κι έτσι πολιτογραφήθηκε αγγλική. Θα προσέξατε πως την ίδια ημερομηνία την ανάφερα πιο πάνω: και στα γαλλικά η αντίστοιχη λέξη grippe καταγράφεται από τότε, από την ίδια επιδημία.

Είπα πιο πάνω ότι η λέξη γρίπη είναι δάνεια λέξη, αλλά είναι πλήρως ενσωματωμένη στο ελληνικό τυπικό και έχει δώσει αρκετά παράγωγα: γριπούλα, γριπιασμένος ή γριπωμένος, αντιγριπικός, ακόμα και το λόγιο γριπώδης. Παλιότερα ακουγόταν και η ινφλουέντσα ή ινφλουέντζα, δάνειο από τα ιταλικά. Κι αν σήμερα ελάχιστα ακούγεται, στις αρχές του αιώνα οι δυο όροι, γρίπη και ινφλουέντσα, είχαν συγκρίσιμη συχνότητα, όπως μπορώ να συμπεράνω από μια πρόχειρη αναζήτηση στα σώματα κειμένων. Εικάζω ότι ο όρος γρίπη επικράτησε επειδή είναι πιο σύντομος και ευκολοπρόφερτος κι επειδή τα γαλλικά, σαν γλώσσα δανεισμού είχαν μεγαλύτερο γόητρο την εποχή εκείνη.

Πότε όμως μπήκε στην ελληνική γλώσσα η γρίπη; Ή η ινφλουέντζα; Το λεξικό Μπαμπινιώτη μάς λέει ότι ο όρος «γριπώδης» μαρτυρείται από το 1889, μια πληροφορία που την αντλεί από τη Συναγωγή του Στέφανου Κουμανούδη. Ο λόγιος αυτός αποδελτίωνε επί πολλά χρόνια, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, νέες λέξεις από εφημερίδες και άλλες πηγές. Πράγματι, τόσο ο όρος γρίπη όσο και ο όρος γριπώδης έχουν αποδελτιωθεί από τον Κουμανούδη σε ιατρικό άρθρο του 1889.

Ο Κουμανούδης αποδελτιώνει επίσης την ινφλουέντσα, ή μάλλον, όπως προτιμάει να τη γράφει «ιμφλουέντσα», και μαζί καταγράφει και μερικά μάλλον αστεία παράγωγά της σε καθαρεύουσα, όπως ιμφλουεντσιών (μετοχή του ρήματος ‘ιμφλουεντσιώ’, πάσχω από ι.) ιμφλουεντσιοπαθής, ιμφλουεντσιασμένος, ιμφλουεντσιώδης και, το αποκορύφωμα, ιμφλουεντσοπαραγωγός καιρός. Μέχρι να το πει ο γιατρός, έχει αποδημήσει εις Κύριον ο άρρωστος. Διόλου περίεργο που οι λέξεις αυτές έμειναν θνησιγενείς. Καλός ο Κουμανούδης, που έχει και πολύ γουστόζικες παρατηρήσεις σε πολλά λήμματά του, αλλά στη σημερινή εποχή έχουμε κι άλλα εργαλεία. Ας κάνουμε και τη δική μας έρευνα στα ψηφιοποιημένα σώματα του Διαδικτύου, μήπως και βρούμε παλιότερες ανευρέσεις της γρίπης.

Και βρίσκουμε. Στον «Ασκληπιό», σύγγραμμα περιοδικόν της εν Αθήναις Ιατρικής Εταιρείας, και συγκεκριμένα στο τεύχος του Ιουλίου 1857, βρίσκω μια πραγματεία για κάποια φαινόμενα «αποτελούντα την ούτω δη καλουμένην γριππώδη επιδημίαν. Και στο τεύχος του Ιουλίου-Αυγούστου 1858 του ίδιου συγγράμματος βρίσκω αναφορά με τίτλο «Ο εν Λοκρίδι επιδήμιος κατάρρους (Γρίππη)». Καθώς ο γιατρός του 1858 χρησιμοποιεί επεξηγηματικά τον όρο «γρίππη» μπορούμε να συμπεράνουμε ότι δεν νεολογίζει αλλά χρησιμοποιεί έναν όρο καθιερωμένο από αρκετά χρόνια. Την ίδια επεξήγηση σε παρένθεση, δηλαδή: «καταρροϊκούς πυρετούς (γρίππη)», τη βρίσκω σε ένα τεύχος του περιοδικού Η εν Αθήναις Ιατρική Μέλισσα, του Δεκεμβρίου 1855. Μπορούμε όμως να πάμε ακόμα πιο πίσω: σε τεύχος του 1853 πάλι της Ιατρικής Μέλισσας, βρίσκω άρθρο «Περί ιάσεως της γρίππης δια της θειικής κινίνης». Καταφέραμε λοιπόν να ανεβάσουμε 36 ολόκληρα χρόνια τη χρονολόγηση του Κουμανούδη –είδατε πόσο εξελιγμένα είναι τα σύγχρονα εργαλεία;

Τo 1918 που χτύπησε πανδημία γρίππης, που τότε ήταν η φοβερή ισπανική, αμέσως μετά τον πρώτο μεγάλο πόλεμο, τα θύματα υπολογίζονται από 20 έως 100 εκατομμύρια. Εκείνη η γρίπη είχε χτυπήσει πολύ τους νέους, όχι τα παιδιά και τους ηλικιωμένους όπως γίνεται συνήθως. Αυτή τη φορά, μάλλον τα πράγματα δεν θα φτάσουν ως την πανδημία· μπήκε κι ο Μάης και ο ιός τις ζέστες δεν τις αντέχει. Προβλέπω πάντως ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες των αρμοδίων, η ονομασία «γρίπη τύπου Α» δεν θα εκτοπίσει εντελώς τη «γρίπη των χοίρων» στον δημοσιογραφικό λόγο.

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Argirios Argiriou]

Η ετυμολογία της λέξης Διαβήτης ( για την Νόσο Σακχαρώδης Διαβήτης).


Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[Loumakis]

Απο άλλο thread του φόρουμ
 

......................................................................
Κίνηση για τη Διαγραφή του Απεχθούς Ελληνικού Χρέους ‘’ ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ-ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ’’
...

Το ορθό είναι επαχθές, από το επί + άχθος = μεγάλο βάρος [πρβλ. αχθοφόρος, σεισάχθεια (= η άρση του βάρους)]. Όχι ότι δεν είναι και απεχθές, ποιό χρέος άλλωστε είναι ευχάριστο και ελκυστικό για αυτόν που χρωστάει, αλλά η νομική διεκδίκηση της διαγραφής βασίζεται στο γεγονός ότι επιβαρύνει υπέρμετρα τον οφειλέτη, σε σημείο που να παραβιάζονται  και να καταπατώνται άλλα στοιχειώδη δικαιώματα του.

[Argirios Argiriou]

Κοντά στα πρωτότυπα (ή ακριβέστερα πρωτοτυπικά) φάρμακα (χαρακτηρισμός που ισχύει για ορισμένο χρονικό διάστημα), τα φάρμακα που φέρουν ορισμένη εμπορική επωνυμία, κοντά δηλ. στα επώνυμα φάρμακα (“branded drugs”), υπάρχουν και τα generic drugs, που έχουν την ίδια δραστική ουσία, αλλά όχι και την ίδια εμπορική επωνυμία, αφού παράγονται από άλλες φαρμακευτικές εταιρείες.
Αυτά τα ταυτόσημα (identical) ως προς τη δραστική θεραπευτική ουσία φάρμακα που ανήκουν στην ίδια γενική κατηγορία, στην ίδια έννοια γένους (generic) ονομάστηκαν (από κάποιους) γενό-σημα, ως σημαίνοντα γένος και όχι (εμπορικό) είδος φαρμάκου. Ωστόσο, μια ονομασία δεν κρίνεται από το σκεπτικό που οδήγησε στο πλάσιμό της, αλλά από τη δηλωτική ικανότητά της, από τη δηλωτικότητα και τη διαφάνεια που έχει γλωσσικά ώστε να γίνεται αντιληπτή από τους απλούς χρήστες. Αυτό δεν ισχύει με τον όρο γενόσημα. Ο όρος αυτός είναι κρυπτικός, παρασυνδέεται με γένεση ή και γέννηση πραγμάτων και καταλήγει στο να είναι σκοτεινός, ακατάληπτος και παροδηγητικός. Να διερωτώνται και να ρωτούν όλοι τι σημαίνει...
Τα εν λόγω φάρμακα –σύμφωνα με την αντίθεσή τους προς τα πρωτότυπα ή πρωτοτυπικά και βάσει τής ίδιας δραστικής ουσίας που περιέχουν– είναι προτιμότερο να ονομαστούν:
ομοιοδραστικά (αφού έχουν την ίδια δραστική ουσία).
Θα μπορούσαν επίσης να ονομαστούν παράγωγα (ενν. των πρωτοτύπων) ή ακόμη και αντιτυπικά (κατ’ αντίθεση προς τα πρωτοτυπικά).
Οτιδήποτε εκτός από το ακατάληπτο και παροδηγητικό γενόσημα!


Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

[EzeΤΡΟΛ]

Τα εν λόγω φάρμακα –σύμφωνα με την αντίθεσή τους προς τα πρωτότυπα ή πρωτοτυπικά και βάσει τής ίδιας δραστικής ουσίας που περιέχουν– είναι προτιμότερο να ονομαστούν:
ομοιοδραστικά (αφού έχουν την ίδια δραστική ουσία).

Πολύ καλό.

Αξίζει να υπομνηθεί ότι στις 22 Φεβρουαρίου ο γίγας της εγχώριας δημοσιοκαφρίλας κ. Κ. Χαρδαβέλας, είχε παραλλάξει τον όρο "γενόσημο" στον ευρηματικό "πεθανόσημο", Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος.

Σε ότι αφορά δε τον όρο φασόν, ούτος προέρχεται εκ του γαλλικού façon που σημαίνει τρόπος. Χρήσιμος ο σχετικός ορισμός του M. Τριανταφυλλίδη, Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος:

φασόν το [fasón] O (άκλ.) : η ανάληψη από κπ. της εκτέλεσης ενός τμήματος μιας συνολικότερης εργασίας για λογαριασμό τρίτων: Δουλεύω ~. || (ειδικότ.) η ανάληψη από κπ. για λογαριασμό τρίτου της κοπτικής και ραπτικής εργασίας ως τμήματος της κατασκευής ενδυμάτων: Pάβει ~ στο σπίτι και βγάζει ένα καλό μεροκάματο. [λόγ. < γαλλ. façon]

Είναι δηλαδή η δουλειά που γίνεται με τυποποιημένο τρόπο, βασισμένη σε υποδείγματα, χωρίς να χρειάζεται πρωτότυπη σκέψη για τον φασονατζή ή την φασονατζού. Δευτερευόντως, το ίδιο το προϊόν που προκύπτει από αυτές τις διαδικασίες π.χ. φάρμακο αλλά και η ίδια η πράξη του ιατρού να αναπαράγει εργολαβικά καρμπόν συνταγές.

Food for thought: Φασόν μπορούν να δουλεύουν και μικροβιολογικά εργαστήρια με πελάτες όχι τους ασφαλισμένους, αλλά παρόμοια (μεγαλύτερα) εργαστήρια, τα οποία δεν προλαβαίνουν ή δεν τους συμφέρει να κάνουν όλες τις εξετάσεις με ίδιους πόρους, οπότε εκχωρούν ένα μέρος της δουλειάς τους για να γίνει αλλού (Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος - ιδιότυπη υπεργολαβία).

Υ.Γ. Να μη συγχέεται με το ρ. φασώνω (= φιλώ, μπαλαμουτιάζω ) 

[Loumakis]

   Στο 8ο Παμπελοποννησιακό Συμπόσιο  Γενικής Ιατρικης ο καθηγητης Θεόδωρος Μουντοκαλάκης στα πλαίσια διάλεξης του για την αντιμετώπιση της υπέρτασης υποστήριξε την άποψη ότι ο όρος "evidence-based medicine" πρέπει να μεταφράζεται "ιατρική βασισμένη σε ενδείξεις". Μάλιστα επιχειρηματολόγησε κατά της απόδοσης του όρου ως "ιατρική  βασισμένη σε αποδείξεις" που χρησιμοποιείται από άλλους συγγραφείς ότι είναι άστοχος, διότι στην ιατρική δεν έχουμε ποτέ αποδείξεις. Στο τέλος της ομιλίας διατύπωσα την αντίρρηση μου λέγοντας ότι ούτε αυτή η μετάφραση είναι σωστή και αλλοίμονο εάν δίναμε σε ασθενείς φαρμακευτικές θεραπείες, συχνά με παρενέργειες, βασισμένοι απλά και μόνο σε ενδείξεις. Αλλωστε, εάν θέλουμε να είμαστε ακριβείς από γλωσσική άποψη: απόδειξη = proof , ένδειξη = clue. Επομένως ούτε η μία, ούτε η άλλη απόδοση είναι σωστές. Evidence στα Αγγλικά σημαίνει "αποδεικτικό στοιχείο, τεκμήριο" και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο όρος "evidence-based medicine" πρέπει να αποδίδεται "ιατρική βασισμένη σε τεκμήρια" ή "ιατρική βασισμένη σε αποδεικτικά στοιχεία".

[deleteduser]

Μαλλον εκ της διαδικασίας και του αποτελέσματος η ερμηνεία του Μουντοκαλακη και εκ των ευγενων προσδοκιών η δική σου. Ανεξάρτητα με το τι πιστευει ο καθένας η ερμηνεία του καθηγητή έχει - όπως πάντα- και εναν κριτικο και παιδευτικό ρολο. Για όσους τουλάχιστον από εμάς (είτε λόγω απειριας και ανασφάλειας είτε λογω ανικανότητας) χρησιμοποιουμε τα guidelines ως τυφλοσουρτη.

Για να σου κανω την καρδια  να δεχτώ τον ορισμό ιατρική βασισμένη σε ευρηματα. Παρεμπιπτόντως στα Αγγλικά η λεξη evidence έχει και τις δύο ερμηνειες.

[Loumakis]

Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος

 Ηχηρή παρέμβαση του ακαδημαϊκού Γεωργίου Μπαμπινιώτη, ο οποίος σε συνέντευξη που έδωσε στον αμερόληπτο δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα είπε –μεταξύ άλλων:

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Η ελληνική γλώσσα κατακρεουργείται καθημερινά. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Διαρκώς ακούμε για την κατάληψη της βίλα Αμαλίας ή ότι έγινε ανακατάληψη της βίλα Αμαλία.

Και σας ρωτώ. Η λέξη βίλα δεν κλίνεται;

Αν δεν το γνωρίζετε η βίλα προέρχεται από το ιταλικό villa και είναι λέξη ελληνοποιημένη, όπως η κατσαρόλα, όπως οι ολυμπιονίκες της άρσης βαρών.
Και πρέπει να κλίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής.

Δε λέμε: Το καπάκι της κατσαρόλα.
Ούτε θα πούμε: Αυθαίρετες οι βίλα των υπουργών.

Για να το καταλάβετε καλύτερα θα σας αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα: Τη Μαρία Κάλλας.
Η Κάλλας, όπως γνωρίζετε, ήταν Ελληνίδα. Ως Ελληνίδα η γενική του ονόματος της είναι: Της Μαρίας Κάλλας. Και όχι της Μαρία Κάλλας.
Αντίστοιχα πρέπει να λέμε: Η κατάληψη της βίλας Κάλλας και όχι της βίλα Κάλλας.

ΤΣΙΜΑΣ: Μπορεί αυτό να συμβαίνει επειδή γράφεται με λατινικούς χαρακτήρες. Villa Amalias.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κι αυτό είναι λάθος. Τι ήταν η Αμαλία; Βασίλισσα της Αγγλίας;
ΤΣΙΜΑΣ: Βίλα Αμαλίας, λοιπόν.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ακριβώς! Η βίλα, της βίλας, οι βίλες, των βιλών.

ΤΣΙΜΑΣ: Και τι έχετε να πείτε για το χαρακτηρισμό «μαλακισμένα» που ακούστηκε στον αέρα από γνωστό δημοσιογράφο;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Καθόλου δε με ξάφνιασε… Ουδείς φαυλότερος των πολιτικών, αν δεν υπήρχαν οι δημοσιογράφοι… Η έκφραση του κυρίου δεν ήταν μόνο απρεπής, αλλά και σημειολογικά εσφαλμένη… Θα σας εξηγήσω…

Το «μαλακισμένος» είναι μετοχή του ρήματος: Μαλακίζομαι.  Αυτό προέρχεται από το αρχαίο: Μαλακία, παράγωγο της λέξεως «μαλακός».
Καθόλου νεολογισμός δεν είναι αυτές οι λέξεις. Σας θυμίζω το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο: «Και περιήγεν ο Ιησούς τας πόλεις πάσας και τας κώμας, διδάσκων εν ταις συναγωγαίς αυτών και κηρύσσων το ευαγγέλιον της βασιλείας και θεραπεύων πάσαν νόσον και πάσαν μαλακία.»

Αλλά η ρίζα της λέξης είναι αρχαιοελληνική.
Στην Αρχαία Ελλάδα συνηθιζόταν η έκφραση: «Μαλάκας πολίτης», η οποία ήταν συνώνυμη του «ιδιώτης».
Ιδιώτης ήταν ο πολίτης που δεν ασχολείτο με τα πολιτικά.
Η ιδιωτεία, για τους αρχαίους ημών προγόνους, ήταν κατάπτυστη. Εξ ου και το λατινογενές idiot, το οποίο προέρχεται από τον ιδιώτη και σημαίνει ηλίθιος.

Ο ιδιώτης περιφρονητικά αποκαλείτο μαλάκας πολίτης.

Και ακόμα πιο πίσω αν κοιτάξουμε, στα ομηρικά έπη θα βρούμε την έκφραση: «Αιδώς, Αργείοι».
Αυτή προέρχεται από την Ιλιάδα:
«Αιδώς γαρ εν κακοίσιν ουδέν ωφελεί. Η γαρ σιωπή τω λαλούντι σύμμαχος.»
Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως εξής: Το να δείχνεσαι ντροπαλός ανάμεσα σε κακούς δεν ωφελεί καθόλου, γιατί η σιωπή η δική σου γίνεται τότε σύμμαχος του κακού, που φλυαρεί.

Αν, με λίγα λόγια, εσύ ακούς τους φαύλους και δε μιλάς γίνεσαι σύμμαχος τους.

Αρχικά η έκφραση ήταν: «Αιδώς, μαλάκες».
Αλλά με τα χρόνια εκφυλίστηκε σε αυτό που όλοι γνωρίζουμε.

Ας μου πει, λοιπόν, ο κύριος Καμπουράκης. Ποιοι είναι οι ιδιώτες, ποιοι είναι οι μαλάκες που σιωπούν, ποια είναι τα μαλακισμένα της εποχής μας;
Οι καταληψίες των βιλών ή οι έχοντες το ακατοίκητο τηλεθεατές του Μέγκα και των υπόλοιπων καναλιών;

 

ΤΣΙΜΑΣ: Το Μέγκα είναι αμερόληπτο, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Φυσικά! Και ο κώλος της μαϊμούς είναι πράσινος.
ΤΣΙΜΑΣ: Σας βρίσκω λίγο επιθετικό.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κι εγώ σας βρίσκω αρκετά ηλίθιο, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα.

ΤΣΙΜΑΣ: Ας πούμε κάτι άλλο… Τι γνώμη έχετε για τη δήλωση βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ευθαρσώς είπε ότι είναι αναρχικός, ενώ ο πρόεδρος του κόμματος, την ίδια μέρα, δήλωσε ότι είναι νοικοκυραίοι κι αυτοί.
Αυτό δεν είναι οξύμωρο;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Καταρχάς κάνατε λάθος χρήση του επιρρήματος ευθαρσώς, το οποίο δηλώνει θάρρος, ενώ εσείς, έτσι πιστεύω, θέλατε να δείξετε το θράσος του… Όσον αφορά το οξύμωρο της δήλωσης… Όχι! Καθόλου! Που το βλέπετε το οξύμωρο;

ΤΣΙΜΑΣ: Μα… Αναρχικός νοικοκυραίος;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Και λοιπόν; Δε γνωρίζετε το βιβλίο του Πεσόα «Ο αναρχικός τραπεζίτης»; Αυτό δεν είναι οξύμωρο;
   


ΤΣΙΜΑΣ: Δεν το έχω διαβάσει, οπότε δεν μπορώ να πω.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κακώς! Θα έπρεπε να διαβάζετε και μερικά βιβλία, εσείς οι δημοσιογράφοι, αντί μόνο να γράφετε… Θα σας εξηγήσω: Ο αναρχικός νοικοκυραίος είναι ένας άμεσα νοικοκυραίος, ο οποίος αντιμάχεται τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος από τον πυρήνα του, την ίδια την οικογένεια.

ΤΣΙΜΑΣ: Σας βρίσκω πολύ αριστεριστή, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Σταματήστε να λέτε "σας βρίσκω", γιατί αρχίζω να πιστεύω ότι μου παίρνει συνέντευξη η Μενεγάκη…  Και ναι! Είμαι αριστεριστής. Γιατί, καταρχάς, δεν είμαι διορισμένος σε κανένα υπουργείο. Αν με ξανακάνουν υπουργό παιδείας θα ανασκευάσω τις δηλώσεις μου.
Και ναι, είμαι αριστεριστής, γιατί… Είμαι ακαδημαϊκός.

Οι ακαδημαϊκοί κύκλοι, όπως και οι εκκλησιαστικοί, είναι κύκλοι ομόκεντροι της εξουσίας.

Έτσι, αφού αντιλαμβάνομαι μια αλλαγή προς την αριστερά, προετοιμάζομαι να ακολουθήσω το ρεύμα της εποχής μου.
Κανένας ακαδημαϊκός ή καταξιωμένος διανοούμενος δεν είναι, ποτέ, ριζοσπαστικός.

Δείτε την κυρία Κική Δημουλά. Δέκα μέρες πριν τις εκλογές του Ιουνίου υπέγραψε δήλωση νομιμοφροσύνης, μαζί με άλλους τριάντα, εκείνο το περιβόητο: «Τολμήστε!»
Τώρα, που βλέπει ότι η παλίρροια αλλάζει, μιλάει στα ξένα περιοδικά για χάος.
Προετοιμάζεται κι εκείνη για την αλλαγή εξουσίας και νοοτροπίας. 
   
 

Αν ήταν η Χρυσή Αυγή που διεκδικούσε την εξουσία η κυρία Δημουλά θα γινόταν ένας άλλος Έζρα Πάουντ. Και διαβάστε κάνα βιβλίο για να καταλάβετε τι εννοώ.

ΤΣΙΜΑΣ: Δηλαδή πιστεύετε ότι η διανόηση συμπορεύεται με την εξουσία, ανεξαρτήτως του… χρώματος της;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Πάντα! Η αποδεχτή διανόηση. Οι λογοτέχνες, οι λόγιοι, οι καλλιτέχνες και πανεπιστημιακοί που προβάλλονται και προοδεύουν, γιατί αλλιώς θα βρισκόντουσαν στα ρείθρα της επικαιρότητας.

ΤΣΙΜΑΣ: Υπάρχει κάποιος λογοτέχνης που πιστεύετε ότι βρίσκεται εκτός… νομιμότητας;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Τώρα πια, μόνο οι μπλογοτέχνες.
ΤΣΙΜΑΣ: Ορίστε;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Οι μπλόγκερ… Γιατί αυτοί δρουν ανεξέλεγκτα.
ΤΣΙΜΑΣ: Οι μπλόγκερ… Υπάρχει κάποιος που ξεχωρίζετε από αυτούς;

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Πολλοί… Ο μόνος που μου έρχεται τώρα στον νου είναι ο Γελωτοποιός, ο οποίος πρέπει να βελτιώσει το συντακτικό του και να μην παρασύρεται από την κυκλοθυμικότητα του, αλλά κατά τα άλλα είναι αξιόλογος.
ΤΣΙΜΑΣ: Γελωτοποιός, λοιπόν…
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Το σημειώσατε; Για να το ψάξει η δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος;
ΤΣΙΜΑΣ: Με προσβάλετε, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ελάτε, κύριε Τσίμα, ας είμαστε ειλικρινείς. Όλοι το ξέρουν ότι είστε ρουφιάνοι.

ΤΣΙΜΑΣ: Διακόπτουμε για διαφημίσεις και θα συνεχίσουμε με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ναι! Πως θα μάθουν τα παιδιά να ανάβουν φωτιές για να ζεσταίνονται.
ΤΣΙΜΑΣ: Διακόπτουμε…

[EzeΤΡΟΛ]

Άρα, όποιος πρόλαβε, "τον Κύριο είδε"...

Οίδε, που σημαίνει γνώρισε.

[Loumakis]

    Παρακολουθούσα  προχθες  τις  ειδησεις  για  το  ναυαγιο  της Αδριατικης  από  ιδιωτικό  τηλεοπτικό  κανάλι .  Ο  ρεπόρτερ είπε τα εξής: « …Οι επιβάτες διακομίζονται στην Ιταλία , όπου τους  παράσχουν  τις πρώτες βοήθειες..» . Και λίγο αργότερα: «…τα διεθνή ΜΜΕ  αναπαραγάγουν  αυτά τα σενάρια...». Ο  ρεπόρτερ  προφανώς δεν γνωρίζει ότι  από τη στιγμή που χρησιμοποιεί  ενεστώτα  χρόνο, οι σωστές εκφράσεις είναι «παρέχουν» και «αναπαράγουν» αντίστοιχα.  Οι  τύποι  «παράσχουν»  και  «αναπαραγάγουν»  χρησιμοποιούνται  στον στιγμιαίο  μέλλοντα και την υποτακτική αορίστου.
    Βέβαια έχουμε συνηθίσει  στην  κακοποίηση  της  Ελληνικης γλώσσας  από  κάποιους   αμαθείς  δημοσιογράφους. Δεν την  εχουμε  συνηθίσει όμως  και  από  δημόσια πρόσωπα, όπως  ο υπουργός  Ναυτιλίας  Μιλτιάδης  Βαρβιτσιώτης,  ο οποίος  αργότερα σε συνέντευξη του είπε τα εξής: «…το (φλεγόμενο) πλοίο εχουν προσεγγίσει και  συνδράμουν  πλοία και αεροπλάνα διάσωσης..». Και πάλι το ίδιο λάθος. Στον ενεστώτα το ορθό είναι «συντρέχουν», ο τύπος «συνδράμουν» είναι για τον μέλλοντα.
    Θα μου πείτε, αυτοί εδώ  κακοποιούν  χωρίς δισταγμούς μια ολόκληρη χώρα δέκα εκατομμυρίων, στην κακοποίηση  της  ελληνικής  γλώσσας  θα «κώλωναν»; 
    Αν το θέτετε έτσι, έχετε δίκιο.