συνέχεια από το προηγούμενο post:Η νικοτίνη αποτελεί μια από τις πλέον τοξικές ουσίες, με πολλαπλές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως η απελευθέρωση κατεχολαμινών, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της καρδιακής συχνότητας και την παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η αγγειοσύσπαση στεφανιαίων και περιφερικών αγγείων, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η δυσμενής επίδραση στα λιπίδια, η δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, η επιτάχυνση της αρτηριοσκλήρωσης, η στυτική δυσλειτουργία, η τερατογένεση του εμβρύου, καθώς και, μέσω της αναστολής της απόπτωσης και της επιτάχυνσης της αγγειογένεσης, η προώθηση της ανάπτυξης και της διασποράς του καρκίνου.
Ένα τσιγάρο περιέχει 10- 15 mg νικοτίνης και με το κάπνισμα απελευθερώνεται στον οργανισμό περίπου 1.0 mg νικοτίνης.
Οι κίνδυνοι από το κάπνισμα αυξάνονται όσο μικραίνει η ηλικία έναρξης και όσο αυξάνεται η συνολική διάρκεια και ο μέσος αριθμός των τσιγάρων που καταναλώνονται.
Έτσι, οι άνδρες μόνιμοι καπνιστές αναμένεται να έχουν απώλεια 13.2 ετών διάρκειας ζωής και οι γυναίκες μόνιμες καπνίστριες απώλεια 14.5 ετών.
Στον 21ο αιώνα το κάπνισμα αναμένεται να σκοτώσει 1.0 δισεκατομμύριο ανθρώπους, δηλαδή το 50% των καπνιστών ή το 9% του γενικού πληθυσμού.
Από την άλλη πλευρά, η διακοπή του πριν από την ηλικία των 40 ετών αναμένεται να επιφέρει μείωση της θνητότητας από αυτό κατά 90%.
Θάνατοι
Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι ευθύνεται για 1 στους 5 θανάτους διεθνώς, ενώ στην Ελλάδα περίπου 20.000 άτομα πεθαίνουν ετησίως από νοσήματα που έχουν σχέση με το κάπνισμα.
Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγονται τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η τύφλωση, οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, τα ανευρύσματα αορτής, οι καρδιοπάθειες, οι χρόνιες πνευμονοπάθειες, η περιφερική αρτηριοπάθεια, το έλκος δωδεκαδακτύλου, η μείωση της γονιμότητας κλπ, καθώς και πολλά είδη καρκίνων σχεδόν σε όλα τα όργανα του σώματος.
Στο κάπνισμα οφείλεται το 13% όλων των θανάτων από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, ενώ αυτό σχετίζεται και με αποφρακτική θρομβαγγειίτιδα (νόσος Buerger) στους καπνιστές νέας ηλικίας και περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια, η οποία προσβάλλει το 20% των ηλικιωμένων καπνιστών με υψηλή θνητότητα από καρδιαγγειακά επεισόδια, η οποία φθάνει το 40- 50% στην πενταετία.
Στους πνεύμονες το κάπνισμα καταστρέφει τις αεροφόρες οδούς και προκαλεί άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα και εμφύσημα, ενώ ευθύνεται για το 80- 90% των θανάτων από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου είναι σημαντικά αυξημένος στους καπνιστές και στα δύο φύλα και, μάλιστα, ορισμένοι καρκίνοι, όπως του πνεύμονα, του στοματοφάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστεως κλπ οφείλονται στο κάπνισμα, σε ποσοστά που φθάνουν και το 90%.
Παθητικό
Οι μη καπνιστές αποτελούν παράπλευρα θύματα του καπνίσματος. Το παθητικό κάπνισμα οφείλεται στην αναπνοή αέρα που περιέχει, κυρίως, τον καπνό που εκλύεται από την κάφτρα του τσιγάρου, αλλά και τον καπνό που εκπνέεται από τον καπνιστή.
Σε παθητικό κάπνισμα εκτίθενται τουλάχιστον 2 στους 5 μη καπνιστές διεθνώς (Ελλάδα: 52.3% των ενηλίκων στους χώρους εργασίας, 72.2% στα εστιατόρια κλπ, και 65.7% στο σπίτι), και τουλάχιστον 1 στα 2 παιδιά (90% των νέων στο σπίτι).
Η διακοπή του καπνίσματος συνοδεύεται άμεσα από μείωση της καρδιακής συχνότητας και της αρτηριακής πίεσης και αύξηση της θερμοκρασίας των άκρων, εντός 48 ωρών από βελτίωση της όσφρησης και της γεύσης και μείωση του κινδύνου καρδιακού επεισοδίου, ο οποίος εντός 1- 3 ετών μειώνεται κατά 50%, και, τέλος, εντός 10- 15 ετών ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου, θανάτου και καρκίνου καθίσταται παρόμοιος με αυτόν των μη καπνιστών.
Παρά τα αποδεδειγμένα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος στην υγεία του πληθυσμού, εν τούτοις στη χώρα μας η αντικαπνιστική εκστρατεία δε φαίνεται να επιτυγχάνει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και αυτό, πιθανώς, οφείλεται στην ανεπαρκή ενημέρωση του πληθυσμού για τους κινδύνους από το κάπνισμα και στον εθισμό που προκαλεί η νικοτίνη, στη μη ικανοποιητική συμμόρφωση με τους αντικαπνιστικούς νόμους (νόμοι 3868/2010 και 3918/2011), στην ανεπαρκή ενημέρωση για τις επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος και στη χαμηλή φορολογία των προϊόντων καπνού.
Σημαντικός παράγοντας που δημιουργεί προβλήματα στην απόφαση για διακοπή, αλλά και διατήρηση της αποχής από το κάπνισμα, είναι, αφενός, το σύνδρομο απόσυρσης της νικοτίνης και, αφετέρου, η αύξηση του σωματικού βάρους από διακοπή του καπνίσματος. Τα υποκατάστατα νικοτίνης υποβοηθούν στη μείωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου απόσυρσης της νικοτίνης.
Η διακοπή του καπνίσματος απαιτεί πολλές προσπάθειες από τον καπνιστή. Για να επιτύχει η προσπάθεια πρέπει, πάνω από όλα, να μάθει ο καπνιστής να ελέγχει τις επιτακτικές ανάγκες που θα έχει στο πρώτο στάδιο της διακοπής, τόσο για να ανάψει ένα τσιγάρο όσο και για να «τσιμπήσει» κάτι.
Ηλεκτρονικά
Μπορεί να καταφύγει στο μάσημα τσίχλας, ή να απασχοληθεί με κάτι άλλο. Η μείωση του αριθμού των τσιγάρων δε φέρνει αποτέλεσμα, πρέπει κανείς να αποφασίσει την οριστική διακοπή.
Τα τελευταία χρόνια άρχισε να αυξάνεται ραγδαία η χρήση των λεγόμενων ηλεκτρονικών τσιγάρων, τα οποία παράγονται, κυρίως, στην Κίνα.
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι συσκευές που μοιάζουν με τσιγάρο, οι οποίες απελευθερώνουν ατμό (αεροζόλ) με ζέσταμα ενός διαλύματος που περιέχει, συνήθως, νικοτίνη, προπυλενογλυκόλη, γλυκερίνη, νερό, αρωματικούς παράγοντες κλπ. Η χρήση τους τριπλασιάζεται ανά έτος και φθάνει σήμερα το 3- 7% του γενικού πληθυσμού διεθνώς (1.9% στην Ελλάδα).
Τελευταίως, υπάρχει εντονότατη διαφημιστική καμπάνια υπέρ της χρήσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων, με τον ισχυρισμό ότι αποτελούν πιο υγιεινή εναλλακτική λύση συγκριτικά με το κάπνισμα τσιγάρων («αθώοι υδρατμοί»), χρήσιμη επιλογή για τη μείωση ή τη διακοπή του καπνίσματος τσιγάρων, τρόπο παράκαμψης των απαγορευτικών νόμων για το κάπνισμα («κάπνισμα οπουδήποτε») .
Είναι, όμως, πράγματι υγιεινή επιλογή τα ηλεκτρονικά τσιγάρα; Η σύσταση του διαλύματος δεν είναι επακριβώς γνωστή, δεδομένου ότι υπάρχει ποικιλία κατασκευαστών (συνήθως στην Κίνα), ανεπαρκής έλεγχος ποιότητας.
Ο ατμός από τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιέχει την ίδια ποσότητα νικοτίνης με 1 τσιγάρο (30 μg νικοτίνης/ανά ρουφηξιά x 30 ρουφηξιές = 1.0 mg νικοτίνης) και λιγότερες, μεν, τοξικές/καρκινογόνες ουσίες από τον καπνό του τσιγάρου, αλλά υψηλότερες από το σπρέι νικοτίνης.
Παρόλα αυτά, σήμερα δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία για την επίδραση των ηλεκτρονικών τσιγάρων στη υγεία των χρηστών, φαίνεται, όμως, ότι υπάρχει επιβάρυνση της λειτουργίας του αναπνευστικού συστήματος, πιθανή καρκινογόνος δράση (από μεταλλικά στοιχεία, μικροσωματίδια κλπ) και πιθανότητα εγκαύματος ή έκρηξης, ενώ δεν είναι γνωστή η επίδρασή του και στις έγκυες γυναίκες, επεσήμανε ο κ. Μάτσακας.
Από την πλευρά του, ο κ. Χαντανής αναφέρθηκε στο μεταβολικό σύνδρομο, το οποίο αποτελεί μια «ομπρέλα», κάτω από την οποία συμπεριλαμβάνονται όλοι οι μεγάλοι «δολοφόνοι» της υγείας, όπως η υπέρταση, η αυξημένη κακή χοληστερίνη ή η μειωμένη καλή, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία.
H παχυσαρκία μετριέται με την περίμετρο μέσης, η οποία στους άνδρες δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 94 εκ. και στις γυναίκες μεγαλύτερη από 80 εκ. Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος που προκύπτει είναι πολλαπλάσιος από το άθροισμα των επιμέρους παραγόντων.
Το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, η ανθυγιεινή διατροφή με υψηλής περιεκτικότητας λιπαρά και το έντονο στρες λειτουργούν επιβαρυντικά στην εμφάνιση του συνδρόμου.
Το 1/3 του Αμερικανικού πληθυσμού πάσχει σήμερα από μεταβολικό σύνδρομο, το οποίο θεωρείται η πανδημία του 21ου αιώνα, ενώ στην Ευρώπη από αυτό πάσχει το 1/4 του πληθυσμού.
Παχυσαρκία
Η Ελλάδα κατέχει την τέταρτη θέση διεθνώς, αλλά στην παιδική παχυσαρκία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην Ευρώπη. Εκτός του καρδιαγγειακού κινδύνου, η παχυσαρκία σχετίζεται και με πληθώρα άλλων παθήσεων, όπως διάφορα είδη καρκίνων, οστεοαρθρίτιδα γονάτων, άπνοια ύπνου και άλλα.
Η αντιμετώπισή της συνίσταται στη βελτίωση της διατροφής με την παγκοσμίως λεγόμενη μεσογειακή διατροφή. Τα οφέλη της μεσογειακής δίαιτας προέκυψαν ύστερα από σχετική μελέτη που διενεργήθηκε στην Κρήτη τη δεκαετία του ‘60 και, στη συνέχεια, του ‘80. Σύμφωνα με αυτές, η Κρήτη παρουσίαζε το μικρότερο ποσοστό καρδιαγγειακών θανάτων στην Ευρώπη. Αυτό αποδόθηκε στην ευεργετική επίδραση των διατροφικών συνηθειών των Κρητών.
Κύρια χαρακτηριστικά της μεσογειακής δίαιτας είναι η κατανάλωση φυτικών προϊόντων, φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής αλέσεως, ξηρών καρπών και ελαιολάδου. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι περιορισμένη και αντικαθίσταται από τα λευκά κρέατα, όπως ψάρι και πουλερικά, με ταυτόχρονη μέτρια κατανάλωση κρασιού.
Εξίσου ευεργετικές ιδιότητες παρατηρήθηκε ότι είχε και η άσκηση. Όλοι οι άνθρωποι όλων των ηλικιών μπορούν να εντάξουν τουλάχιστον με πολύ απλές αλλαγές στη ζωή τους την άσκηση.
Για παράδειγμα, να χρησιμοποιούν τις σκάλες αντί του ανελκυστήρα, να επιλέγουν χορό στις εξόδους τους, να παρκάρουν το αυτοκίνητο μερικά τετράγωνα μακριά από το σπίτι τους ή, όταν χρησιμοποιούν μέσα μαζικής συγκοινωνίας, να κατεβαίνουν τουλάχιστον μία στάση νωρίτερα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας το υψηλό οικονομικό κόστος από τη νοσηρότητα της παχυσαρκίας, και επιδιώκοντας να ενισχύσει την αξία της άσκησης και την υιοθέτηση των σωστών διατροφικών συνηθειών, πρόκειται να ενσωματώσει παρεμβάσεις στο διευρυμένο πρόγραμμα Erasmus για την περίοδο 2014-2020.
Οι στοχευμένες αυτές δράσεις θα εστιάζουν στα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, ώστε να εκπαιδευτεί διατροφικά σωστά η νέα γενιά και να καθιερωθούν ορθές διατροφικές συνήθειες και άσκηση.
Δ.Κ.
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links).
Εγγραφή ή
Είσοδος